خارش قوزک پا و بیماریهای دخیل در آن

علت خارش قوزک یا مچ پا چیست؟

خارش قوزک پا اغلب اوقات نشانه‎ای از وجود یک اختلال زیربنایی پوستی است، با وجود این این حس ممکن است پیامی در مورد مشکلات دیگر و جدی‌تر نیز باشد. خارش در قوزک پا اغلب نشانه‌ای از یک وضعیت زیر پوستی بوده البته این مسئله می‌تواند ناشی از مسائل شدیدتر دیگری هم باشد. در برخی از موارد نیز مشاهده شده است که این احساس خارش بیشتر از حد خودش شده که باید علت آن مورد بررسی قرار گیرد.

تحریک پوست ممکن است بر اثر خارانیدن بیش از حد تشدید شود. در این موارد، درمان علت خارش ممکن است به رفع علایم همراه منجر گردد.
خارش مچ پا می‎تواند سبب ایجاد راش یا ضایعات پوستی شود. یا خارش ممکن است نتیجۀ این مشکلات باشد.

وقتی خارش قوزک پا با راش یا ضایعه همراه نباشد، این وضعیت پریتوریس ذاتی نامیده می‌‏شود. این مورد اغلب با آغاز سریع علایم و تداخل آنها با فعالیت‎های روزمره مشخص می‎گردد.

کشف علت بروز خارش قوزک پا مهم است. وقتی در این مورد شکی وجود داشته باشد یا خارش بیش از چند روز ادامه یابد فرد باید به پزشک مراجعه کند.

علل خارش قوزک پا

خارش قوزک پا می‎تواند بر اثر چند اختلال مختلف ایجاد شود. طیف این مشکلات از واکنش‎های آلرژیک ساده تا عوامل نگران کنندۀ جدی که نیاز به مراقبت پزشکی دارند، متفاوت است. برخی از شایع‎ترین علل خارش قوزک پا عبارت است از:

• درماتیت تماسی
• کهیر
• انواع آلرژی
• خشکی پوست
• آفتاب سوختگی
• اگزما
• پسوریازیس
• مشکلات کبدی
• دیابت
• سرطان

عوامل مهم احتمالی دیگر در خارش قوزک پا

• صابون دست و پا
• عطر
• جوراب و یا استفاده از لباس دیگران
• حیوانات

شرح بیماریهایی که منجر به خارش قوزک پا می شوند

درماتیت تماسی

این وضعیت نوعی فعالیت بیش از حد سیستم ایمنی است که بر اثر تماس با مواد خارجی ایجاد می‎شود. برخی محرک‎های به خوبی شناخته شده عبارتند از:

• پیچک سمی
• صابون‎های دست و بدن
• عطر
• جوراب یا دیگر لباس‌ها
• جواهرات
• حیوانات

شایع‎ترین علامت درماتیت تماسی بروز راش قرمز خارش‌دار است. به هر جهت درماتیت تماسی ممکن است علایم دیگری شامل موارد زیر نیز داشته باشد:

• تورم
• اولسر
• تاول
• کهیر

درمان درماتیت تماسی به طور معمول شامل شناسایی علت بروز آن و اجتناب از تماس بعدی با این علت است. کرم‎های غیر نسخه‎ای را نیز می‎توان به تنهایی برای کاهش خارش مورد استفاده قرار داد.

کهیر

کهیر نوع شایعی از راش است، که با ظاهر تاول شکل متورم برجسته مشخص می‎شود. کهیرها اغلب بر اثر عوامل زیر ایجاد می‎شوند:

• دارو
• غذا
• تماس با مواد محرک

کهیر ممکن است بر اثر یک واکنش آلرژِک ایجاد شود. مراجعه به پزشک برای اطمینان در این مورد که این علایم ناشی از مشکلات دیگر نیست، ایدۀ خوبی خواهد بود. کهیر معمولاً با قطع تماس با مواد مشکل‌زا رفع می‎شود. برخی کرم‎ها باعث تخفیف درد و خارش همراه این اختلال می‎شوند.

