علت، علائم و راههای درمان فشار خون پایین چیست ؟

علت و درمان فشار خون پایین

شاید از نظر میلیونها نفری که از فشارخون بالا رنج میبرند، پایین بودن فشار خون یک وضعیت عالی باشد، در حالی که کاهش حاد فشار خون میتواند عوارض خطرناکی را برای بدن به همراه داشته باشد.

برای اندازه گیری فشار خون دو فشار مختلف سنجیده میشود؛ فشار خون سیستولیک که حداکثر فشار در زمان انقباض بطن چپ قلب است و فشار دیاستولیک که زمان استراحت و انبساط قلب است.

فشارخون نیرویی است که توسط جریان خون به دیواره ی عروق وارد می شود و یکی از علائم حیاتی اصلی محسوب می شود. فشار خون توسط پمپ خون به درون سرخرگ ها ایجاد شده و با پاسخ سرخرگ ها به این جریان خون تنظیم می گردد.

فشارخون فرد به شکل فشار سیستولیک بر روی فشار دیاستولیک (دیاستولیک/سیستولیک) بیان می شود.(مثلا 80/120)

فشار خون پایین چیست ؟

فشار خون پایین (هیپوتانسیون) فشاری است که به حدی کم است که باعث ایجاد علائم و نشانه های ناشی از کاهش جریان خون در عروق می باشد. وقتی فشارخون به حدی کم باشد که سبب ایجاد نقصان در رسیدن اکسیژن و مواد مغذی به ارگان های مختلف مثل مغز، قلب، کلیه شوند اندام ها نمی توانند عملکرد طبیعی خود را انجام داده و به مرور زمان صدمه می بینند.

علائم فشار خون پایین

برخلاف فشارخون بالا، فشارخون پایین با علائم و نشانه های افت جریان خون شناسایی می شود نه با کمک اندازه گیری با دست دستگاه (چون اغلب فشار خون بالا بدون علامت است)

علائم فشار خون پایین شامل سبکی سر، سرگیجه و غش کردن(سنکوپ) می‌شود. علائم فشار خون پایین در هنگام تغییر وضعیت بدن از حالت خوابیده به نشسته یا از حالت نشسته به ایستاده، بیشتر نمایان می‌شود.

علل فشار خون پایین چیست ؟

شایع‌ترین علل پایین بودن فشار خون عبارتند از:

1. کم شدن حجم خون
2. بیماری قلبی
3. تاثیر برخی داروهای خاص

برخی افراد ممکن است با وجود فشار خون 50/90 هیچ گونه علامتی از فشارخون پایین نداشته باشند و بنابراین فشارشان پایین محسوب نمی شود. به هر حال، برخی از افرادی که عموما فشارخون بالاتری دارند ممکن است وقتی فشارشان به حد 60/100 افت کند علائم فشارخون پایین را در خود احساس کنند

فرق بین افت فشارخون با افت قند خون چیست ؟

خیلی‌ ها افت فشارخون را با افت قندخون اشتباه می ‌گیرند. تشخیص بین این دو سخت است، زیرا علایم پریدگی رنگ، عرق سرد، سرگیجه، بی ‌حالی و… تقریبا در هر دو یکسان است.

در این زمان معمولا به فرد آب قند می‌ خورانند که البته هم به نفع فشارخون پایین است و هم به نفع افت قندخون، زیرا وقتی به فرد قند می ‌خورانید، کانال‌های سدیم سلولی هم باز شده و سدیم(جزء نمک) بیشتری وارد آن‌ می ‌شود. لذا فشار خون بالا می رود و این کار از نظر علمی درست است.

آیا فشارخون پایین برای سلامتی مضر است ؟

افرادی که فشارخون پایین تری دارند خطر کمتری آنها را برای ابتلا به بیماری کلیوی، سکته، بیماری قلبی تهدید می کند.

ورزشکاران و بعضی افرادی که مرتبا ورزش می کنند، افرادی که وزن مناسبی دارند و افرادی که سیگار نمی کشند اکثرا فشارخون کمتری دارند.

بنابراین، فشارخون پایین تا زمانی که به حدی پایین نباشد که در ما ایجاد علائم کند و به اندامهایمان صدمه نزند مطلوب بدن می باشد.

معمولا وقتی فشار سیستولی فرد زیر 90 میلی‌متر جیوه باشد، آن را فشارخون پایین تلقی می‌کنیم، گرچه خیلی‌ها با همین فشارخون زندگی می‌کنند و مشکلی هم برایشان ایجاد نمی‌شود ولی اگر فشارخون سیستولی کمتر از 80 میلی‌متر جیوه باشد، کاملا غیرعادی است و حتی امکان دارد باعث شوک بیمار شود.

