علائم بیماری های کبدی چیست و چگونه درمان میشوند ؟

عملکرد کبد در بدن

همه انسان ها یک عضو بسیار مهم و حساس دارند که به نام کبد یا جگر آن را میشناسند ، اما متاسفانه به اهمیت آن و نحوه عملکرد و کارکرد های آن و همچنین انواع بیماری های این عضو حیاتی بدن انسان آگاه نیستند.

جـِـگَر یا کَبـِد بزرگترین غده بدن است که در فعالیت‌های سوخت ‌و ساز بدن مانند گوارش نقش دارد.

کبد غده‌ای است حجیم و به رنگ قرمز مایل به قهوه‌ای که وزن آن با خون حدود 2400 گرم می‌باشد.

کبد در سمت راست بدن در قسمت بالای شکم و در حفاظ دنده‌ها قرار دارد و بزرگترین اندام درونی بدن است.

1. پاکسازی خون

تمام خون دستگاه گوارش توسط سیاهرگی به نام ورید پورت جمع‌آوری شده و وارد کبد می‌شود و تمام مواد جذب شده از لوله گوارشی از کبد عبور می‌کنند.

همچنین ، این کبد است که متابولیسم داروها را در بدن بر عهده دارد.

شرکت در خون سازی (در دوره پیش از تولد) و مقاومت در برابر عفونت‌ها ، فراهم ساختن سریع انرژی در هنگام ضرورت ، ذخیره آهن و... از دیگر فعالیتهای کبد است.

2. تولید صفرا

کبد ماده‌ی متمایل به سبز به نام صفرا را تولید می‌کند. صفرا مایع گوارشی است و در کیسه‌ای به نام کیسه صفرا ذخیره می‌شود.

صفرا به شکستن چربی‌ها و تجزیه آن‌ها به اسید چرب که می‌تواند مورد استفاده بدن قرار گیرد و در روده جذب شود ، کمک می‌کند.

3. فرآیند مواد غذایی و سموم بدن

از دیگر وظایف کبد ، فرآیند مواد غذایی و سموم است.

هنگامی که فرد ماده غذایی را می‌خورد ، معده و روده باریک آن را هضم و جذب می‌کنند. مواد غذایی هضم شده از طریق دیواره روده باریک جذب خون شده و به کبد می‌رود.

در آنجا موادغذایی به شکلی که مورد استفاده قسمت‌های مختلف  قرار گیرند، در می‌آیند.

دیگر کارهای کبد به دام انداختن سموم و تصفیه آنها با تبدیل کردنشان به مواد بی ضرر است پس کبد وظیفه سم‌ زدایی بدن را بر عهده دارد.

سلولهای کبدی پروتئین‌های مختلفی را به طور دائمی می‌سازند از جمله آلبومین ، پروترومبین ، فیبرینوژن ، لیپو پروتئینها و هپارین

سلولهای کبدی مواد مختلفی از جمله تری گلیسریدها ، گلیکوژن و ویتامینها را ذخیره می‌کنند.

4. ذخیره سازی قندها

کبد گلوکز (قند) خون را به صورت گلیکوژن ذخیره می‌کند.

هنگامی که فرد به انرژی بیشتری نیاز داشته باشد ، کبد گلیکوژن را به گلوکز تجزیه کرده و به جریان خون می‌فرستد و با این کار انرژی مورد نیاز اعضای بدن را فراهم می‌کند.

اغلب اطلاع ندارند غذایی که می‌خوریم و آبی که می‌نوشیم به وسیله کبد فرآوری می‌شود. بنابراین این عضو را می‌توان کارخانه تولید بدن دانست.

کبد همانند یک سیستم بافتی مهم برای گلوکز خون عمل می‌کند.

به این معنی که هنگامی که گلوکز خون بعد از صرف یک وعده غذا تا غلظت زیادی بالا می‌رود میزان ترشح انسولین نیز افزایش می‌یابد و در حدود ۳/۲ گلوکز جذب شده از روده بلافاصله به گلیکوژن تبدیل شده و در کبد ذخیره می‌شود.

در طی ساعات بعد که غلظت گلوکز خون و نیز در این ترشح انسولین کاهش می‌یابد، کبد گلیکوژن را تجزیه و به گلوکز تبدیل می‌کند.

این تنظیم در بیماران با اختلالات کبدی تقریباً غیرممکن است.