آلرژی

آلرژی‎ها پاسخ سیستم ایمنی به تماس با یک عامل محرک خارجی هستند. واکنش‎های آلرژیک روی پوست ممکن است ناحیه‎ای یا موضعی باشد و نیز ممکن است در کل سطح بدن بروز نماید. آلرژی‎ها در میان شایع‎ترین علل منجر به خارش قرار دارند.

درمان به طور معمول شامل استفاده از کرم‎های حاوی آنتی‎هیستامین است که به ناحیۀ آسیب دیده مالیده می‎شوند. مردم باید سعی کنند تا تماس خود را با هر مادۀ آلرژی‎زا که نسبت آن حساسیت دارند قطع یا محدود نمایند.

پوست خشک

برخی فرآورده‌ها یا وضعیت‎های آب و هوایـــی می‎تواند سبب بروز خشکی پوست در ناحیۀ اطراف قوزک پا شوند، و آن را برای ایجاد ترک و شکاف مستعدتر کنند. این وضعیت می‎تواند به خارش منجر گردد.

خشکی پوست در عین حال می‎تواند پیامی در مورد یک اختلال زیربنایی باشد. برای مثال، هم در پسوریازیس و هم در اگزما خشکی پوست یکی از علایم بیماری محسوب می‎شود.

وقتی خشکی پوست ناشی از عوامل زیست محیطی مثل قرار گرفتن درازمدت در معرض آفتاب یا هوای خیلی خشک باشد، مردم می‎توانند به طور معمول با استفاده از مرطوب کننده‎ها بر مشکل غلبه کنند. در اغلب موارد، استفاده از این مواد می‎تواند خارش را تخفیف دهد.

آفتاب سوختگی

قرار گرفتن بیش از حد در معرض نور آفتاب می‎تواند به دردناک و خارش‎دار شدن پوست منجر گردد. خارش در این مورد گرایشی به آغاز با بروز یک راش دارد که شروع به التیام و پوسته دادن می‎کند. وقتی روند التیام کامل می‎شود خارش نیز باید از بین برود.

کرم‎های آلو ورا می‎توانند به فرآیند شفای پوست در این مورد کمک کنند. محافظت پوست در برابر آفتاب با استفاده از لباس مناسب می‎تواند از سوختگی پوست پیشگیری کند.

مشکلات کبدی

مشکلات کبد می‎توانند سبب بروز خارش در قوزک پا شود. وقتی کبد آسیب دیده یا بیمار باشد، ماده‎ای موسوم به بیلی‎روبین به درون خون ترشح می‎کند. افزایش میزان بیلی‎روبین در خون می‎تواند سبب ایجاد خارش در قوزک پا شود، اگرچه این ارتباط هنوز به طور کامل روشن نشده است.
دیگر علایم صدمه دیدن کبد شامل موارد زیر است:

• عدم احساس گرسنگی
• ادراری که تیره‌تر از حالت نرمال است
• رنگ پریده شدن مدفوع
• یرقان
• درد یا ورم در ناحیۀ شکم
• تهوع و استفراغ
• افرایش احتمال کبودی
• خستگی مفرط

مشکلات کبد صرفاً توسط پزشک قابل تشخیص و درمان است. اگر خارش قوزک پا با هر یک از موارد بالا همراه باشد، فرد باید به پزشک مراجعه کند.

دیابت

فرد دچار دیابت نمی‎تواند بدون کمک پزشکی قند خون خود را در سطح تنظیم شده حفظ کند. اگر سطح قند خون به درستی تنظیم نشود، این وضعیت می‎تواند به بروز مشکلات کوتاه مدت و درازمدت برای سلامت منجر گردد. احتمال بروز نوروپاتی محیطی، عفونت پوست، وضعف گردش خون در سیر پیشرفت دیابت افزایش می‎یابد. امکان بروز خشکی پوست وجود دارد.

