بیماری پسوریازیس چیست؟ آیا پسوریازیس قابل درمان است ؟

با مجله دلگرم همراه باشید تا با انواع بیماری پسوریازیس آشنا شوید

بیماری پسوریازیس، پسوریازیس یکی از شایع‌ترین بیماری‌های پوستی است که از سال‌های قدیم شناخته شده است. در طی این بیماری سیستم ایمنی با ارسال سیگنال‌های معیوب موجب تسریع رشد سلول‌های پوست می‌شود. در واقع در حالت عادی سلول‌های پوست به طور دائم از لایه‌های زیرین به طرف سطح حرکت کرده، در آنجا هسته‌های خود را از دست داده و به صورت پوسته‌های مرده از بدن دفع می‌شوند.

 بیماری پسوریازیس چیست؟

بیماری پسوریازیس، یک بیماری شایع پوستی است که، چرخه زندگی سلول‌های پوستی را بهم می‌زند. پسوریازیس با افزایش سرعت ساخت سلول بر سطح پوست ، باعث بوجود آمدن تکه های نقره ای ضخیم و خارش دار، خشک و یا تکه های قرمز که گاهی اوقات دردناک هم هستند، می‌شود. این تکه ها بیشتر در نقاط اطراف پوست سر، آرنج و زانو ظاهر می‌شوند. برای بعضی از افراد بیماری پسوریازیس فقط آزاردهنده است، اما برای بعضی دیگر این بیماری بخصوص اگر با ورم مفاصل همراه باشد، باعث از کار افتادگی می‌شود.

علائم  بیماری پسوریازیس

علائم این بیماری در حالت خفیف ایجاد برجستگی‌ و لک‌های پوستی قرمز رنگ همراه با پوسته‌های سطحی مشخص است.

انواع پسوریازیس شامل

پسوریازیس پلاکی (Plaque psoriasis):  این نوع از پسوریازیس شایع ترین نوع این بیماری است و حدودا ۹۰ درصد مبتلایان به پسوریازیس از این نوع از بیماری رنج می‌برند. نشانه‌های آن شامل، جراحات و زخم های پوستی خشک و قرمز می‌شود، که با فلس‌های نقره‌ای پوشیده شده‌اند. هرچند ناحیه خاصی مخصوص این نوع از بیماری نیست و این بیماری می‌تواند در همه جای بدن ظاهرشود، اما معمولا پسوریازیس پلاکی در آرنج، زانو و پوست سر خود را نشان می‌دهد. پلاک‌ها می‌توانند خشک و خارش دار باشند. در مراحل پیشرفته و شدید بیماری، پوست دور مفاصل ممکن است، تکه شده و خونریزی نماید.

پسوریازیس پوست سر (Scalp psoriasis):  این نوع پسوریازیس می‌تواند تنها در بخشی از پوست سر و یا همه نواحی پوست سر خود را نشان‌دهد.  دربعضی از افراد مبتلا به پسوریازیس پوست سر، ناحیه شدیدا خارش دارد. در موارد پیشرفته بیماری می‌تواند باعث ریزش موی موقتی شود، که با درمان بیماری ریزش مو هم بهبود می‌یابد.

پسوریازیس ناخونی (Nail psoriasis):  تقریبا نصف افراد مبتلا به پسوریازیس، بیماری بر ناخون‌هایشان تاثیر می‌گذارد. پسوریازیس می‌تواند باعث سوراخ شدن و یا غیرعادی شدن  ناخن‌های شما (رشد بیش از حد، رفتن رنگ ناخن و حتی جداشدن ناخن ازدست) بشود.

پسوریازیس قطره‌ای (Guttate psoriasis): این نوع از پسوریازیس باعث بوجود آمدن نقاطی کوچک شبیه قطره برروی، قفسه سینه، دستها، پا و پوست سر می‌شود. معمولا پسوریازیس قطره‌ای بعد از چند قطره از بین می‌رود، هرچند که در بعضی از افراد بیماری پیشرفت کرده و به پسوریازیس پلاکی تبدیل می‌شود. این نوع از پسوریازیس بعضی اوقات بعد از عفونت گلو در کودکان و نوجوانان بوجود می‌آید.

پسوریازیس معکوس (Inverse psoriasis): عموما این بیماری زیربغل، کشاله ران، زیر پستان و دور نواحی جنسی رخ می‌دهد. پسوریازیس معکوس باعث بوجود آمدن، تکه‌های نرم و قرمز و پوست ملتهب در آن ناحیه می‌شود. این نوع بیماری در افراد چاق شایع تر است و با عرق کردن و یا مالیدنش بدتر می‌شود.

