مصرف بیش از حد نمک سمی است که افراد از آن خبر ندارند.
نمک یکی از مواد مورد نیاز برای سوخت و سازمواد غذایی در بدن، انتقال پیامهای عصبی و کارکرد صحیح عضلات است اما مصرف آن مرز باریکی بین سلامتی و بیماری دارد.
مصرف بیش از حد نمک باعث پوکی استخوان - فشار خون بالا - سرطان معده - آسم - سکته های قلبی و ... میشود.
با دلگرم همراه باشید تا میزان صحیح مصرف نمک را بدانید.
مقدمه ای در مورد نمک
مصرف نمک به مقدار کم در برنامه غذایی ما لازم و ضروری است. ولی ما معمولاً 10 تا 20 برابر مقدار مورد نیاز بدن، نمک مصرف می کنیم. البته سه چهارم نمکی که در طی روز مصرف می کنیم بصورت نهفته در غذاهای فرآیند شده و آماده است. فقط یک چهارم آن را در سر سفره یا هنگام پخت غذا، اضافه می کنیم.
بهطور کلی 87درصد کشورها بیشتر از 3گرم در روز نمک مصرف میکنند و فقط 6کشور پیشرفته دنیا هستند که با اجرای برنامههای جهانی کاهش مصرف نمک، حد پایین تعیین شده توسط WHO را مصرف میکنند.
مضرات مصرف زیاد نمک چیست؟
کاهش مصرف نمک، سریعا باعث کاهش فشار خون بالا می شود و اگر همیشه به مقدار کم نمک مصرف شود، فرد با افزایش سن دچار فشار خون بالا نخواهد شد.
در صورتی که نمک به مقدار مناسب مصرف شود و کلیهها هم سالم بوده و عملکرد خوبی داشته باشند، نمک مورد نیاز بدن تامین میشود، اما در صورت تداوم مصرف زیاد نمک و مواد شور یا اختلال در کارکرد کلیهها یا یکی از سیستمهای مربوط به دفع، نمک اضافی موجب تجمع آب در بدن شده و ایجاد ورم در تمام و یا قسمتهایی از بدن را سبب میشود.
مصرف زیاد نمک و غذاهای شور از عوامل موثر بر افزایش فشارخون و بروز بیماریهای قلبی - عروقی به ویژه در افرادی که سابقه این بیماریها را در خود یا خانواده دارند، میشود.
نمک چه نقشی در بدن دارد؟
نمک یکی از مواد مورد نیاز برای سوخت وساز مواد غذایی در بدن، انتقال پیام های عصبی و کارکرد صحیح عضلات است. این ماده به مقدار محدود مورد نیاز بوده و مصرف متعادل آن لازم است. به طور مثال در هنگام اسهال و استفراغ و یا فعالیت شدید بدنی و در هوای گرم با مصرف کمی نمک می توان املاح از دست رفته بدن را جبران کرد.
چه مقدار نمک بخوریم؟
در حال حاضر مصرف نمک که خصوصا در غذاهای آماده به میزان زیاد مورد استفاده قرار میگیرد، در کشور ما بالاست. طبق توصیه سازمان بهداشت جهانی، حداکثر مقدار مصرف روزانه نمک پنج گرم است. این در حالیست که میزان مصرف نمک در کشور 3 تا 2 برابر این مقدار برآورد شده است. نمک دریافتی شامل نمک نمکدان، نمک موجود در مواد غذایی و نمک اضافه شده به غذا در زمان طبخ است.
مصرف زیاد نمک و سکته های قلبی
مقدار مصرف نمک با میزان شیوع سکته قلبی در جامعه مرتبط است. علاوه بر اینکه نمک باعث افزایش فشار خون می شود، به نظر می رسد به طور مستقیم و بدون اینکه اثری بر فشار خون داشته باشد، باعث سکته قلبی نیز می شود.
ارتباط مصرف زیاد نمک و پوکی استخوان
نمک زیاد، کلسیم را از استخوان ها جدا می کند و باعث دفع آن از ادرار می شود. به همین دلیل باعث نازک شدن و پوکی استخوان می شود، در نتیجه با افزایش سن، استخوان ها به راحتی می شکنند. برای کاهش خطر پوکی استخوان، مصرف نمک باید کاهش یابد.
