آشنایی با بیماری حساسیت به باقالی
حساسیت به باقالی یا فاويسم یک بيماري فصلي ، ارثي و تغذيهاي است که به شکل کم خوني ليتيک با واکنشهاي هموليز شديد و گاهي کشنده در اثر خوردن باقلاي سبز خام و گاهي فريز شده و استنشاق گرده گل باقلا هنگام عبور از مزارع باقالی يا دست زدن به پوست باقالی و گاهي هم در اثر مصرف برخي داروها و مواد شيميايي اکسيدکننده در افراد حساس اتفاق ميافتد.
حساسیت به باقالی میتواند با بوئیدن گل و گردههای باقالی نیز به وجود آید و بیشتر در افرادی که فاقد آنزیم گلوکز ۶ فسفات دهیدروژناز هستند، ایجاد میشود. نه تنها باقلا بلکه برخی از داروها همانند مصرف آسپیرین با دوز بالا، داروهای ضدمالاریا، مصرف برخی آنتی بیوتیکها، نفتالین، حنا و عوامل عفونی میتوانند گلبولهای قرمز را تخریب کنند.
علت ابتلا به بیماری فاویسم یا حساسیت به باقالی
حساسیت به باقالی در افرادي که بطور مادرزادي کمبود آنزيم گلوکز فسفات –هيدروژناز (G6PD) در گلبولهاي قرمز خود دارند و به علت کاهش ميزان گلوتاتيون موجب آگلوتيتاسيون و هموليز شديد و ناگهاني گلبولهاي قرمز خون ميشود و باعث بروز وآشکارشدن بيماري ميشود.
در برخی از بیماران مبتلا به فاویسم یا حساسیت به باقالی که میزان فعالیت آنزیمی در آنها بسیار کم است با استنشاق بوی باقالی تازه و در مواردی حتی عبور از کنار مزرعه باقالی یا حضور در خانه ای که در آن باقالی پاک شده است دچار همولیز می شوند، بنابراین پرهیز از مواجهه به معنی نخوردن آن به تنهایی نیست.
باقالی از جمله مواد غذایی است که دارای موادی به نام “ویسین” و “کوویسین” است که در لوله گوارش و در ضمن فرآیندهای شیمیایی عمل هضم به “دی ویسین” و “ایزورامیل” تبدیل میشوند، این مواد از اکسیدانهای قوی محسوب میشوند بنابراین به محض تماس با غشاء گلبولهای قرمز در افرادی که کمبود آنزیم گلوکز فسفات و دهیدروناژ را دارند، آنها را منهدم نموده و از بین میبرند و شخص به “فاویسم” یا حساسیت به باقالی مبتلا میشود.
علائم حساسیت به باقالی
تظاهرات باليني اصلي فاويسم حاد به صورت کم خوني، يرقان يا زردي و کاهش ترشح و دفع ادرار است، کم خوني در اثر ليز شدن گلبولهاي قرمز پس از مصرف يا تماس با باقلا ايجاد ميشود. با ليز شدن گلبول قرمز مقداري از محتويات آن در ادرار ظاهر ميشود و رنگ ادرار تيره و شبيه به رنگ چاي پر رنگ ميشود.
نشانههاي باليني 1 تا 3 روز و بطور متوسط 12 تا 48 ساعت بعد از خوردن و در صورت استنشاق گرده گل باقالی یک تا هشت ساعت بعد به شکل خستگي و کوفتگي و درد عضلاني همراه با اختلالات معدي –روده اي (اسهال و استفراغ)، احساس درد در ناحيه بالاي شکم ، ورم کبد و طحال و درد کمر، تب با نبض سريع، لرز، تنفس تند، سرگيجه، کم خوني، زردي و رنگ پريدگي، اختلالات روحي و هذيان ناراحتي قلبي و حتي مرگ در نوزادان و کودکان نشان ميدهد.
حملات کم خونی ناشی از فاویسم در کودکان و نوزادان بسیار خطرناک بوده و ممکن است کودک را دچار آسیب مغزی کند تا جایی که جانش را بگیرد. کودکان مبتلا به فاویسم نسبت به سایر کودکان، ۱/۵ برابر بیشتر در معرض خطر ابتلا به زردی هستند.
مزایای مصرف باقالی
باقالی يکي از حبوبات پر مصرفی است که در بيشتر نواحي ايران به ويژه شمال ايران کاشت ميشود. دانه باقلا مقوي و ارزش غذايي بالايي دارد. اين گياه را مي توان از غني ترين پروتئين گياهي دانست. باقالی تازه طبعی سرد و تر دارد ، باقالی خشک طبعی سرد و خشک. این گیاه سرشار از ویتامین های آ و ب و ث میباشد و سرشار از املاح معدنی از جمله آهن ، آهک و فسفر هست. این گیاه برای کم خونی بسیار خوب هست. دقت داشته باشید بعضی از افراد به باقلا حساسیت شدید دارند پس در بهرهگیری از آن دقت کنید.
این گیاه منبع بینظیر تیامین هست که برای حفظ عملکرد طبیعی سیستم عصبی ضروری هست ویتامین A موجود در آن برای سلامت پوست، تقویت بینایی و رشد استخوان ضروری هست مقدار چندان پتاسیم در باقلا به بدن کمک میکند تا فشار خون را در حد طبیعی حفظ کند و عملکرد قلب را تنظیم کند. فسفر موجود در این گیاه برای شکل گیری استخوان و دندان مهم هست و به بدن در بهرهگیری از ویتامین کمک می کند.