فشارخون پایین در چه شرایطی نگران‌کننده نیست ؟

در روزهای مختلف فشارخون تغییر قابل‌توجهی نکند، زیرا بدن ثبات را ترجیح می‌دهد و بالا و پایین‌شدن فشارخون را بسختی تحمل می‌کند.

فشارخون دچار سقوط ناگهانی نشود و بیشینه‌ فشارخون (سیستولیک) به پنج یا شش نرسد. در واقع، با این میزان فشارخون، قلب نمی‌تواند بدرستی به تمام بخش‌های بدن خون‌رسانی کند و در چنین وضعی بیشترین آسیب را مغز می‌بیند.

این وضع خطرناک اغلب به دنبال خونریزی‌های شدید یا شوک حساسیتی بروز پیدا می‌کند.

علائم افت فشار خون

1. سرگیجه و یا سبکی سر
2. غش کردن
3. عدم تمرکز ذهنی
4. تاری دید
5. تهوع
6. پوست رنگ پریده، سرد و مرطوب
7. نفس نفس زدن
8. خستگی
9. افسردگی
10. تشنگی

علت های کم شدن فشار خون

1. کم آبی علت فشار خون پایین

کاهش فشار خون در بیمارانی که استفراغ و اسهال طولانی‌مدت داشته‌اند، بخصوص اگر مایعات کافی برای جبران آب از دست رفته دریافت نکرده باشند، شایع است. علل دیگر کم آبی می‌‌تواند ورزش و تعریق زیاد، تب و گرما‌زدگی باشد.

اشخاص با کم آبی جزئی ممکن است تنها تشنگی و خشکی دهان را تجربه کنند، اما در کم‌آبی متوسط تا شدید، ممکن است کاهش فشار خون همراه با سرگیجه یا غش اتفاق بیفتد.

کم‌آبی طولانی و شدید می‌‌تواند منجر به شوک، نارسایی کلیوی، اسیدوز (زیاد شدن اسید در خون)‌، کما و حتی مرگ شود.

2. خونریزی متوسط یا شدید یکی از علل کم شدن فشار خون

خونریزی می‌تواند بسرعت بدن را از خون خالی کند و منجر به کاهش فشار خون شود. خونریزی می‌تواند ناشی از تروما (آسیب‌ها)‌، عوارض جراحی یا ناراحتی‌های دستگاه گوارش مانند زخم‌های معده، تومورها یا دیورتیکولوز باشد.

گاهی خونریزی ممکن است آنقدر شدید و سریع باشد. (مانند خونریزی از یک شریان پاره شده)‌ که باعث شوک و مرگ سریع شود.

3. التهاب حاد ارگان‌های بدن

پانکراتیت حاد (التهاب پانکراس)‌ می‌تواند باعث کاهش فشار خون شود، در پانکراتیت حاد،‌ مایعات از رگ‌های خونی به بافت‌های متورم اطراف پانکراس و نیز به حفره شکمی می‌رود، در نتیجه خون غلیظ می‌شود و حجم آن کاهش می‌یابد.

4. بیماری‌های قلبی یک از علل کم شدن فشار خون

1. ضعف ماهیچه قلب : از جمله بیماری‌های قلبی، ضعف ماهیچه قلب است که می‌تواند باعث نارسایی قلب شود و در نتیجه، مقدار پمپاژ خون توسط قلب کاهش یابد. یکی از علل شایع ضعف ماهیچه قلب، مرگ (از کار افتادگی)‌ قسمت عمده‌ای از ماهیچه قلب به دلیل یک حمله قلبی منفرد بزرگ یا حملات قلبی کوچک‌تر و مکرر است.
2. موارد دیگری که می‌تواند توانایی قلب را برای پمپ کردن خون ضعیف کند، شامل داروهایی است که برای قلب سمی هستند، همچنین عفونت‌های ماهیچه قلب توسط ویروس‌ها و بیماری مربوط به دریچه‌های قلب، از این دست دلایل به شمار می‌روند.
3. التهاب پریکاردیوم : از بیماری‌های قلبی دیگر، التهاب پریکاردیوم (کیسه احاطه‌کننده قلب)‌ است. این التهاب می‌تواند باعث جمع شدن مایع در داخل پریکاردیوم شود و با فشرده کردن قلب، توانایی آن را برای پر شدن از خون و پمپاژ محدود کند.
4. کاهش ضربان قلب : از دیگر مشکلات قلبی می‌توان به کاهش ضربان قلب اشاره کرد که می‌تواند مقدار خون پمپ شده توسط قلب را کاهش دهد. میزان ضربان قلب در حال استراحت برای یک بزرگسال سالم، بین 60 و 100 ضربه در دقیقه است. هرچند ضربان کمتر از 60 در دقیقه همیشه تحت کاهش فشار خون نیست. (در برخی از ورزشکاران آموزش دیده، ضربان قلب در حال استراحت، 40 و 50 ضربه در دقیقه است)، اما در بسیاری از بیماران، کاهش ضربان قلب می‌تواند منجر به کاهش فشار خون، سرگیجه و حتی غش شود.
5. افزایش غیرطبیعی ضربان قلب فشار خون را پایین می‌آورد. از شایع‌ترین نمونه آن می‌توان به فیبریلاسیون سرخرگی اشاره کرد که یک اختلال قلبی است و با تخلیه الکتریکی سریع و بی‌نظم از ماهیچه قلب مشخص می‌شود که باعث انقباض مرتب و معمولا سریع بطن‌ها می‌شود و در نتیجه بطن‌ها قبل از هر انقباض، زمان کافی برای پر شدن حداکثر از خون را ندارند و مقدار خونی که پمپ می‌شود، به‌‌رغم ضربان سریع‌تر قلب، کاهش می‌یابد. ضربان سریع قلب در بطن‌ها نیز می‌تواند فشار خون پایین را ایجاد کند و حتی گاهی موجب شوک خطرناکی شود.