نمک و سرطان معده
کاهش مصرف نمک، خطر شیوع سرطان معده را کاهش می دهد. در مطالعه کشورهای مختلف در جهان، ارتباط نزدیکی بین مقدار مصرف نمک و تعداد افراد مبتلا به سرطان معده آشکار شده است. در مناطقی که مردم نمک کم مصرف می کنند، شیوع سرطان معده کمتر است.
مصرف زیاد نمک و آسم
مصرف نمک زیاد، شرایط آسم را تشدید می کند، یعنی اگر مستعد ابتلا به آسم هستید، به طور غیرمستقیم، بیماری شما را وخیم تر می کند. مطالعات متعدد نشان داده اند که کاهش مصرف نمک، همراه با سایر عوامل درمانی آسم، در بهبود این بیماری موثر و مفید است.
نگهداری مایعات بدن
مصرف نمک زیاد، باعث افزایش احتباس مایعات در بدن می شود.کاهش مصرف نمک در این شرایط، حدود 2 لیتر از مایعات بدن (2کیلوگرم ازوزن بدن) را کاهش می دهد. در بسیاری از زنان که دچار ورم قوزک پا و تنگ شدن انگشتر در دست شان هستند، با کاهش مصرف نمک در غذای خود، ورم بسیار کاهش می یابد.
چگونه نمک کمتری مصرف کنیم؟
شما به روش های زیر می توانید نمک کمتری مصرف کنید:
1- غذاهای کم نمک را انتخاب کنید و یا غذاها را با مقدار نمک کمتری تهیه کنید.
2- سر سفره غذا نمکدان را حذف کنید.
3- برای طعم دادن به غذاها، به جای نمک از چاشنی هایی مانند سرکه، آبلیمو، سیر، پیاز، سبزی های معطر و سایر ادویه ها استفاده کنید.
4- تا حد امکان از مصرف غذاهای صنعتی (غذاهای آماده و کنسروها) که نمک زیادی دارند اجتناب کنید.
5- سعی کنید نان های کم نمک یا بی نمک استفاده کنید.توجه داشته باشید که مقدار نمک موجود در نان معمولا زیاد است.
6- سعی کنید مواد غذایی تازه و طبیعی بخورید و مصرف مواد غذایی شور، دودی و ترشی ها را کاهش دهید.
7- برای کم کردن مقدار نمک پنیرها، آنها را قبل از مصرف در آب بخیسانید.
8- برچسب های روی بسته مواد غذایی را برای دانستن مقدار سدیم (ماده اصلی نمک) مواد غذایی، مطالعه کنید.
9- آجیل ها و مغزها (مانند بادام و پسته) را بصورت بی نمک یا خام (شور نشده) مصرف کنید.
10- مهمترین دلایل مصرف زیاد نمک، عادت به طعم شور است. پس مطمئن باشید با کم کردن مقدار نمک مصرفی خود، در طول زمان به طعم کم نمک هم عادت می کنید.
چطور نمک را کم کنیم؟
غذای صنعتی فرآوری شده مصرف نکنید. غذاهای ساده و سالم مانند انواع ماهی، مرغ و گوشت قرمز کم چربی را خودتان در منزل بپزید. سعی کنید غذاهای آماده مثل انواع کنسرو و غذای بیرون از منزل را نخورید.
نمکدان بر سر سفره نگذارید. ذائقهتان کمکم با نمک کم تغییر خواهد کرد.
در برچسب بعضی مواد غذایی هم مقدار سدیم موجود در 100گرم از ماده غذایی ذکر شده است. برای تبدیل مقدار سدیم به نمک بایستی آن را در عدد 5/2ضرب کنید.
منابع اصلی نمک
بخش عمده نمک مصرفی از غذاهای فرآوری شده بهدست میآید و فقط یک چهارم آن را در سر سفره یا هنگام پخت غذا، اضافه میکنیم. انواع سسهای فرآوری شده و چاشنیها، کنسروها، سوسیس و کالباس، انواع پنیرها، انواع غذاهای آماده، غلات صبحانه، انواع نانها و کیکهای صنعتی، انواع اشتهاآورها مانند ترشیها ازجمله منابع اصلی ورود نمک به بدن هستند.
