بالارفتن فشار چشم
فشار چشم چیست ؟
در طول سالهای اخیر تعریف فشار چشم بارها تغییر کرده است. بهطور کلی فشار چشم معمولا با شرایط و معیارهای زیر تعریف میشود:
در حداقل دو نوبت معاینه یا بیشتر فشار چشم بالاتر از ۲۱ میلیمتر جیوه باشد. فشار چشم به وسیلهٔ ابزاری بهنام «تونومتر» اندازهگیری میشود؛ وضعیت عصب بینایی طبیعی باشد؛
در آزمون میدان بینایی، هیچ نشانهای از آبسیاه در فرد مشاهده نشود. این آزمون برای ارزیابی دید پیرامونی افراد استفاده میشود.
زلالیه مایع شفافی است که بین قرنیه و عدسی چشم قرار داشته و فضای جلوی عدسی را پُر میکند.
سیستم تخلیهٔ زلالیهٔ چشم، زاویهٔ چشم (زاویهٔ اتاق قدامی) نامیده میشود. زاویهٔ چشم بهکمک تکنیکی بهنام «گونیوسکوپی» معاینه میشود.
در این تکنیک از یک لنز تماسی ویژه استفاده میشود تا مشخص شود کانالهای داخلی چشم چه وضعیتی دارند. ممکن است این کانالها باز، بسته یا تنگ شده باشند.
هیچ نشانهای از سایر بیماریهای چشم وجود نداشته باشد. برخی بیماریهای چشم میتوانند فشار چشم را افزایش بدهند.
چگونه تعادل فشار داخل چشمی بر قرار می شود ؟
در حالت عادی مایع زلالیه در پشت لایه رنگی چشم تولید می گردد و به وسیله سوراخ مردمک به بخش قدامی چشم جریان می یابد و نهایتاً از راه کانال هایی در دور قرنیه خارج می شود.
در واقع سیستم گردش مایع زلالیه برای ثابت نگه داشتن فشار داخل چشمی از طریق کانا لها و شبکیه ای از سلولها در بخشی از چشم بنام زاویه انجام می شود و این چرخه ی جریان زلالیه منجر به ثابت ماندن فشار داخل چشم میگردد.
فشار چشم چگونه بالا می رود ؟
فشار طبیعی چشم انسان بین 12 الی 21 میلی متر جیوه است و بالاترین فشار چشم انسان ، نباید از 21 میلی متر جیوه فراتر رود در صورتیکه فشار داخل چشمی از حد طبیعی بالاتر رود بیماری فشار چشم ایجاد می شود .
چنانچه جریان مایع زلالیه در کانالهای بخش زاویه چشم به خوبی انجام نشود و یا مقدار زلالیه تولیدی بیش از حد نرمال باشد فشار مایع در داخل چشم بالا می رود و افزایش فشار داخلی چشمی پدید می آید.
علت بروز فشار چشم
ابتلا به فشار چشم باعث نگرانی است. زیرا خطر بروز آبسیاه را افزایش میدهد. افزایش فشار چشم بهخاطر عدمتوازن تولید و تخلیهٔ زلالیه اتفاق میافتد.
در این پدیده کانالهایی که بهطور طبیعی موجب خروج مایعات از چشم میشوند، بهدرستی کار نمیکنند. با اینکه تولید زلالیه همچنان ادامه دارد، اما بهخاطر اختلال در عملکرد کانالهای تخلیه از چشم تخلیه نمیشود. این امر موجب افزایش فشار داخل چشم و درنتیجه افزایش فشار چشم میشود.
یک راه دیگر برای اینکه بهتر بتوانید این پدیده را تصور کنید، این است که یک بادکنک محتوی آب را در نظر بگیرید.
هرچه میزان آب در بادکنک افزایش پیدا کند، فشار بیشتری در داخل بادکنک ایجاد میشود.
همین امر دقیقا برای چشم نیز صادق است. همانطوری که افزایش آب داخل بادکنک میتواند باعث ترکیدن آن بشود، افزایش فشار مایعات داخل چشم نیز میتواند باعث آسیب به عصب بینایی چشم بشود.
