حساسیت دندان و روش های خانگی درمان آن

حساسیت دندان و مشکلات ناشی از آن

حساسيت دندان (كه حساسيت شديد عاج دندان نيز ناميده مي شود) مي تواند به صورت ناراحتي دندان به طور دائم ،يا درد پس از خوردن غذاي سرد ،نوشيدن مايعات سرد و گرم يا تنفس هواي سرد نمايان شود.

ساختار یک دندان به طور طبیعی به گونه ای است که نسبت به برخی محرک های حفره دهان مثل شیرینی یا ترشی اصلا نباید واکنش نشان دهد و در مقابل برخی محرک ها مثل سرما یا گرما واکنش آن نباید شدید باشد. در خارجی ترین بخش تاج دندان ماده ای به نام مینا قرار دارد که سخت ترین بافت بدن است و اصلی ترین عامل در حفاظت از دندان در برابر محرک های محیطی محسوب می شود.

قطعا همه ما حداقل یکبار با گاز زدن چیزی سرد دچار درد موقتی دندان شده ایم به این‌ خاطر که دندان‌ها مقداری از پوشش مینای خود را از دست داده‌‌اند. در زیر مینا مجاری لانه زنبوری ریز پر از مایعی وجود دارد که مستقیماً به مغز دندان می‌روند که حاوی گوشتینهٔ و عصب حساس دندان است.

به‌طور طبیعی، بزاق دهان باعث رسوب کلسیم بر مینای دندان شده و مانع باز شدن این مجاری می‌گردد. اما مسواک زدن شدید و زیاد (مخصوصاً با مسواک زبر)، عقب نشستن لثه‌ها، خوردن غذاهای اسیدی و دندان ‌قروچه پوشش محافظتی دندان را از بین می‌ برند و انتهای مجاری را لخت می‌کنند. ترک‌خوردگی دندان‌ها و افتادن پرشدگی‌ها نیز مجاری و حتی گاهی خود گوشتینهٔ دندان را لخت می‌کنند.

علت حساسیت دندان

حساسیت دندان زمانی اتفاق می افتد که دندان نسبت به محرک های حفره دهان واکنشی شدیدتر از حالت طبیعی از خود نشان دهد. مثلا اگر قبلا در برابر آب یخ دندان ها احساس سرما می کردند حالا با نوشیدن آب سرد معمولی هم دندان ها واکنش نشان داده و حساس تر از قبل می شوند. علل ایجاد حساسیت مختلف است و ممکن است به دلیل ساییدگی تاج یا طوق دندان، تحلیل لثه، جرمگیری عمیق یا پوسیدگی اتفاق افتاده باشد.
علت هرچه که باشد وقتی انتهای مجرائی لخت شد، تغییر شدید دمای دهان باعث جابه‌جا شدن سریع مایع زیر مینا می‌گردد. این حرکت مایع باعث تیر کشیدن دندان می‌شود. خورده شدن مینا باعث واکنش‌های دردناک به خوراکی‌های سرد می‌شود. اگر دندانتان به چیزهای گرم حساس است یا اگر حساسیت به چیزهای سرد بیش از چند لحظه طول می‌کشد، احتمالاً دچار التهاب بازگشت ‌ناپذیری شده‌اید که ممکن است منجر به آبسه (التهاب پر از چرک) شود.

عوامل ایجاد و تشدید کننده حساسیت دندان

افرادی که دارای دندان های حساس هستند، ممکن است درد و ناراحتی را به عنوان یک پاسخ به محرک های خاص تجربه کنند شما ممکن است این درد را در ریشه دندان های آسیب دیده احساس کنید شایع ترین عوامل، عبارتند از:

• غذاهای گرم و نوشیدنی
• غذاهای سرد و نوشیدنی
• هوای سرد
• غذاهای شیرین و نوشیدنی
• غذاهای اسیدی و نوشیدنی
• آب سرد، به خصوص در هنگام
• مسواک زدن دندان
• دهانشویه الکلی

تشخیص حساسیت دندان

اگر برای اولین بار حساسیت دندان را تجربه کردید، به دندانپزشک خود مراجعه کنید آنها می توانند با یک چک آپ، سلامت دندان های شما را تشخیص و مشکلات احتمالی مانند حفره ها، یا لثه هایی آسیب دیده و... را بررسی کنند. دندانپزشک شما می تواند این کارها را در چک آپ روزانه دندانپزشکی انجام دهد آنها دندان های شما را تمیز می کنند و تست بصری انجام می دهند، همچنین دندان های شما را با استفاده از ابزار دندانپزشکی برای بررسی حساسیت لمس می کنند و یا ممکن است از اشعه ایکس روی دندان شما استفاده کنند.

