رگ نگاری و راه های باز کردن رگ با آنژیوگرافی

با دلگرم همراه باشید تا با آنژیوگرافی بیشتر آشنا شوید.

مقدمه ای در مورد آنژیوگرافی

رگ‌نگاری یا آنژیوگرافی (به انگلیسی: angiography)

پرتونگاری از رگهای خونی، پس از پر کردن آنها از ماده حاجب، برای مشاهده و معاینه دقیق آنها است این کار روشی برای تشخیص پاتولوژی فضای داخلی رگهای خونی یا لومن (lumen) است، این روش نخستین بار توسط پزشک پرتقالی آنتونیو اگا مونیش António Egas Moniz برای تشخیص برخی از بیماری مرتبط با سیستم اعصاب مانند تومورهای آن به کار گرفته شد. امااکنون رادیولوژیستها و کاردیولوژیستها با استفاده ازx-ray angiography جراحی‌های تهاجمی بسیار ظریفی را در سیستم گردش خونی، به خصوص شریان‌های قلبی انجام می‌دهند.

آنژیوگرافی عروق کرونر قلب روشی است که در آن با استفاده از لوله‌های نازک مخصوص و مواد حاجب و اشعه ایکس، جریان خون قلب مورد بررسی قرار می‌گیرد.

آنژیوگرافی قلب

با افزایش سن، به‌دلیل ساخته شدن پلاک (رسوب چربی) در دیواره داخلی شریان‌ها (سرخرگ)، به مرور دیواره عروق (رگ های خونی) ضخیم شده و مسیر طبیعی جریان‌ خون درون شریان‌ها باریک می‌شود.

در طول زمان، به‌دلیل گردش کلسترول در جریان خون نیز این پلاک‌ها بزرگ تر می‌شوند و شریان‌ها مرتبا باریک‌تر و سفت‌تر می‌شوند. این امر منجر به کاهش جریان خون به مناطقی که توسط این رگ‌ها خون‌رسانی می‌شوند، خواهد شد. این پدیده، آترواسکلروز نامیده شده و به معنی سخت شدن شریان‌ها است.

آنژیوگرافی برای تشخیص محل گرفتگی رگ

همان گونه که برای درمان هر بیماری، شیوه‌های مختلفی وجود دارد که متخصص پس از بررسی وجوه مختلف و با توجه به شرایط بیماری بهترین آنها را انتخاب می‌کند، برای تشخیص بیماری‌ها نیز روش‌های گوناگونی متصور است و بیماری‌های قلبی نیز از این قاعده کلی مستثنی نیستند.

پس بیماران باید توجه داشته باشند آنژیوگرافی یک روش تشخیصی است و نه درمانی، که با انجام آن محل تنگی رگ و رگ‌های گرفته‌شده مشخص می‌شود.

در واقع به کمک آنژیوگرافی می‌توانیم به طور دقیق تصمیم بگیریم چه کاری باید برای بیمار انجام شود.
آنژیوگرافی عروق کرونر یک اقدام تشخیصی است که جهت پیدا کردن انسداد عروق کرونر که می‌تواند منجر به سکته قلبی شود انجام می‌گیرد

همچنین در افرادی که دردهای قلبی آنها را آزار می‌دهد و پاسخ تست ورزش‌شان نیز مثبت است، استفاده می شود. البته باید به دردهایی توجه داشت که هنگام فعالیت بدنی وجود دارند و با استراحت بهبود می‌یابند و هنگام بروز به دست‌ها هم انتشار پیدا می‌کنند.

پس آنژیوگرافی در موارد آنژین صدری (درد قفسه سینه)، سکته قلبی، تنگی آئورت یا نارسایی قلبی بدون دلیل انجام می‌گیرد.

روش کار آنژیوگرافی

آنژیوگرافی روندی است که دقیق‌ترین اطلاعات ممکن از عروق را تهیه و قبل از عمل در اختیار جراح قرار می‌دهد. بر پایه این اطلاعات، جراح می‌تواند برخی از بیماریها را بدون نیاز به عمل جراحی باز، درمان کند و در صورت نیاز به عمل باز، این اطلاعات، جراح را در انجام سریع و دقیق این امر یاری می‌رساند.