افرادی که قرنیهٔ سالم اما ضخیمتری دارند، فشار چشمشان بالاتر از مقدار واقعی نشان داده میشود که ممکن است فشار چشم آنها، آنقدری که نشان میدهد، بالا نباشد.
علائم فشار چشم بالا
معمولا بیشتر مبتلایان به فشار چشم علائم خاصی ندارند. بههمین دلیل انجام منظم معاینات توسط چشمپزشک بسیار مهم است تا مشخص شود در اثر افزایش فشار چشم آسیبی به عصب چشم وارد شده است یا خیر.
دلایل افزایش فشار داخل چشمی
- اختلال در جریان مایع زلالیه در بخش زاویه چشم
- تولید زلا لیه بیش از حد طبیعی
- ضربه به چشم
- استفاده از برخی از داروها مانند کورتون های استروئیدها
- برخی از بیماری های چشمی مانند نزدیک بینی ، گلوکوم
- دیابت
- افزایش سن
- سابقه خانوادگی افزایش فشار داخل چشمی
آیا همه افرادی که فشار بالای چشمی دارند به گلوکوم مبتلا می شوند ؟
بالا رفتن فشار چشمی می تواند باعث بیماری گلوکوم (آب سیاه) شود اما نمی توان گفت که تمام افرادی که دارای فشار بالای داخل چشمی هستند حتماً به گلوکوم (آب سیاه) مبتلا می شوند لذا بیماران باید به صورت مرتب جهت کنترل فشار داخل چشم تحت نظر چشم پزشک باشند.
علائم افزایش فشار داخل چشمی چیست ؟
این بیماری معمولاً فاقد هر گونه علامت یا نشانه ای بوده وغالباً از طریق معاینات دوره ای که توسط چشم پزشک انجام میشود شناسایی می گردد.
چگونه افزایش فشار چشم تشخیص داده می شود ؟
چشم پزشک برای تشخیص فشار بالای بیمار از آزمون های زیر بهره می گیرد:
- آزمون نوتومتری : در این روش با استفاده از قطره ، چشم بی حس می شود و بوسیله ابزاری بنام نوتومتر، فشار چشم بیمار اندازه گیری و میزان مقاومت قرنیه چشم در برابر فشار سنجیده می شود.
- آزمون کونیوسکوپی : در این روش بخش زاویه چشم توسط چشم پزشک معاینه و بوسیله عدسی های خاصی ابتلا یا عدم ابتلا به گلوکوم بررسی می گردد.
- افتالموسکوپی : افتالموسکوپ وسیله ای است که داخل چشم را بزرگتر نشان می دهد و چشم پزشک پس از ریختن قطره های گشاد کننده مردمک به کمک آن مقدار و شدت آسیب عصب بینایی را تشخیص می دهد.
- پریمتری یا آزمون میدان بینایی : در این روش یکی از چشم ها بسته و چشم دیگر مورد سنجش قرار می گیرد و از بیمار خواسته می شود که به صفحه کاسه ای شکل پریمتری نگاه کند و هر زمان که نور را در آن می بیند دکمه را فشار دهد و نهایتاً نتایج جهت تشخیص نقاط سیاه و بیماری گلوکوم احتمالی به کار برده می شود.
- آزمون پاکی متری : در این آزمون از ابزاری بنام پاکی متر برای اندازه گیری ضخامت قرنیه استفاده می شود و نتایج حاصله جهت بررسی تأثیرات ضخامت قرنیه بر فشار چشم مورد استفاده قرار می گیرد.
مراحل پس از تشخیص بالا بودن فشار چشم
بسته به میزان آسیب به عصب بینایی و میزان کنترل فشار چشم، باید مبتلایان به فشار چشم از هر ۲ ماه یک بار تا سالی یک بار به چشمپزشک مراجعه کنند. همچنین اگر نتوان فشار چشم را بهخوبی کنترل کرد، ممکن است نیاز باشد تا فرد زودتر به چشمپزشک مراجعه کند.
کسانیکه فشار چشم بالا دارند، ولی آزمون عصب بینایی و میدان بیناییشان طبیعی است یا کسانیکه نتایج آزمایش عصب بینایی و میدان بیناییشان مشکوک است، حتی با وجود طبیعیبودن فشار چشم باید نگران آبسیاه باشند.
