دلگرم
امروز: پنج شنبه, ۰۹ فروردين ۱۴۰۳ برابر با ۱۷ رمضان ۱۴۴۵ قمری و ۲۸ مارس ۲۰۲۴ میلادی
ید درمانی چیست و چگونه انجام می شود؟

آیا می شود سرطان تیروئید را با ید درمانی درمان کرد؟

ید درمانی چیست و چگونه انجام می شود؟
1
زمان مطالعه: 10 دقیقه
در واقع مصرف ید برای درمان سرطان تیروئید با کوچک کردن تدریجی غده و در نهایت از بین بردن کامل آن انجام می‌شود. این روش درمان از آنچه به نظر می‌رسد، به مراتب امن‌تر بوده و در حقیقت، رایج ترین روش درمان در ایالات متحده به شمار می‌آید.

ید درمانی چیست و چگونه انجام می شود؟

ید رادیواکتیو قادر است به طور کامل و یا ناقض، غده تیروئید را از بین ببرد. گاهی برای کاهش علائم پرکاری تیروئید لازم نیست کل غده نابود شود؛ اما نابودی کامل تیروئید در اغلب موارد ضروری است. ممکن است پزشک معالج از آن به عنوان فرسایش ید رادیواکتیو یاد کند (فرسایش اصطلاحی است که به تخریب یا سایش اشاره دارد).

در یک مطالعه، ۹۰ بیمار که از سال ۱۳۶۵ تا ۱۳۷۵ تحت عمل جراحی قرار گرفته و پس از آن در مرکز پزشکی هسته‌ای بیمارستان شریعتی، ید رادیواکتیو دریافت کرده بودند، مورد بررسی قرار گرفتند. بیماران به دو گروه تقسیم شدند. گروه اول بیمارانی که با یک بار دریافت ید رادیواکتیو درمان شده و گروه دوم نیاز به دریافت بیش از یک بار ید رادیواکتیو پیدا کرده‌اند.

۲۶ نفر (۲۸.۹ درصد) از بیماران متعلق به گروه اول و ۶۴ نفر (۷۱.۱) متعلق به گروه دوم بودند. مقایسه بین دو گروه نشان داد که بیشترین میزان موفقیت (از لحاظ تعداد دفعات دریافت ید رادیواکتیو) مربوط به بیمارانی است که مرد بوده و در محدوده سنی ۳۰ تا ۵۰ سال قرار داشتند و نیز نوع کارسینوم در آن‌ها مختلط بوده و فاقد هر گونه متاستازی بوده‌اند.

غده تیروئید تقریباً تمام ید موجود در بدن را جذب می‌کند. از این رو ید رادیواکتیو (RAI که به آن I-۱۳۱ نیز گفته می‌شود)، می‌تواند برای درمان سرطان تیروئید مورد استفاده قرار گیرد. ید رادیو اکتیو به طور عمده در سلول‌های تیروئید جمع می‌شود، جایی که تشعشعات رادیواکتیو قادر است غده تیروئید و سایر سلول‌های تیروئید (از جمله سلول‌های سرطانی) جاذب ید را با کمترین اثرگذاری بر سایر اندام‌های بدن از بین ببرد. دوز تابش مورد استفاده در این روش درمانی به مراتب قوی‌تر از مقدار مورد استفاده در اسکن‌های رادیواکتیو است.

separator line

آزمایش ید رادیواکتیو و تعیین دوز ید

همانطور که گفته شد، ید رادیواکتیو بسته به دوز مصرفی می تواند تمام غده تیروئید یا بخشی از آن را از بین ببرد. پزشک معالج برای تعیین دوز لازم ید، علت پرکاری تیروئید و اطلاعات مربوط به بافت تیروئید، یک اسکن ید رادیواکتیو را تجویز خواهد کرد. در این آزمایش، بیمار مقدار بسیار ناچیزی از ید رادیواکتیو را مصرف می‌کند و پزشک با اندازه‌گیری میزان جذب ید توسط تیروئید، عملکرد این غده را بررسی می‌کند.