چه زمانی به دلیل حساسیت دندان باید به پزشک مراجعه کنید؟

اگر حساسیت دندان شما زیاد است، با دندانپزشک خود در مورد یافتن یک راه حل صحبت کنید اگر دچار علائم حفره یا آسیب احتمالی ریشه هستید، می توانید به دندانپزشک مراجعه کنید تا به سرعت درمان کمک کنید و از عوارض پیشگیری کنید این علائم عبارتند از:

• درد دندانی خود به خودی که بدون علت مشخص رخ می دهد
• حساسیت محدود شده به یک دندان
• درد شدید به جای درد خفیف
• تغییر رنگ سطح دندان ها
• درد به هنگام غذا خوردن

نکاتی برای پیشگیری از حساسیت دندان

1- مسواک زدن آرام

برخی افراد تصور می کنند اگر مسواک را سفت بر روی دندان بکشند، دندان شان اصلا خراب نمی شود و همیشه سالم می ماند. اما باید بدانید نه تنها این باور اشتباه است، بلکه مسواک زدن شدید باعث از بین رفتن مینای دندان و حساسیت دندان می شود.

2- مسواک های نرم

جنس مسواک شما برای محافظت از مینای دندان بسیار مهم است. خیلی از مسواک ها اصولی ساخته نشده اند، خیلی ها هم واقعا سفت هستند. اگر شما دچار حساسیت دندان شده اید حتما از داروخانه مسواک خیلی نرم خریداری کنید. دقت کنید مسواک های مدیوم یا متوسط هم مشکل شما را بدتر می کند. باید روی مسواک کلمه "خیلی نرم" نوشته شده باشد.

3- خمیر دندان ضد حساسیت

اگر دچار حساسیت دندان شده اید برای مدتی از خمیر دندان ضد حساسیت استفاده کنید تا وضعیت تان بهبود یابد. حتما خمیردندان حاوی فلوراید مخصوص دندان های حساس را بخرید. خمیر دندان های ضد جرم یا خمیر دندان سفید کننده دهان حساسیت شما را چند برابر می کند. شما حتی میتوانید قبل از خواب به ریشه دندان که در معرض هوا قرار گرفته، لایه ای نازک از خمیردندان ضدحساسیت بمالید. بعضی از خمیر دندان‌ها حاوی یک ترکیب فعال به نام نیترات پتاسیم هستند که به مسدود کردن منافذ ریزی که در عاج دندان وجود دارند، کمک خواهند کرد.

4- دهانشویه ها

برای درمان حساسیت دندان و پیشگیری از آن می توانید از انواع دهانشویه ها کمک بگیرید. سعی کنید هر شب یا حداقل هفته ای سه شب دهان تان را با دهانشویه های مفید و معتبر بشویید تا از مینای دندان شما حفاظت شود. دهانشویه های فلوراید، دهانشویه های گیاهی و ... همگی می توانند در این زمینه به شما کمک کنند.

5- غذاهای اسیدی ممنوع

برای درمان حساسیت دندان ها، از خوردن نوشیدنی و غذاها و خوراکی های اسیدی بپرهیزید و مصرف آنها را به حداقل برسانید. مواد اسیدی با تحلیل مینا و آزار عاج دندان باعث بروز درد می شوند. از مصرف غذاهای خیلی ترش، نوشابه ها و میوه هایی مثل لیمو و پرتقال خودداری کنید.

6- محافظ های دندان

افرادی که عادت دارند در خواب دندان قروچه می کنند برای درمان حساسیت دندان باید از محافظ های دندان استفاده کنند. این محافظ ها حالت پلاستیکی داشته و باید شب ها آن را داخل دهان تان بگذارید.

درمان دندانپزشکی حساسیت به دندان

اگر حساسیت دندان به دلیل ساییدگی طوق دندان ایجاد شده باشد (به دلیل بد مسواک زدن یا مصرف زیاد مواد ترش) در موارد پیشرفته باید با درمان ترمیمی ناحیه ساییده را ترمیم کرد. به این ترتیب حساسیت به شدت کاهش می یابد یا کاملا از بین می رود. این ترمیم عمدتا با کمک مواد هم رنگ دندان (کامپوزیت ها) صورت می گیرد. اگر هم ساییدگی طوق خیلی ناچیز باشد یا حساسیت به دلیل تحلیل لثه و عریان شدن ریشه دندان ها اتفاق افتاده باشد بهترین راه استفاده از یک خمیردندان ضدحساسیت یا درمان های ضدحساسیتی در مطب است که بنابر تشخیص دندانپزشک انجام می شود.

اگر تحلیل لثه ها خیلی شدید باشد گاهی استفاده از روش های جراحی برای پیوند لثه ضروری است. به این ترتیب در عین حل مشکل لثه حساسیت دندان ها هم برطرف می شود. اگر سایش تاج یا لبه برنده دندان ها عامل ایجاد حساسیت باشد، ممکن است نتوان به سادگی محل ساییده شده را ترمیم کرد چون معمولا در این حالت اعمال نیروهای شدید جویدن عامل سایش دندان هاست و ممکن است ترمیم دچار شکستگی شود. اگر هم سایش خیلی شدید نباشد، می توان از درمان های ضدحساسیت در مطب یا از خمیردندان کمک گرفت.