چه کسانی به بیماری پسوریازیس مبتلا می‌شوند ؟

ابتلا به بیماری پسوریازیس خیلی قابل پیش‌بینی نیست. این بیماری اغلب در دو طیف سنی حدود 20 سال و افراد بالای 60 سال دیده می‌شود. با این حال در سن‌های مختلف هم این بیماری گزارش شده است. همان طور كه گفته شد عوامل خانوادگی نیز در ابتلا به این بیماری موثر است در فرزندانی كه پدر یا مادر آنها مبتلا هستند بیشتر دیده می‌شود. اما در بعضی مواقع خود فرد به عنوان اولین نفر در خانواده به این بیماری مبتلا می‌شود.

چگونه پسوریازیس تشخیص داده می‌شود ؟

اغلب بیماری پسوریازیس با معاینه بالینی تشخیص داده می‌شود. متخصصین پوست که آموزش کافی  دیده اند خیلی سریع با معاینه کامل پوست می‌توانند بیماری را تشخیص بدهند. اما در مواردی که ضایعات مشکوک هستند می‌توان از بیوپسی پوست استفاده کرد به طوری که با تکه‌برداری کوچک از پوست و بررسی کامل آن می‌توان تشخیص بیماری را تایید كرد.

كدام نواحی بیشتر درگیر می‌شوند ؟

 نواحی كه بیشتر درگیر این بیماری می‌شوند

• آرنج
• زانو
• ناحیه پشت
• پوست سر
• كف دست
• پاها
• است و در بعضی مواقع صورت

اما پسوریازیس در مواقع حادتر کل پوست بدن را احاطه می‌کند به طوری که تمام پوست بدن قرمز رنگ می‌شود.شکل معمول پسوریازیس به صورت بروز لکه‌های برجسته یا لکه‌های قرمز پوسته دار در ناحیه آرنج و زانو به صورت پراکنده ممکن است در هر جایی از بدن تشکیل شود. ضایعات فقط پوست سر را درگیر و باعث ایجاد پوسته‌های شدید و ضایعات قرمز رنگ می‌شوند و خوشبختانه باعث ریزش دائمی موی افراد نمی‌شوند.

یكی دیگر از جاهایی كه می‌تواند اختصاصی یا همراه جاهای دیگر در پسوریازیس درگیر شود،درگیری ناحیه تناسلی در مردان و زنان است. معمولا در ناحیه تناسلی به دلیل رطوبت بیشتر پوسته‌های سطحی زیادی دیده نمی‌شوند و بیشتر لكه‌ یا پلاك‌های قرمز رنگ براق دیده می‌شود. پسوریازیس در کف دست و پاها باعث می‌شود که پوست قطور و پوسته پوسته شود و ممکن است رنگ قرمز کمتری از  خود نشان بدهد. تحمل قطر زیاد کف دست و پا برای افراد ناراحت كننده و سخت است. معمولا صورت نیز در پسوریازیس درگیر نمی‌شود اما در بچه‌ها این امکان وجود دارد.

چه عواملی در پدید آمدن و عود این بیماری دخیل هستند ؟

علت بارز ابتلا به پسوریازیس هنوز معلوم نیست، اما بسیاری از تحقیقات در این زمینه در حال انجام است. یكی از عواملی كه باعث اختلال در تنظیم تقسیم سلولی و افزایش سرعت آن می‌شود عوامل ژنتیكی است. ژن‌های متعددی در بروز این بیماری شناسایی شده است، اما با این‌ حال الگوی ارثی ثابتی در بروز این بیماری شناسایی و تایید نشده است. احتمال بروز این بیماری در نوزادنی كه یكی از والدینشان مبتلا ‌باشند بالاتر است. علاوه ‌بر عوامل ژنتیکی، عوامل محیطی نیز بی‌تاثیر نیستند.

یكی از عوامل محیطی كه در بعضی از الگوهای پسوریازیس شناخته شده است همراهی آن با عفونت‌های میکروبی مانند: گلودردهای چرکی است به طوری كه در بعضی از انواع پسوریازیس این عفونت‌ها بروز و تشدید پیدا می‌کنند. همچنین مصرف برخی دارو‌ها باعث می‌‌شود که این بیماری در افرادی که زمینه ژنتیکی آن را دارند ایجاد شده و باعث شدت این بیماری در افرادی كه مبتلا هستند می‌شود.