این کار توسط اسکن تیروئید که بافت‌های سالم و بیمار را نشان می‌دهد، انجام خواهد شد. در تعیین میزان دوز ید، اندازه غده تیروئید (که توسط معاینه فیزیکی تعیین می‌شود) و نتایج آزمایش جذب دو عامل مهم هستند. هرچه سایز غده بزرگتر باشد، دوز ید رادیواکتیو بیشتر و هرچه میزان جذب ید بیشتر باشد، دوز ید کمتر خواهد بود.

عملکرد درمانی ید

عملکرد درمانی ید

با مصرف قرص خوراکی ید رادیواکتیو، دیگر نیازی به بستری شدن در بیمارستان نیست. بعد از مصرف قرص، پزشک به بیمار توصیه می‌کند مایعات زیاد بنوشد تا ید رادیواکتیو سریعتر از طریق ادرار دفع شود.

ید رادیواکتیو فقط بر غده تیروئید بیمار تأثیر می‌گذارد، زیرا سلول‌های تیروئید سلول‌های اصلی جاذب ید در بدن هستند؛ از این رو سایر سلول‌های بدن به میزان بسیار کمتری در معرض تشعشع و تخریب قرار خواهند داشت.

ممکن است پزشک فقط یک دوز ید را برای درمان بیمار تجویز کند؛ اما شش ماه طول بکشد تا دارو به طور کامل تمام یا بخشی از غده را از بین ببرد. خوشبختانه در اکثر بیماران حدود یک ماه پس از آغاز درمان علائم بیماری کاهش می‌یابد. در صورت تداوم علائم پس از گذشت ۶ ماه ممکن است نیاز باشد یک دوز دیگر دریافت کنید.

چه میزان مصرف دارو ایمن است؟

میزان ید رادیواکتیوی که برای کنترل پرکاری تیروئید استفاده میشود، میتواند بدون عوارض باشد، در صورتی که شغل شما با مواد رادیواکتیو مرتبط نباشد یا با موادی کار نکنید که اشعه ی رادیواکتیو روی آن ها تاثیر می گذارد، مانند کار در عکاسی.

بعد از درمان باید از تماس نزدیک با نوزادان، کودکان زیر پنج سال، زنان باردار و حیوانات خانگی خودداری کنید. به عنوان یه قانون کلی این مدت حدود دو تا سه هفته طول میکشد، اما مدت زمان آن وابسه به افراد نزدیک شما و میزان دارویی است که برای شما استفاده شده است.

مرکزی که در آن درمان شده اید، اطلاعات کامل تری به شما ارائه میکند. گزارشات اخیر نشان داده است افرادی که اخیرا ید رادیواکتیو دریافت کرده اند میتوانند باعث فعال شدن نمایشگرهای رادیواکتیو با اهداف امنیتی مانند فرودگاه ها و بندرگاه ها شوند، این اتفاق میتواند تا چهار ماه بعد از درمان رخ دهد. اگر شما میخواهید در این بازه ی زمانی سفر کنید، باید یک نامه از مرکز درمانی خود برای این موضوع بگیرید.

separator line

عوارض ید درمانی

شایع ترین عارضه پس از ید درمانی با ید رادیواکتیو، کم کاری تیروئید است. ید رادیواکتیو غالباً مقدار زیادی سلول غده تیروئید را از بین می‌برد و باعث می‌شود تیروئید قادر به تولید هورمون‌های کافی نباشد؛ درست مخالف مشکلی که بیمار قبل از ید درمانی داشت.