چه نمکی بهتر است ؟
با وجود اینکه ایرانیها 3برابر حداکثر مجاز مصرف نمک در روز را استفاده میکنند با این حال کیفیت نمک دریافتیشان بسیار پایین است بهطوری که به گفته دکتر کیمیاگر متخصص تغذیه ایران روی کمربند کمبود ید قرار دارد البته این بهمعنای آن نیست که ما افراد را برای مصرف نمک بیشتر ترغیب کنیم.
نمک دریا
نمک دریا به نمک حاصل از تبخیر آب دریا گفته میشود. این نمک، تصفیه نشده و دارای انواع ناخالصیها ازجمله فلزات سنگین است که خطر سرطانزایی آنها به اثبات رسیده است. علاوه بر ناخالصی، میزان ید آن کم یا حتی فاقد آن است که نیاز روزانه بدن به ید را تأمین نمیکند. هر چند نمک دریا حاوی مواد معدنی ازجمله فلوئور و پتاسیم است اما با توجه به اینکه در مصرف مقادیر زیاد آن، این املاح تأمین میشوند، این ویژگی نمک دریا بسیار کم اهمیت بوده و ارزش کاربری ندارد.
نمک تصفیه شده و یددار
ید یکی از عناصر نادر و ضروری است که بدن انسان برای تنظیم ترشحات ضروری غدد به مقدار بسیار کم آن در روز نیاز دارد. ید بهطور طبیعی در خاک و آب وجود دارد ولی مقدار آن در برخی مناطق بسیار پایین است. نمک تصفیه شده نمکی است کاملا بهداشتی که ناخالصیهای آن حذف شده است.
نگهداری و ذخیره کردن نمک یددار بهمدت طولانی (بیش از یک سال) موجب از دست رفتن بخشی از ید آن میشود. برای حفظ ید در نمک، باید نمک را دور از نور و رطوبت و در ظرف در بسته پلاستیکی، چوبی، سفالی و یا شیشههای رنگی و تیره نگهداری کرد و جهت اضافه کردن آن به غذا در زمان طبخ، نمک را در انتهای پخت اضافه کرد تا ید آن در حداکثر مقدار حفظ شود.
معایب مصرف نمک دریا چیست؟
در حال حاضر، مرف نمک دریا از سوی افراد غیرکارشناس به مردم توصیه میشود. نمک دریا به نمک حاصل از تبخیر آب دریا گفته میشود.
این نمک، تصفیه نشده و دارای انواع ناخالصیها از جمله فلزات سنگین است که خطر سرطانزایی آنها به اثبات رسیده است. علاوه بر ناخالصی، میزان ید آن کم یا حتی فاقد آن است که نیاز روزانه بدن به ید را تامین نمیکند. هر چند نمک دریا حاوی مواد معدنی از جمله فلوئور و پتاسیم است، اما با توجه به اینکه در مصرف مقادیر زیاد آن، این املاح تامین میشوند، این ویژگی نمک دریا بسیار کم اهمیت بوده و ارزش کاربردی ندارد.
در صورتی نمک دریا میتواند مصرف خوراکی داشته باشد که در قالب استانداردهای موجود، مجوز تولید و پروانه ساخت از وزارت بهداشت گرفته باشد.
ویدئو های مربوط به مصرف زیاد نمک
پزشکان مربوط به تغذیه وسلامت
دکتر کورش صمد پور
آدرس: تهران- آیت الله کاشانی – انتهای بلوار اباذر – نرسیده به حکیم
کوچه مینا – ساختمان مینا – پلاک 2 – واحد 10 44976772 – 44976877
دکتر محمد صادق کرمانی
آدرس : تهران خیابان دکتر شریعتی - حسینیه ارشاد انتهای کوچه هدیه کوچه شمشک پلاک 2 طبقه 2
مرکز تماس و سفارش آگهی :23050 (021)
تیم تحریریه و فنی: 3-22909442 (021)
گرد آوری شده ی مجله ی اینترنتی دلگرم
مرجان امینی
۷ دیدگاه