باقالی یک منبع غنی فیبر است .فیبر به سیستم گوارشی کمک میکند تا غذا سریع تر هضم شود. باقالی کم کالری و بدون کلسترول هست. اسیدآمینه آن نقش انتقال دهنده عصبی را در مغز ایفا میکند. باقالی حاوی فسفر قابل توجهی هست که برای گروه سنی کودکان، تقویت کننده مناسبی از لحاظ بهره هوشی هست.
اضافه بر پروتئین و فسفر، باقلا حاوی مقدار متوسطی آهن و روی هست و در طب سنتی از آن به منظور درمان سرفه های خشک، تمیز کردن دستگاه گوارشی، روماتیسم و حتی میگرن بهرهگیری میشود. در صورتی که باقالی با پوست مصرف شود مقدار بسیار قابل توجهی فیبر وارد بدن می کند که میتواند در کاهش چربی های خون و درمان یبوست موثر باشد.
پرهیز غذایی افراد مبتلا به فاویسم یا حساسیت به باقالی
مواد غذایی زیر در افراد مبتلا به حساسیت به باقالی نباید استفاده شوند و در صورت استفاده باید به میزان خیلی کم استفاده شوند:
- خانواده نخودیان (لگومینوزه): باقلا، انواع لوبیا، سویا، انواع نخود، عدس، گیاه خرنوب، کهور
- سولفیتها و غذاهای شامل آنها
- منتول و مواد غذایی و فراوردههای بهداشتی البته عصاره نعناعی طبیعی مشکلی ایجاد نمیکند.
- رنگهای خوراکی مصنوعی، حنا، نوشابههای الکلی
- مصرف اسید اسکوربیک که در برخی ویتامینها استفاده میشود به میزان زیاد مشکلساز خواهد بود.
تداخلات دارویی در افراد مبتلا به فاویسم یا حساسیت به باقالی
افراد دارای حساسیت به باقلا به داروهای بسیاری حساس هستند که بعضی از شناخته شده ترین آنها عبارتند از:
- کلرامفنیکل
- کلروکین
- سیپروفلوکساسین
- فورازولیدون
- نیتروفورانتئین
- سولفاستامیدها
- کلشیسین
- دوپامین
- استامینوفن
- فنی توئین
- استرپتو مایسین
راههای درمان حساسیت به باقالی یا فاویسم
- برای تسکین درد یا پایین آوردن تب کودکتان هرگز به او آسپرین ندهید. مصرف استامینوفن، فقط با مقداری که پزشکان تجویز کرده مجاز است.
- بهترین درمان برای فاویسم، پیشگیری از بروز علائم آن و عدم مصرف و مواجهه با مواد همولیزکننده گلبول های قرمز خونی است.
- به طور معمول درمان با تجویز سرم به مقدار کافی و در صورت نیاز تزریق خون بر حسب نظر پزشک صورت می گیرد.
- در مواردی که همولیز حاد خون رخ دهد، بیمار باید سریع تحت تزریق خون قرار گرفته و در موارد نارسایی حاد کلیوی، به تجویز پزشک تحت دیالیز قرار گیرند.
- در برخی موارد هم به علت نابودی سلول های خونی، می توان طحال را از بدن خارج کرد همچنین در مواقع کم خونی مکمل های اسید فولیک، ویتامین E و مکمل های آهن به بهبودی وضعیت کمک زیادی می کنند.
- گاهی هم به علت کاهش اکسیژن، افراد مبتلا باید تحت اکسیژن درمانی قرار گیرند و برای جلوگیری از نارسایی کلیوی مایعات وریدی به آنها تزریق شود.
درمان فاویسم یا حساسیت به باقالی با طب سنتی
در طب سنتی برای درمان گیاهی فاویسم یا حساسیت به باقالی از داروی ترکیبی صفرابر و سنای مکی استفاده میکنند که روش استفاده مخصوصی دارد و باید زیر نظر پزشک متخصص و با تجربه طب سنتی مصرف شود.
داروی دیگر برای درمان گیاهی فاویسم در طب سنتی مورد استفاده قرار می گیرد به این طریق آماده میشود که یک عدد سیب رنده شده را داخل ترکیب عرق بیدمشک و گلاب ریخته و بخورید.
در نهایت به علت نقص ژنتیکی که در فاویسم وجود دارد، تاکنون هیچ درمانی برای آن پیدا نشده است. بهترین درمان برای فاویسم، پیشگیری از بروز علائم آن و عدم مصرف و مواجهه با مواد همولیزکننده گلبول های قرمز خونی است. به طور معمول درمان با تجویز سرم به مقدار کافی و در صورت نیاز تزریق خون بر حسب نظر پزشک صورت می گیرد.
بیشتر بخوانید:
حساسیت به بادام زمینی یک حساسیت شایع و خطرناک
همه چیز در مورد حساسیت به گردو
گردآوری توسط بخش سلامت
مجله دلگرم
- برچسبها
- حساسیت به باقالی
دیدگاه ها