اگر هم مشکل به دلیل پوسیدگی دندان ایجاد شده باید هرچه سریع تر دندان پوسیده ترمیم شود تا از پیشرفت پوسیدگی و عوارض بعدی پیشگیری شود. در موارد بسیار نادری بدون وجود هیچ مشکلی دندان حساس است. در این شرایط هم به کارگیری درمان های ضدحساسیتی در مطب یا تجویز خمیردندان ضدحساسیت راهگشا خواهد بود.

درمان خانگی حساسیت دندان

1. روغن نارگیل

یک قاشق غذا خوری روغن نارگیل را در دهان ریخته و به مدت 15 تا 20 دقیقه روی دندان ها بکشید.روغن را بیرون بریزید و دندانهایتان را مسواک بزنید.شما باید این روش را یک بار در روز انجام دهید، ترجیحا هر روز صبح.

2.شست و شو با آب نمک

یک دوم قاشق چای خوری نمک و یک لیوان آب گرم.نمک را به آب اضافه کنید و به خوبی مخلوط نمایید و سپس برای شستشوی دهان خود از آن استفاده کنید.شما باید این کار را دو بار در روز تکرار کنید .

3.ماست

شما فقط به یک نصف کاسه ماست ساده نیاز دارید. روزانه یک بار ماست را بخورید.

4. برگ گواوا

برگهای گواوا را کاملا بشویید ،سپس آنها را به مدت 1 الی 2 دقیقه بجوید و بیرون بیندازید .شما باید روزانه یک یا دو بار، این کار را تکرار کنید.

5.سیر

یک حبه سیر ،چند قطره آب و مقدار کمی نمک .سیر را له کنید و سپس آب و نمک را به آن بیافزایید .مخلوط بدست آمده را روی دندان خود قرار دهید و بعد از 10 الی 15 دقیقه، آن را بردارید و بعد با آب ،شست و شو دهید.این عمل را یک بار در روز تکرار کنید .

6.پیاز

یک تکه پیاز کوچک را چند دقیقه کوتاه می توانید روی دندان آسیب دیده خود بگذارید و بعد از 10 دقیقه آنرا بشویید.این کار را یک یا دو بار در روز تکرار کنید.

7. روغن گل میخک

6 قطره روغن گل میخک و یک قاشق چایخوری روغن نارگیل.این دو را با هم مخلوط کنید ، و سپس روی دندان و لثه بگذارید و بعد از 5 تا 10 دقیقه با آب ،دهانتان را شستشو دهید.این کار را یک یا دو بار در روز انجام دهید.

روغن درخت چای

قطره روغن درخت چای و یک قاشق چایخوری روغن نارگیل .این دو را با هم مخلوط کنید و سپس روی دندان یا لثه آسیب دیده، بگذارید و بعد از 5 تا 10 دقیقه با آب ،بشویید. این کار را نیز یک یا دو بار در روز تکرار کنید. فقط مراقب باشید که اسانس ها را نباید ببلعید.

8. ویتامین ها

اگر از حساسیت دندان رنج میبرید ،باید مطمئن شوید که به اندازه کافی از ویتامین A و B استفاده می کنید ،که سلامت دندان ها و لثه ها را افزایش می دهند.

9.دهانشویه فلوراید

تنها به یک فنجان کوچک از دهانشویه فلوراید نیاز دارید.آن را خوب، یک تا دو دقیقه قرقره کنید. شما باید این کار را دو بار در روز انجام دهید.

استفاده از لیزر جهت کاهش حساسیت دندانی

اخیرا استفاده از لیزر نیز نتایج موفقیت آمیزی به همراه داشته است. لیزر با انعقاد پروتئین ها دهانه توبول ها را می بندد و از طرف دیگر بر فعالیت اعصاب دندانی موجود در پالپ دندان تاثیر می گذارد و در نتیجه باعث کاهش حساسیت دندانی می شود.

درمان الکتریکی حساسیت دندان

اگر هیچ یک از این درمان های خانگی و دندانپزشک، حساسیت دندانتان را از بین نبرد، دندان‌پزشک ممکن است روش استفاده از جریان الکتریکی برای کشیدن فلورور بر روی مجاری را توصیه کند. این کار در مطب دندان‌پزشک انجام می‌شود.

بیشتر بخوانید:

حساسیت تماسی و راههای درمان آن

حساسیت خارش گلو و راههای درمان آن

حساسیت تنفسی و عوارض آن بر زندگی انسان!

گردآوری توسط بخش سلامت

مجله دلگرم