5. ایستادن طولانی مدت

از علل دیگر کاهش فشار خون می‌توان به ایستادن طولانی‌مدت، برپا خاستن ناگهانی پس از وضعیت نشستن، عفونت شدید خون در اثر ورود باکتری‌ها یا سایر میکروارگانیسم‌ها به خون و شوک آنافیلاکسی که واکنشی آلرژیک و کشنده نسبت به داروهایی مانند پنی‌سیلین، غذاهایی مانند بادام زمینی، دریافت موادی حاوی ید از طریق اشعه ایکس یا نیش زنبور عسل دارند، اشاره کرد.

6. آمبولیسم ریوی

نیز وضعیت دیگری است که در آن، ابتدا خون در یک ورید لخته می‌شود (ترومبوز عمیق وریدی)‌ و سپس از جداره ورید جدا می‌شود و به قلب و در نهایت به ریه می‌رود. یک لخته بزرگ خونی می‌تواند جلوی جریان خون از ریه‌ها به بطن چپ را بگیرد و بازگشت خون به قلب را برای پمپاژ بشدت کاهش دهد. به همین دلیل هم آمبولی ریوی وضعیت بسیار خطرناکی محسوب می‌شود.

داروهایی که باعث کاهش فشار خون می‌شوند

داروهایی مانند:

1. مسدودکننده‌های کانال کلسیم
2. مسدودکننده‌های بتا
3. دیگوکسین رلانوکسین
4. می‌توانند ضربان قلب را در انقباض‌های قلبی بخصوص در سالمندان کاهش دهند،
5. همچنین داروهایی که برای درمان فشار خون بالا استفاده می‌شوند می‌توانند باعث کاهش فشار خون شوند
6. نیز داروهای مدر مانند لاسکیس (به دلیل ادرار زیاد)‌، حجم خون را کاهش می‌دهند.
7. داروهایی که برای بیماری‌های افسردگی و پارکینسون استفاده می‌شوند نیز می‌توانند فشار خون را پایین بیاورند
8. در این میان، بیماری دیابت هم عامل موثر دیگری در این رابطه است.

درمان کم‌فشاری خون

درمان کم‌فشاری خون بستگی به علت ایجاد آن دارد، به عنوان مثال، چنانچه دارویی باعث ایجاد آن شده باشد، باید کاهش دوز یا توقف دارو، البته تحت نظر پزشک صورت بگیرد.

اگر علت افت فشار خون مربوط به کم‌آبی باشد، با استفاده از مایعات و الکترولیت‌ها و در موارد حاد از طریق تزریق وریدی، این مشکل مرتفع می‌شود.

همچنین در صورت کاهش خون (بر اثر خونریزی و...)‌ از مایعات وریدی و تزریق خون استفاده می‌شود.

در شوک عفونی نیز مایعات وریدی و آنتی‌بیوتیک‌ها به کار برده می‌شود و در موارد افزایش ضربان قلب، با استفاده از داروها یا دفیبریلاتورهای قابل پیوند در بدن، مشکل را رفع می‌کنند.

همچنین مشکل آمبولی ریوی و ترومبوزوریدی، با استفاده از رقیق‌کننده‌های خون مانند هپادین و وارفارین برطرف می‌شود.

کاهش فشار خون در اثر ایستادن زیاد را نیز می‌توان با تغییر در رژیم غذایی مانند افزایش مصرف آب و نمک و شیرینی‌های کافئین‌دار و استفاده از داروهایی مانند میدودرین درمان کرد، در ضمن استفاده از جوراب‌های تنگ نیز برای جلوگیری از کاهش فشار خون موثر است

بیشتر بخوانید :

۱۳ خوراکی که فشار خون را پایین می آورد

۳۰ روش خانگی معجزه آسا برای درمان فشار خون پایین

تغذیه و فشار خون پایین

مقدار فشار خون نرمال در هر رده سنی چه عددی است ؟