امروزه آنژیوگرافی به منظور تشخیص، به صورت سرپائی انجام می‌گیرد. ابتدا از طریق یک کاتتر که وارد فضای داخل عروقی شده است و تا مبدا عروق مورد بررسی هدایت شده است ماده حاجب به ابتدای رگ مورد بررسی تزریق می‌شود و سپس تصویربرداری رادیوگرافیک انجام می‌شود. عروق دچار تنگی یا اتساع یا انسداد در تصویر کاملاً مشخص هستند. درحقیقت آنژیوگرافی ، روش استاندارد طلایی برای تشخیص تنگی ها یا سایر اختلالات عروقی می باشد.

اساس x-ray angiography مشابه x-rayهای معمولی است. تنها تفاوت آنژیوگرافی با x-ray در این است که اشعه X میرا شده توسط تشدیدکننده‌های تصویر و نتایج تصویر با TV camera نمایش داده می‌شود. در سیستم‌های آنژیوگرافی جدید، هر فریم از سیگنال TV آنالوگ به فریم دیجیتال تبدیل شده و در حافظه کامپیوتر ذخیره می‌شود.

کاربردهای آنژیوگرافی

کاربرد آنژیوگرافی شناسایی عروق آسیب دیده و عروق گرفته و یا تنگ شده است. این کار در نواحی مختلفی صورت می‌گیرد که رایجترین آنها عروق قلبی است (بررسی وضعیت عروق کرونری). البته در عروق مغزی یا محیطی نیز گاه آنژیوگرافی صورت می‌گیرد.

نحوه انجام آنژیوگرافی

آنژیوگرافی عروق کرونر معمولاً با لوله‌گذاری قلبی انجام می‌گیرد.

قبل از شروع آزمایش، یک داروی آرام‌بخش ضعیف جهت کاهش اضطراب بیمار به وی داده می‌شود، اما در طول انجام آزمایش، بیمار هوشیار است تا در صورت احساس درد قفسه سینه به پزشک گزارش دهد.معمولا لوله آنژیوگرافی یا کاتتر، از یکی از شریان‌های اصلی بازویی یا رانی وارد عروق می‌شود. محل ورود کتتر در بازو یا ران با استفاده از یک ماده بی‌حسی، بی‌حس می‌شود.

سپس متخصص قلب با استفاده از یک سوزن به شریان دسترسی می‌یابد، سپس کتتر را وارد سرخرگ کرده و به آرامی آن را به سمت قلب هدایت می‌کند. در این هنگام با استفاده از عکس‌های رادیولوژیک محل کتتر مشخص می‌شود.

زمانی‌که لوله در محل خود قرار گرفت یک نوع ماده رنگی حاجب، جهت واضح‌تر شدن عکس‌ها به داخل لوله تزریق می‌شود. سپس چندین عکس رادیولوژیک پشت سرهم گرفته می‌شود تا مشخص شود که رنگ چگونه در طول رگ منتشر می‌شود.در چنین حالتی، وضعیت عروق ها کاملا قابل مشاهده می‌شود و از این طریق متوجه می شویم در چه قسمت‌هایی تنگی عروق ایجاد شده است.

پس از آن کتتر به آرامی از محل خارج شده و با اعمال فشار، محل ورود آن بسته می‌شود.تنگی عروق را می‌توان به کمک بالون گشاد کرد، یا اگر شدت آنها زیاد باشد، باید به ناچار عمل جراحی «بای‌پس» برای بیمار انجام شود.

اما در صورتی که بیمار مشکوک باشد و به طور دقیق نتوانیم متوجه وجود یا فقدان تنگی عروق شویم، از دستگاهی به نام «سی‌تی آنژیو» استفاده می‌کنیم.