شاید در نگاه اول جایگزینی یک اختلال با یک بیماری دیگر عجیب به نظر برسد؛ اما درمان کم کاری تیروئید در دراز مدت بسیار ساده‌تر است. با ابتلا به کم کاری تیروئید، بیمار نیاز دارد تا برای مدت طولانی مداوای جایگزینی هورمون تیروئید را انجام دهد؛ اما این درمان بی‌خطر، قابل اعتماد و مقرون به صرفه است. سایر عوارض جانبی ید رادیواکتیو به شرح زیر خواهد بود:

طعم فلز در دهان که ممکن است تا چند هفته ادامه یابد.حالت تهوع که معمولاً یک تا دو روز پس از درمان فروکش می‌کند.

تورم غدد بزاقی که ممکن است تا چند هفته ادامه یابد. این مسئله ناشی از جذب ید توسط غدد بزاقی است.بیمار می‌تواند یک روز پس از دریافت دوز، با فرضاً خوردن یک قطره لیمو، جریان بزاق را تحریک کند.

مراقبت پس از ید درمانی

مراقبت پس از ید درمانی

بعد از درمان با ید رادیواکتیو، برای جلوگیری از قرار دادن اطرافیان در معرض تشعشعات رادیواکتیو باید اقدامات احتیاطی خاصی را در نظر داشته باشید. به خاطر داشته باشید که اقدامات احتیاطی ذکر شده یک سری موارد کلی است و پزشک در مورد طول مدت مراقبت و نوع اقداماتی که باید متناسب با نیازهای فردی و شرایط پزشکی شما انجام شود، اطلاعات بیشتری به شما خواهد داد.

بسته به میزان قدرت دوز دریافتی، بیمار باید سه تا پنج شب بعد از درمان را تنها بخوابد.بسته به میزان قدرت دوز دریافتی، سه تا هفت روز پس از درمان از تماس شخصی با کودکان (به عنوان مثال بغل کردن یا بوسیدن آن‌ها) جلوگیری شود.

تا سه روز اول پس از درمان، فاصله امن خود از دیگران را حفظ کنید. از قرار گرفتن در مکان‌های عمومی خودداری کرده و آب زیاد بنوشید (برای دفع ید رادیواکتیو از طریق ادرار).تا سه روز اول وسایل (وسایل آشپزخانه ، ملافه، حوله و وسایل شخصی) را با دیگران به اشتراک نگذارید. لباس ها و ظرف‌های خود را جداگانه بشویید، دستان خود را زیاد بشویید و هر روز دوش بگیرید.

separator line

چه زمانی از ید درمانی استفاده میشود؟

به عنوان درمانی برای پرکاری غده تیروئید، همراه یا بدون درمان قبلی توسط داروهای ضدتیروئیدی، به خصوص در افرادی که پرکاری تیروئید ندولر سمی دارند.ممکن است به عنوان خط اول درمانی در افرادی که بیماری گریوز دارند، استفاده شود.

وقتی درمان با داروهای ضدتیروئیدی، برای پرکاری غده تیروئیدی که سبب گریوز شده است، پاسخ ندهد.برای کوچک کردن غده در هنگام گواتر (بزرگی تیروئید)

نکته: ید رادیواکتیو با غلظت بالا، برای درمان سرطان تیروئید استفاده می شود.

آیا ید درمانی بی خطر است؟

مطالعات گسترده ای در طی 70 سال اخیر در کشورهای اروپایی و ایالات متحده انجام شده است. این مطالعات نشان داده اند که درمان با ید رادیواکتیو خطر سرطان را افزایش نمی دهد. میزان کم ید رادیواکتیوی که استفاده میشود به این معنی است که این درمان مانند مواجه شدن با میزان فراوانی اشعه که باعث سرطان تیروئید میشود، نیست.

آیا بچه دار شدن بعد از ید درمانی بی خطر است؟

بعد از درمان با ید رادیواکتیو مردان تا چهار ماه باید از پدر شدن خودداری کنند، و زنان نیز باید تا شش ماه از باردار شدن جلوگیری کنند. مرکز درمانی شما اطلاعات کاملی را در مورد این موضوع به شما میدهد. بعد از گذشت زمان ذکر شده هیچ مشکلی برای بچه دار شدن وجود ندارد و افراد میتوانند کودک سالمی را داشته باشند.