وقتی خارش قوزک پا توسط دیابت ایجاد شده باشد، ممکن است نشانگر این موضوع باشد که خون به اندازۀ کافی در پا جریان پیدا نمی‎کند.
دیابت در اکثر موارد با استفاده از انسولین و رژیم غذایی درست و ورزش قابل کنترل و مدیریت است. مراقبت پیشگیرانه اغلب اوقات بهترین راه برای پیشگیری یا کند کردن پیشرفت بیماری است.

پسوریازیس

پسوریازیس یک اختلال شایع است، و با راش‎هایی همراه است که گاهی از اوقات در قوزک پا بروز کرده و سبب ایجاد خارش در این ناحیه می‎شوند.
پسوریازیش گرایشی به ایجاد لکه‌های راش‎دار در نواحی اطراف مفاصل از خود نشان می‎دهد. از آنجا که پسوریازیس یک اختلال درازمدت است، علایم گرایشی به محو و ظاهر شدن متناوب از خود نشان می‎دهند.

درمان پسوریازیس طیفی از تغییرات سبک زندگی و استفاده از داروها را شامل می‎شود.

اگزما

اگزما شامل گروهی از اختلالات است که سبب التهاب، و سرخی پوست می‎شوند. اگزما به طور معمول در دوران کودکی شروع می‎شود، که در آن یک راش قرمز رنگ و دچار خارش ممکن است در هر یک از نواحی زیر شکل بگیرد:

• دست
• مچ دست
• پا
• قوزک پا
• پشت زانوها

راش ناشی از اگزما ممکن است حالت برجسته یا پوسته داده داشته باشد. در برخی موارد پوست فقط دچار خشکی می‎شود. در مورد اگزما داروهای نسخه‏‌ای و غیر نسخه‎ای در دسترس است. در این مورد فرد مبتلا باید به توصیه‎های پزشک عمل کند.

سرطان

اگرچه کمتر شایع است، برخی از انواع سرطان می‎تواند سبب خارش منتشر در بدن و ناحیۀ قوزک پا شوند. این وضعیت شامل سرطان‎های مندرج در فهرست زیر می‎شود:

• خون
• کبد
• پوست
• کلیه
• سیستم لنفاوی

برخی درمان‎های سرطان مثل شیمی درمانی نیز می‎توانند به بروز خارش منجر شوند.

چه هنگامی باید برای خارش قوزک پا به پزشک مراجعه کنیم

• هر فرد دچار خارش غیر قابل توضیح و درازمدت باید به دکتر مراجعه کنند، زیرا خارش می‎تواند نشان دهندۀ اختلالات جدی باشد.
• اگر راش همراه دیگر علایم مثل تب ظاهر شود فرد باید به پزشک مراجعه کند.
• افرادی که بیماری‎های شناخته شده که دچار خارش قوزک پا می‎شوند باید علایم جدیداً ایجاد شده را به پزشک اطلاع دهند.

پیشگیری از ابتلا به خارش قوزک پا

مراحل کلی شامل موارد زیر است:

• داشتن تغذیۀ متوازن و سالم
• اجتناب از تماس درازمدت با نور آفتاب در حالت بی‎حفاظ
• تنظیمات مربوط به دیابت
• درمان پسوریازیس و اگزما
• ورزش منظم
• مرطوب نگه داشتن منظم پوست
• اجتناب از تماس با آلرژی‎زاها یا مواد محرک شناخته شده

درمان خارش قوزک پا

درمان خارش قوزک پا معمولاً مستلزم مخاطب قرار دادن علت بروز خارش است. افراد دچار دیابت و دیگر اختلالات شامل تحریک و خارش، یا موارد غیر قابل توضیح، باید به پزشک مراجعه کنند.

بیشتر بخوانید:

خارش ساق پا از علت تا درمان

خارش پاشنه پا و دلایل مختلف آن

چه چیزهایی باعث خارش بدن می شود؟

گردآوری توسط بخش سلامت

مجله دلگرم