درمان افزایش فشار داخل چشم
هدف درمانهای پزشکی کاهش فشار چشم است تا بتوان از آسیبهای ناشی از آبسیاه و کاهش بینایی جلوگیری کرد. درمانهای پزشکی معمولا برای کسانی انجام میشود که در خطر بالای ابتلا به آبسیاه قرار دارند یا نشانههایی از آسیب به عصب بینایی در آنها مشاهده شده است.
روند درمانی که چشمپزشک درنظر میگیرد، در افراد مختلف متفاوت است. بسته به شرایط فرد ممکن است چشمپزشک بخواهد دارو تجویز کرده یا فقط بیمار را تحت نظر داشته باشد. چشمپزشک درباره مزایا و معایب درمان یا تحت نظر داشتن با بیمار صحبت خواهد کرد.
- برخی چشمپزشکان تمام موارد فشار چشم بالای ۲۱ میلیمتر جیوه را با دارو درمان میکنند. درحالیکه برخی تا شواهدی از آسیب به عصب بینایی مشاهده نکنند، درمان با دارو را شروع نخواهند کرد. بیشتر چشمپزشکان کسانی را که فشار چشم ۲۸ تا ۳۰ میلیمتر جیوه دارند، با دارو درمان میکنند. زیرا با این مقدار فشار چشم احتمال بروز آسیب به عصب بینایی زیاد است.
- معمولا چشمپزشک برای کسانی که علائمی مانند تاری دید، دیدن هالهٔ نور یا درد را تجربه میکنند یا فشار چشمشان بهطور منظم در معاینات افزایش داشته باشد، روند درمان را شروع خواهد کرد.
معمولا روند درمان با توجه به فشار چشم طبق دستورالعملهای زیر انجام میشود:
- اگر فشار چشمتان ۲۸ میلیمتر جیوه یا بیشتر باشد، روند درمانتان با دارو شروع میشود. پس از یک ماه مصرف دارو، چشمپزشک نوبت دیگری را برای معاینه مشخص میکند تا تأثیر دارو را مشخص بکند. اگر داروها تأثیرگذار بودند، معمولا هر ۳ تا ۴ ماه یک بار نوبت معاینه برایتان تعیین میشود.
- اگر فشار چشمتان ۲۶ تا ۲۷ میلیمتر جیوه باشد، فشار چشمتان ۲ تا ۳ هفته پس از اولین معاینه مجددا اندازهگیری خواهد شد. در دومین معاینه اگر فشار چشمتان هنوز در محدودهٔ ۳ میلیمتر جیوه از اولین معاینه قرار داشت، باید هر ۳ تا ۴ ماه برای معاینهٔ مجدد به چشمپزشک مراجعه بکنید. اگر پس از آن فشار چشمتان پایینتر از نوبت دوم معاینه بود، ممکن است پزشک زمان بعدی برای معاینهٔ مجدد را افزایش بدهد. همچنین باید حداقل سالی یک بار آزمون میدان بینایی انجام دهید و عصب بیناییتان معاینه شود.
- اگر فشار چشمتان بین ۲۲ تا ۲۵ میلیمتر جیوه بود، نوبت دیگر معاینه برای ۲ تا ۳ ماه دیگر تعیین میشود. در معاینهٔ دوم اگر هنوز فشارتان در محدوده ۳ میلیمتر جیوه از اولین معاینه بود، نوبت بعدی معاینه برای ۶ ماه بعد تعیین میشود. معاینهٔ بعدی شامل تست میدان بینایی و معاینهٔ عصب بینایی خواهد بود. سپس حداقل سالی یک بار این آزمونها تکرار میشوند.