در این شیوه دیگر نیازی نیست از طریق رگ وارد قلب شده و ماده ای تزریق کنیم، بلکه این دستگاه اشعه را به قسمت‌های لایه‌ای قلب می‌تاباند و به این ترتیب، وضعیت عروقی کاملا مشخص و دیده می‌شود و ما متوجه می‌شویم کدام قسمت‌های رگ، دچار تنگی شده است.
قبل از انجام آنژیوگرافی، اگر بیمار داروهای قندخون، فشارخون، چربی خون و ضدآنژین را مصرف می کند، باید به پزشک بگوید

به طور معمول برای بیمارانی که عمل قلب شده‌ اند و یا فنر گذاشته‌اند و باز هم احساس درد دارند و می‌خواهیم متوجه شویم فنر یا رگ‌های بای‌پس‌کرده آنها باز است یا نه، از سی‌تی آنژیو استفاده می‌کنیم که این روش در مدت حدود ده دقیقه هم به پایان می‌رسد.

قبل از انجام آنژیوگرافی چه باید کرد؟

• قبل از انجام آنژیوگرافی، اگر بیمار داروهای قندخون، فشارخون، چربی خون و ضدآنژین را مصرف می کند، باید به پزشک بگوید.
• میزان مصرف مایعات چند روز قبل از انجام آزمایش باید افزایش یابد.
• افرادی که به ید یا غذاهای دریایی حساسیت دارند، یا مبتلا به دیابت یا مشکلات کلیوی هستند، ممکن است در معرض خطر بیشتری برای واکنش و حساسیت نسبت به ید موجود در مواد رنگی آنژیوگرافی باشند، بنابراین باید حتما این مسئله را از قبل به پزشک بگویند.
• سابقه واکنش به مواد حاجب در گذشته، مصرف داروی ویاگرا (Viagra) یا احتمال حاملگی نیز باید حتما به پزشک گزارش شود.
• فرد باید 8 تا 12 ساعت قبل از انجام آزمایش چیزی نخورد. در برخی موارد از افراد خواسته می‌شود که شب قبل از انجام آنژیوگرافی در بیمارستان بستری شوند، در غیر این صورت، صبح همان روز در بیمارستان مورد معاینه قرار می‌گیرند.
• قبل از انجام آنژیوگرافی باید رضایت‌نامه بیمار امضا شود و لباس مخصوص (گان) پوشیده شود. معمولا مراقب بهداشتی نحوه انجام آزمایش و خطرات احتمالی آن را توضیح خواهد داد.
• قبل از آنژیوگرافی، موهای محل ورود کتتر آنژیوگرافی در قسمت بازو یا ران تراشیده می شوند.

مراقبت های بعد از آنژیوگرافی

• حداقل به مدت ۶-۵ ساعت روی تخت استراحت کنید.
• تا ۱۲ ساعت از خم کردن عضوی که جهت آنژیوگرافی به کار رفته است (مفصل ران یا مچ دست ) خودداری کنید.
• پس از ترخیص، به آهستگی قدم بزنید.
• توصیه می شود تا چند روز از انجام فعالیت های شدید و ناگهانی خودداری کنید.
• چنانچه درد و تورم در محل آنژیوگرافی وجود داشت، می توانید از مسکن استفاده کنید همچنین کمپرس گرم بلا مانع است.اگر درد وتورم شدید بود، به پزشک مراجعه کنید.
• سی دی و جواب آنژیوگرافی را از بخش آنژیو تحویل گرفته و درمراجعات بعدی همراه داشته باشید.

عوارض آنژیوگرافی

انجام این بررسی نیاز به یک روز بستری شدن دارد ولی انجام آن دقایقی بیش به طول نمی‌انجامد و معمولاً بیمار بدون عارضه‌ای خاص از بیمارستان مرخص می‌شود. اگر در حین عبور کاتتر بیمار دچار مشکل شود معمولاً می‌توان به سرعت داروهای لازم را به طور مستقیم به داخل قلب تزریق کرد و مشکل را رفع نمود. اگرچه آنژیوگرافی قلب معمولاً روش بی‌خطری است، بصورت نادر ممکن است با عوارضی چون آسیب عروق، نارسایی کلیه (به علت ماده حاجب) سکته قلبی یا مغزی همراه باشد.

گردآوری شده ی مجله ی اینترنتی دلگرم

مرجان امینی