مشکلات و بیماری های کبد

مهم ترین عواملی که موجب بروز بیماری ها و ناراحتی های کبدی می شوند شامل ویروس های هپاتیت A، B و C، مصرف الکل و استفاده زیاد از داروهای مسکن هستند.

اگر کبد آسیب شدید ببیند، بدن به جای رد کردن خون از کبد، دوباره خون را به این عضو بازمی گرداند و این امر باعث می شود که خون در مری و مجاری گوارشی وارد شود و در نتیجه مدفوع یا استفراغ بیمار خونی می شود.

از انواع بیماری کبدی که می توان به آن اشاره کرد عبارتند از :

1. کبد چرب : علائم کبد چرب خیلی گسترده است و به همین دلیل براحتی نمیتوان نتیجه گیری کرد که آیا فردی که به کبد چرب مبتلا است یا خیر.
   معمولا در مرحله اول تشخیص بیماری ، پزشک آزمایش خون را چک میکند و در صورت بالا بودن آنزیم های کبدی، برای بیمار سونوگرافی و یا بیوسپی مینویسد.
2. فیبروز کبدی : فیبروز کبدی هنگامی رخ می‌دهد که بافت سالم کبد آسیب ببیند و نتواند به درستی کار کند. فیبروز، اولین مرحله زخم کبدی بوده و در صورت پیشرفت به سیروز کبدی تبدیل می‌شود.
3. سیروز کبدی : سیروز کبدی بیماری است که به‌آرامی پیشرفت کرده و موجب جایگزینی بافت سالم کبد با بافت اسکار ، مسدود شدن جریان خون در کبد و ناتوانی این اندام در ارائه عملکرد درست می‌شود.
   سیروز از مراحل پیشرفته ی بیماری کبد است. التهاب و آسیب به بافت های کبد باعث ناتوانی آن  در انجام وظایفش می شود.

کبد تا زمانی که میزان چشمگیری از سلول های آن آسیب نبیند به صورت کامل از کار نمی افتد.

از انواع دیگر بیماری کبدی می توان به موارد زیر اشاره کرد :

1. هپاتیت
2. هموکروماتوز
3. بیماری ویلسون
4. سندروم ژیلبرت
5. سرطان کبد

کبد چرب

بیماری کبد چرب ، معمولا علامت خاصی ندارد و به دنبال انجام آزمایشات دوره ای، اختلال در آنزیم های آن مشخص می شود و یا این که در زمان انجام سونوگرافی به علل دیگر، ابتلا به کبد چرب نیز تشخیص داده می شود.

در برخی موارد این بیماری کاهش ذخیره گلبول های قرمز در خون فرد مبتلا به ناراحتی کبدی موجب خستگی و احساس ناراحتی در قسمت فوقانی شکم می شود.

رسوب چربی در کبد می تواند سبب ضعف ، بی اشتهایی ، تهوع ، احساس ناخوشی در شکم و بزرگی کبد شود. علائمی چون زرد شدن رنگ پوست ، ناخن ها و چشم ها می تواند نشانه یک مشکل کبدی باشد.

کاهش وزن ناگهانی ، خونریزی بینی و لثه ها وحالت تهوع ، استفراغ می تواند علامت دیگر عملکرد نامناسب کبد باشد.

چرا نوع بیماری کبد چرب اهمیت دارد ؟

بیماری کبد چرب به دو نوع کبد چرب الکلی و کبد چرب غیر الکلی تقسیم می شود که نوع الکلی بر اثر سوء مصرف الکل اتفاق می افتد.

کبد چرب غیر الکلی وضعیتی است که در آن تجمع چربی باعث التهاب کبد و کاهش تدریجی عملکرد آن می شود.

اصطلاح اصلی چتر پزشکی NAFLD به کبد چرب مربوط می شود که مربوط به مصرف الکل نیست و به دو گروه تقسیم می شود:

1. کبد چرب غیر الکلی (NAFL) ، که در غیر این صورت به عنوان کبد چرب ساده شناخته می شود
2. استئاته هپاتیت غیر الکلی (NASH)

تمایز بین کبد چرب ساده و NASH مهم است.

برای اکثر افراد ، داشتن کبد چرب ساده باعث بیماری مربوط به کبد نمی شود ، در حالی که افراد مبتلا به NASH دارای التهاب و آسیب سلول های کبدی خود هستند.