ممکن است به دلایل زیر چشمپزشک برایتان نوبت بعدی معاینه تعیین کند:
- اگر در طول آزمون میدان بینایی، نتایج غیرطبیعی مشاهده شود، دوباره برای شما نوبت معاینه تعیین میشود. چشمپزشک بهدقت نقص در آزمون میدان بینایی را بررسی خواهد کرد. زیرا این نقص میتواند نشانهای از شروع آبسیاه زاویهباز باشد. بههمین دلیل بسیار مهم است که در طول آزمایش بسیار جدی باشید. زیرا این آزمون میتواند نشان بدهد که آیا برای کاهش فشار چشم نیاز به مصرف دارو دارید یا خیر. اگر در طول آزمون احساس خستگی کردید، از تکنسین بخواهید صبر بکند تا کمی استراحت کنید. زیرا اینگونه نتیجهٔ آزمونتان دقیقتر خواهد بود.
- اگر فشار چشمتان بهطور چشمگیری افزایش یافت یا از داروی کلیژرنیک (نوعی داروی آبسیاه) استفاده میکنید، انجام آزمایش گونیوسکوپی حداقل هر ۱ یا ۲ سال یک بار توصیه میشود.
- اگر تغییراتی در عصب بینایی ایجاد شد، عکسهای فوندوس (تصاویری که از پشت چشم گرفته میشوند) بیشتری از چشمتان گرفته خواهد شد.
درمان دارویی فشار چشم بالا
داروی خوب برای درمان فشار چشم دارویی است که در کاهش فشار چشم مؤثر باشد، بدون عوارض جانبی بوده و گرانقیمت نباشد.
البته دارویی وجود ندارد که همهٔ این ویژگیها را با هم داشته باشد. در زمان تجویز دارو چشمپزشک براساس اولویتهای شما برایتان دارو تجویز میکند.
معمولا داروها بهشکل قطرههای چشمی هستند که برای کاهش فشار چشم تجویز میشوند. برخی اوقات بیش از یک نوع دارو برای فرد تجویز میشود.
معمولا ابتدا باید قطره چشمی را در یک چشم امتحان کنید و در صورت تأثیرگذاری احتمالا آن را در هر دو چشمتان بریزید.
زمانیکه دارو تجویز شد باید، برای پیگیری تأثیر دارو مجددا به چشمپزشک مراجعه کنید. اولین مراجعه معمولا ۳ تا ۴ هفته پس از شروع مصرف دارو است.
فشار چشمتان کنترل میشود تا مشخص شود دارو توانسته فشار چشمتان را کاهش بدهد یا خیر. اگر دارو مؤثر واقع شد و موجب بروز عوارض جانبی نشد، باید به مصرف آن ادامه دهید تا وضعیتتان ۲ تا ۴ ماه دیگر مجددا ارزیابی شود.
معمولا چشمپزشک زمان مراجعهٔ بعدی را با توجه به نوع داروی تجویزی مشخص میکند. بهعنوان مثال برخی داروها (مانند لاتانوپروست، تراووپروست و بیماتوپروست) ۶ تا ۸ هفته طول میکشد تا بتوانند بهطور کامل اثر بگذارند.
در زمان مراجعه بیمار، ممکن است چشمپزشک بررسی کند تا ببیند داروها موجب آلرژی در فرد شدهاند یا خیر. اگر با مصرف داروها علائم یا عوارض جانبیای را تجربه میکنید، آن را با چشمپزشک در میان بگذارید.
بهطور کلی اگر فشار چشم با ۱ یا ۲ دارو کنترل نشود، معمولا فرد به آبسیاه زاویهباز مبتلا شده است. در این مواقع پزشک در مورد گامهای بعدی در روند درمان با شما صحبت خواهد کرد.
آیا فشار چشم با جراحی درمان میشود ؟
معمولا درمان فشار چشم با جراحی با لیزر رایج نیست. زیرا خطر انجام این کار به مراتب بیشتر از خطر ابتلا به آبسیاه است. بااینحال اگر نتوانید داروهایتان را بهخوبی مصرف کنید؛ آن هنگام جراحی با لیزر میتواند یکی از گزینهها باشد و باید درمورد آن با چشمپزشک مشورت کنید.
بیشتر بخوانید :
عوارض استرس و فشار عصبی بر روی چشم و بینایی
هایفما چیست ؟ راههای تشخیص و درمان هایفما کدامند ؟
- برچسبها
- بالارفتن فشار چشم
- فشار چشم
دیدگاه ها