همچنین بخوانید:

تفاوت اصلی بیماری گواتر و تیروئید در چیست ؟

چه کسانی نباید از ید رادیواکتیو برای درمان استفاده کنند؟

در افراد زیر این درمان انجام نمیشود:

زنان باردار، ید رادیواکتیو از جفت عبور میکند و میتواند روی رشد غده تیروئید جنین اثر بگذارد.زنان شیرده، ید رادیواکتیو از طریق شیر به نوزاد و تیروئید او منتقل میشودهر شخصی که استفراغ میکند یا بی اختیاری ادرار داردبیمارانی که بیماری چشمی همزمان دارند (آسیب چشم در اثر بیماری گریوز)، زیرا ممکن است بیماری چشمی آن ها بدتر شود مگر اینکه قبل از آن، برای آن ها استروئید تجویز شود.پرکاری غده تیروئید.

اگر غده تیروئید خیلی پرکار باشد، ید رادیواکتیو میتواند سبب بالا رفتن شدید و خطرناک هورمون های تیروئید شود، که به این حالت طوفان تیروئیدی میگویند. در این صورت پزشک در مرحله ی نخست داروهای ضدتیروئیدی برای شما تجویز خواهد کرد تا پرکاری را کنترل کند و بعد از آن از ید رادیواکتیو استفاده می کند.

separator line

نکات مهم در زمان ید درمانی

اجازه ندهید که ترستان از یددرمانی تصور اشتباهی از این روش درمانی به شما بدهد.ید درمانی سبب ایجاد اختلال در باروری نمی‌شود.خانم‌های باردار یا کسانی که می‌خواهند طی ۶ ماه آینده باردار شوند، نباید از ید رادیواکتیو استفاده کنند؛ زیرا این روش درمانی می‌تواند تیروئید جنین را از بین برده و رشد آن را مختل کند.

همچنین در دوره‌ی شیردهی نیز نباید از ید رادیواکتیو استفاده کرد.پس از ید درمانی، بیمار باید همواره فاصله خود از نوزادان، کودکان زیر پنج سال و زنان باردار را به مدت دو یا سه هفته حفظ کند.

انجام آزمایش خون چهار تا شش هفته پس از ید درمانی و پس از آن، یک تا سه ماه یکبار تا زمانی که علائم پایدار و ثابت شده و سپس سالی یک مرتبه برای بررسی سطح هورمون تیروئید الزامی است.

ید درمانی ممکن است بیماری تیروئید چشم را بدتر از قبل کند. اگر مشکل چشم دارید به پزشک خود بگویید تا در صورت لزوم احتیاط‌های لازم انجام شود.مشکلات تیروئید در اغلب خانواده‌ها وجود دارند و در صورت شدت یافتن علائم، باید با پزشک عمومی خود صحبت کرده و در صورت تایید وی آزمایش تیروئید را بگذرانند.

اگر در مورد اختلال تیروئید خود سؤال یا نگرانی دارید، باید قبل از هرکاری با پزشک معالج خود صحبت کنید؛ او بهترین گزینه مشاوره برای شما خواهد بود.



این مطلب چقدر مفید بود ؟
1.0 از 5 (1 رای)  
توجه: مطالب پزشکی و سلامت مجله دلگرم ، از منابع معتبر داخلی و خارجی تهیه شده اند و صرفا جنبه اطلاع رسانی دارند ، لذا توصیه پزشکی یا درمانی تلقی نمی شوند ، چنانچه مشکل پزشکی دارید حتما برای تشخیص و درمان به پزشک یا متخصص مراجعه کنید.

دیدگاه ها

اولین نفر برای ثبت دیدگاه باشید !


hits