این خطر پیشرفت را به شرایط جدی تر مانند فیبروز (زخم) کبد ، سیروز و سرطان کبد افزایش می دهد.

پیش بینی می شود که سیروز NASH دلیل اصلی پیوند کبد در سال آینده باشد. خوشبختانه ، بیشتر مبتلایان به NAFLD کبد چرب ساده دارند و نه NASH

انجام آزمایش بیوپسی کبد طول می کشد تا بداند آیا فرد کبد چرب ساده دارد یا NASH  اما عوارض احتمالی (هر چند نادر) و هزینه بیوپسی کبد باعث می شود که این امر برای همه افراد مبتلا به NAFLD غیر عملی باشد.

علائم و نشانه های بیماری های کبدی

1. حالت تهوع : استفراغ و درد در قسمت راست و فوقانی حفره ی شکمی.
2. بوی بد دهان و تلخی دهان هنگام صبح : نفس این بیماران بوی چرک و کپک زدگی می دهد. بوی بد دهان معمولا قبل از علائم واضح تر بیماری بروز می کند.
3. بوی نامطبوع بدن : بیماری کبد غلظت و ترکیب عراق را تغییر می دهد و عرق بوی چرک می گیرد.
4. مدفوع بد رنگ : رنگ مدفوع در افراد سالم قهوه ای رنگ است. کم رنگ شدن مدفوع می تواند نشانه ی مسدود شدن مجاری صفراوی یا بیماری کبدی باشد.
   همچنین عفونت یا چسبندگی شدید مدفوع به سنگ توالت، یبوست مزاج و درد مقعد یا سوزش مقعد یا خون ریزی آن و ناقص بودن تخلیه‌ی روده‌ها نیز از مشکلات کبد خبر می دهد.
5. خارش پوست : التهاب مجاری صفراوی اولیه به طور معمول دارای علائم مشهودی نیست، اما یکی از نخستین نشانه‌های آن خارش پوست است.
   خارش پوست ممکن است در نتیجه دلایل دیگر، مانند خشکی پوست نیز شکل بگیرد؛ اما زمانی که به شرایطی پایدار تبدیل می‌شود، می‌تواند نشانه‌ای از سیروز کبدی باشد.
6. زرد شدن پوست یا چشم‌ها : زرد شدن بخش سفید چشم‌ها یا پوست می‌تواند ترسناک باشد.
   این شرایط به نام زردی یا یرقان شناخته می‌شود و به واسطه سطوح بالای بیلی‌روبین ، رنگدانه ای زرد که توسط کبد ترشح می‌شود ، در بدن رخ می‌دهد. پُف کردگی زیر چشم‌ها نیز ممکن است به خاطر کبد باشد.
7. افزایش وزن : اگر به ناگاه با افزایش بی‌دلیل وزن خود مواجه شده‌اید ، کبد ممکن است در معرض سیروز کبدی قرار داشته باشد.
8. کاهش وزن : کاهش وزن ناگهانی نیز می‌تواند یکی از نشانه‌های آسیب دیدگی کبد باشد.
   کاهش وزن ناخواسته می‌تواند نشانه‌ای از سیروز کبدی و همچنین هپاتیت C، عفونتی ویروسی که به التهاب در کبد منجر می‌شود ، باشد.
9. قرمز شدن کف دست‌ها : قرمز شدن کف دست‌ها می‌تواند نشانه‌ای از بیماری کبد چرب غیرالکلی باشد. این بیماری به واسطه ذخیره چربی بیش از حد در سلول‌های کبد رخ می‌دهد.
10. اختلال در خواب : دلایل مختلفی می‌توانند موجب بر هم خوردن الگوی خواب شما شوند.
    سیروز کبدی یکی از مواردی است که می‌تواند خواب شبانه را مختل کند و باعث سخت بیدار شدن در صبح شود.
11. مشکلات حافظه : اگر حافظه شما اخیراً به شدت دچار مشکل شده است، نارسایی کبد امکان دارد دلیل این شرایط باشد.
    در نارسایی کبد، این اندام نمی‌تواند سموم را به خوبی از خون حذف کرده و این شرایط می‌تواند به تجمع آن‌ها در مغز منجر شود. متأسفانه یکی از نتایج این شرایط از دست دادن حافظه است.
12. احساس خستگی مداوم : احساس خستگی مداوم بدون در نظر گرفتن سطح فعالیت جسمانی ، ممکن است به واسطه بیماری کبد شکل گرفته باشد.
    خستگی مزمن یکی از نشانه‌های آشکار آسیب دیدگی کبد است و می‌تواند به واسطه تغییرات در انتقال عصبی در مغز رخ دهد.
13. بی‌اشتهایی : از دست دادن اشتها یکی دیگر از نشانه‌های شایع آسیب کبد است و عدم احساس گرسنگی چیزی است که باید زنگ هشدار را برای شما به صدا درآورد.
14. بزرگ شدن پستان‌ها : بزرگ شدن پستان‌ها یکی از نشانه‌های هشداردهنده بیماری کبد چرب غیرالکلی در مردان است. رشد بافت اضافه پستان به واسطه عدم تعادل در هورمون‌های استروژن و تستوسترون رخ می‌دهد.
15. تغییر شخصیت : تجربه تغییرات در شخصیت می‌تواند ترسناک باشد و گاهی ممکن است این شرایط برای دیگران نسبت به خود فرد مشهودتر باشد.
