موارد مصرف داروی ریفامپین یا ریفامپیسین و عوارض جانبی این دارو

همه چیز در مورد داروی ریفامپین یا ریفامپیسین

ریفامپین (rifampin) یا ریفامپیسین (Rifampicin) یک آنتی بیوتیک با قدرت کشتن باکتری‌ها (باکتریوسیدال) از گروهریفامایسین (rifamycin) است. این دارو یک ترکیب نیمه صناعی است که از آمی کولاتوپسیس ریفامی سینیکا Amycolatopsis rifamycinica بدست می‌آید. در سال ۱۹۵۷ نمونه خاکی از جنگل‌های کاج واقع در استانهای جنوبی فرانسه برای آنالیز به آزمایشگاهی در شهر میلان در ایتالیا فرستاده شد و در آنجا پژوهشگران موفق به یافتن یک نوع باکتری جدید در آن نمونه شدند .این باکتری قدرت تولید موادی با عملکرد آنتی بیو تیکی را دارا بود.

به دلیل علاقه گروه پژوهشگر به یک داستان جنایی فرانسوی به نام ریفی فی Rififi، نام این ترکیب ریفامایسین گذاشته شد. پس از دو سال تلاش برای تولید مولکول نیمه صناعی استوارتر، سرانجام در سال ۱۹۵۹ مولکولی با قدرت اثر بخشی بالا به نام ریفامپیسین تولید گردید.

مکانیسم اثر ریفامپین

ریفامپین یک آنتی بیوتیک با طیف اثر گسترده و باکتریسید می باشد که از طریق مهار RNA باکتریایی اثر خود را اعمال می نماید.

فارماکوکینتیک ریفامپین

این دارو به خوبی از راه خوراکی جذب می شود و پس از جذب در اغلب بافتها و مایعات بدن منتشر می شود . غلظت سرمی دارو 2-4 سال بعد از مصرف خوراکی به اوج خود می رسد. ریفامپین در کبد متابولیزه می شود . نیمه عمر دارو 3-5 ساعت است که پس از مصرف مکرر به 2-3 ساعت کاهش می یابد .دفع این دارو عمدتاً از راه صفرا و مدفوع است و دارو وارد چرخه روده ای – کبدی نیز می شود. تقریباً 6-15 درصد دارو به صورت تغییر نیافته و 15 در صد به صورت متابولیت فعال از طریق ادرار دفع می شود .

عوارض جانبی ریفامپین

عوارض جانبی شامل بی اشتهایی، تهوع، استفراغ واسهال، تغییر رنگ ادرار و ترشحات بدن به نارنجی، عوارضی یا علایم آنفلوانزا شامل لرز ، تب، سرگیجه ودرد استخوان، کلاپس وشوک، کم خونی همولیتیک، نارسایی حاد کلیه، پورپورای ترومبوسیتوپنیک، تغییر در عملکرد کبد، یرقان، برافروختگی، کهیر و بثورات جلدی می باشد.

تداخلات دارویی ریفامپین

ریفامپین متابولیسم بسیاری از داروها را افزایش می دهد و منجر به کاهش اثر یا کاهش غلظت پلاسمایی آنها می شود.

مقدار و نحوه مصرف ریفامپین

میزان دقیق مصرف این دارو حتما باید توسط پزشک متخصص تعیین گردد. به طور معمول به منظور درمان توبرکلوزیس در بزرگسالان مقدار 10 میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم برای یک روز و حداکثر تا 600 میلی‌گرم روزانه، به صورت خوراکی یا تزریق وریدی تجویز می‌شود.

نکاتی که در رابطه با مصرف این دارو باید بدانید

• افرادی که این دارو را دریافت می‌کنند پیوسته باید تحت آزمایش‌های مربوط به کارکرد کبد قرار بگیرند.
• این دارو باعث تغییر رنگ ادرار، مدفوع، اشک، بزاق و عرق می‌شود.
• ريفامپين ممكن است در شير ترشح شود. مصرف اين دارو در شيردهي بايد با احتياط همراه باشد.
• اين دارو بايد يک ساعت قبل يا دو ساعت بعد از غذا مصرف شود تا جذب آن به حداكثر برسد. همچنین محتويات كپسول را می‌توان با غذا يا مايعات مخلوط كرد تا مصرف آن راحت‌تر گردد.
• هرگز بدون مشورت با پزشک دارو را قطع نکنید.
• احتمال بروز گیجی و خواب‌آلودگی وجود دارد. بنابراین در هنگام مصرف دارو از رانندگی و کارهایی که به دلیل ایمنی، نیاز به دقت و هوشیاری دارند پرهیز گردد.
• دوره مصرف را کامل کنید.
• قرص‌های ضد بارداری ممکن است در زمان مصرف ریفامپین موثر نباشد بنابراین روش‌های پیشگیری دیگری استفاده کنید.
• ریفامپین متابولیسم بسیاری از داروها را افزایش می‌دهد و منجر به کاهش اثر یا کاهش غلظت پلاسمایی آنها می‌شود. بنابراین فهرست داروهایی که مصرف می‌کنید را در اختیار پزشک قرار دهید.
• در دوران بارداری تنها با نظر پزشک باید از این دارو استفاده شود.

توصیه‌ها و مراقبت‌های پرستاری

• ریفامپین معمولاً با سایر داروهای ضد سل مصرف می‌شود تا از بروز مقاومت جلوگیری شود یا این مقاومت به تأخیر افتد.
• بیمار از نظر بروز عوارض جانبی، نتایج آزمون‌های عملكرد كبدی و كلیوی، و هماتولوژیک و میزان غلظت الكترولیت‌های سرم پیگیری شود تا احتمال بروز مسمومیت به حداقل برسد.
• بیمار از نظر علائم عیب كار كبد (بی‌اشتهایی، خستگی، كسالت، یرقان، تیره شدن رنگ ادرار، حساس شدن كبد به لمس یا فشار) بررسی شود.
• ریفامپین تزریقی تنها باید به داخل ورید تزریق گردد و داخل عضله و یا به صورت زیر جلدی نباید تزریق شود.
• در افراد مبتلا به بیماری کبدی و نیز کسانی که به طور همزمان از داروی دیگری با اثر سمیت کبدی استفاده می‌کند باید با احتیاط مصرف شود. همچنین این دارو در بیماری انسدادی صفراوی منع مصرف دارد.