    سمومی که در مغز جمع می‌شوند می‌تواند عملکرد روانی را تحت تأثیر قرار داده و فرد به گونه‌ای متفاوت نسبت به گذشته رفتار کند. و یا سرگیجه و غم زدگی یا افسردگی.
16. کبودی : با افزایش سن ، کبود شدن بدن راحت‌تر رخ می‌دهد ، اما اگر دلیلی برای کبودی‌هایی که روی بدن خود مشاهده می‌کنید، نمی‌یابید، ممکن است این نشانه‌ای از آسیب کبدی باشد.
    بیماری کبد می‌تواند موجب تکرر بیشتر کبودی‌ها شود.
    همچنین تیره گی رنگ پوست یا چهره، گودی کاسه‌ی چشم‌ها ، سیاهی زیر چشم‌ها ، لک‌ های سفید یا سیاه یا کبودی پوست ، خال‌ها یا زگیل‌ها یا لکه های قهوه ای پوستی ممکن است از مشکلات کبد باشد.
17. تورم پاها : اگر با تورم در پاهای خود مواجه هستید و دلیل مشخصی برای آن وجود ندارد، برای بررسی دقیق به پزشک مراجعه کنید زیرا می‌تواند نشانه‌ای از بروز مشکلی جدی در کبد باشد.
18. احساس سردرگمی : انسفالوپاتی کبدی به واسطه نارسایی کبد می‌تواند در توانایی درک انسان نیز اختلال ایجاد کند.
    این شرایط می‌تواند به احساس سردرگمی درباره چیزهایی که در حالت عادی برای شما مسئله‌ساز نبوده‌اند، منجر شود.
19. درد بدن : به خصوص درد زیر دنده‌ی راست یا ناحیه‌ی کبد طرف راست بدن یا سردرد مداوم.
    اگر دلیلی برای احساس درد در بدن خود نمی‌یابید، یکی از دلایل احتمالی این شرایط می‌تواند التهاب مجاری صفراوی باشد که افزون بر خارش پوست می‌تواند به احساس درد در استخوان‌ها، ماهیچه‌ها یا مفاصل نیز منجر شود.
20. مواجهه با نفخ : اگر یک وعده غذایی بزرگ دلیل احساس نفخ در شما نیست، این شرایط ممکن است به واسطه تجمع مایع در شکم که به نام آسیت یا آب‌ آوردگی شکم شناخته می‌شود، شکل گرفته باشد.
    از آنجایی که تورم شکم و ترشی معده یکی از نشانه‌های هشداردهنده آسیب کبد است ، مراجعه به پزشک برای بررسی دقیق شرایط بهترین گزینه است.
21. ادرار تیره : رنگ تیره ادرار می‌تواند موجب نگرانی فرد شده و البته یکی از نشانه‌های آشکار آسیب دیدگی کبد باشد.
    در شرایطی که سطوح بیش از حد بیلی‌روبین در بدن موجب زرد شدن پوست و چشم می‌شود، این ماده می‌تواند موجب تغییر رنگ ادرار نیز شود زیرا کلیه‌ها تلاش می‌کنند آن را از طریق ادرار دفع کنند.
22. ناتوانی در تمرکز : هر فردی در طول زندگی خود گاهی اوقات با ناتوانی در تمرکز مواجه می‌شود زیرا مغز به خوبی عمل نمی‌کند؛ اما اگر به طور منظم با دشواری در حفظ تمرکز مواجه هستید، این می‌تواند نشانه‌ای از بروز مشکل در کبد باشد.
23. لرز دائمی : لرز دائمی که استفاده از چند پتو نیز بهبودی در آن حاصل نمی‌کند می‌تواند نشانه‌ای از کلستاز (Cholestasis) طی بیماری کبد باشد. این شرایط به واسطه کاهش جریان صفرا یا توقف کامل آن از کبد رخ می‌دهد.
24. خشکی چشم یا خشکی دهان : دلایل مختلفی، از جمله سن یا داروهای مصرفی ، می‌توانند موجب خشکی چشم یا دهان شوند، اما این شرایط می‌تواند به واسطه دلیل جدی‌تر نیز شکل گرفته باشد.
    التهاب مجاری صفراوی اولیه یکی از دلایل شناخته شده خشکی چشم یا دهان و همچنین از علائم اولیه بیماری کبد است ، علائمی که نشان می‌دهد کبد در خطر است.
25. علائم دیگری که ممکن است همراه با علائم بالا برای فرد به وجود آید : جوش‌های روی پوست صورت ، مسمومیت‌های زود به زود ، زیاد شدن اسیداوریک بدن ، دردهایی که در بدن جا به جا می‌شود، کم خونی ، احساس پریدن مگس جلوی چشم ، بی ثباتی قند خون ، عرق زیاد بدن ، گرمی و التهاب دهان ، تب‌های متناوب ، چربی بیش از حد پوست بدن یا پوست سر یا موها ، ریزش موی سر بی موقع ، بی حس و حالی و خواب آلودگی پس از صرف غذا ، سیاهی رفتن چشم‌ها به طور ناگهانی ، چربی خون بالا ، درد پشت سر یا سردرد میگرنی ، بی اشتهایی ، خون ریزی معده ، عطش زیاد و احساس تشنگی ، ایجاد سنگ کیسه‌ی صفرا.

موثرترین درمان کبد چرب

خبر خوب این است که موثرترین درمانی که تاکنون در مورد بیماری کبد چرب وجود دارد شامل داروها نمی شود.

بلکه باعث تغییر در شیوه زندگی می شود. خبر بد این است که برای بسیاری از افراد دستیابی و حفظ آنها معمولاً سخت است.

1_ کاهش وزن

کاهش وزن تدریجی ۱ تا ۲ پوند در هفته را هدف قرار دهید ، زیرا کاهش سریع وزن ممکن است التهاب و فیبروز کبدی را بدتر کند.

اگر کاهش وزن به شکل طبیعی برای شما ناممکن است می توانید گزینه جراحی کاهش وزن را با پزشک خود بررسی کنید.

به نظر می رسد ورزش هوازی همچنین منجر به کاهش چربی در کبد می شود و با شدت شدید آن احتمالاً باعث کاهش التهاب مستقل از کاهش وزن نیز می شود.

2_ رژیم غذایی

برخی مطالعات حاکی از آن است که رژیم غذایی مدیترانه ای نیز ممکن است باعث کاهش چربی در کبد شود.

این برنامه غذایی بر میوه ها ، سبزیجات ، غلات سبوس دار ، حبوبات ، آجیل ، جایگزین کردن کره با روغن زیتون یا روغن کانولا ، محدود کردن گوشت قرمز و همچنین خوردن بیشتر ماهی و مرغ بدون چربی تأکید دارد.

3_نوشیدن قهوه

برخی مطالعات نشان داد بیماران مبتلا به فیبروز کبدی ،که قهوه می نوشند (هر روز حدود دو فنجان) خطر ابتلا به فیبروز کاهش یافته است. با این حال ، نکات جانبی در مصرف کافئین منظم را در نظر بگیرید.

4_ حجامت درمانی

حجامت درمانی می تواند یک روش مؤثر در درمان طیف وسیعی از بیماری های کبدی باشد.

برخی از مشکلات رایج فیزیکی و جسمانی ، مستقیماً مربوط به کبد است. حجامت کردن ، چندین بیمار با “بیماری کبد چرب” را درمان کرده است.

بیشتر بخوانید :

درمان حیرت انگیز کبد چرب با عرقیجات گیاهی

خواص خاکشیر برای کبد : راههای درمانی پاکسازی کبد با خاکشیر

۱۰ دمنوش گیاهی جهت درمان بیماری کبد چرب

درمان کبد چرب با عسل