مصرف دخانیات، بروز استرس‌ها و برخی عفونت‌ها نیز از دیگر عواملی است که سبب بروز این بیماری برای نخستین‌ بار و همانطور كه گفته شد عود مجدد آن در مبتلایان به این بیماری می‌شود.همچنین شدت این بیماری‌ برحسب وضعیت عمومی مثل دوره بارداری، قبل یا بعد آن تغییر پیدا می‌کند. با این حال در بیشتر مواقع هیچ علت مشخصی برای بیماری پسوریازیس پیدا نمی‌شود.

میزان شیوع پسوریازیس در جامعه چقدر است ؟

متاسفانه در کشور خودمان آمار دقیقی از شیوع این بیماری وجود ندارد، اما حدود 2 تا 5 در صد از جوامع مختلف درگیر این بیماری هستند. درصد آمار کلی دنیا نشان می‌دهد که بیماری پسوریازیس نسبت به بیماری‌های پوستی دیگر جزو بیماری‌های شایع پوستی محسوب می‌شود. با این حال بین کل افراد جامعه خیلی زیاد دیده نمی‌شود.

چه عواملی منجر به شدیدتر شدن این بیماری می‌شوند ؟

یکی از مهم‌ترین عوامل مصرف بعضی از داروها مانند: داروی فشار خون، داروهایی که جهت درمان بعضی از بیماری‌های عفونی مانند بیماری مالاریا استفاده می‌شود و همچنین داروهایی که جهت رفع اختلالات خلقی نیز استفاده می‌شوند باعث تشدید بیماری پسوریازیس می‌شود. در بعضی از افراد هم مصرف بعضی از داروهایی که جهت درمان بیماری‌های قارچی و بعضی از مسکن‌ها نیز می‌توانند باعث تشدید این بیماری شوند

مصرف سر خود داروهای کورتونی یا استروییدها که معمولا موقع مصرف بهبود نسبی در پسوریازیس ایجاد می‌كنند اما به محض اینکه مصرف دارو قطع می‌شود بیماری به صورت شدیدتری دیده می‌شود. بنابراین افردی كه مبتلا به بیماری پسوریازیس هستند باید حتما با مشورت و تجویز پزشک متخصص خود از داروهای دیگر استفاده کنند.

قابل ذكر است كه ضایعات همراه با استرس‌های فكری و روحی نیز بیشتر می‌شوند. همان‌طور که گفته شد در حین دوره بارداری در اکثر موارد دیده شده که پسوریازیس فروکش می‌کند و  بعد از زایمان دوباره تشدید پیدا می‌کند.

 واکنش به برخی داروها

داروهای ضد مالاریا : مانند کلروکین و هیدروسی کلروکین (البته این داروها علاوه بر مالاریا در درمان برخی بیماریهای روماتیسمی و برخی بیماریهای پوستی کاربرد دارد)

پروپرانولول و آتنولول : این دو داروی ضد فشار خون در برخی از بیماران باعث تشدید بیماری پسوریازیس می شوند.

کورتون خوراکی : این دارو خطرناک ترین دارو برای بیماران مبتلا به پسوریازیس است. به دنبال مصرف خوراکی این دارو ابتدا بیماری خوب می شود اما سپس به شدت تشدید می شود. وحتی خطر مرگ نیز وجود دارد.

ایندومتاسین : در برخی از بیماران باعث تشدید پسوریازیس میشود.

لیتیوم : یک داروی روانپزشکی است . در پنجاه درصد بیمارانی که این دارو را مصرف می کنند بیماری پسوریازیس تشدید می شود.

آیا پسوریازیس قابل درمان است ؟

در حال حاضر این بیماری درمان قطعی ندارد. كما اینكه بیماری قند، فشار خون و بسیاری از بیماری‌های دیگر نیز درمان قطعی ندارند. اما داروهای بسیاری وجود دارند كه با استفاده از آنها، بیماری پسوریازیس كنترل می‌شود.

گاه بیمار تا مدت‌ها عاری از هرگونه ضایعه باقی می‌ماند. در مورد درمان چند نكته اصلی وجود دارد همانطور که گفته شد این بیماری مزمن شاید همه عمر در بدن یا پوست فرد وجود داشته باشد. برای شروع درمان باید در ابتدا بیماری را كنترل كنیم یعنی آن ضایعات بدشكل از پوست خارج شده و ظاهر پوست سالم شود.

اگر فرد درمان را ناقص انجام دهد یعنی خیلی زود مصرف داروها را قطع كند ضایعات وخیم‌تر می‌شوند. در اكثر موارد  برای شروع درمان‌های پسوریازیس بیمار لازم است که در بیمارستان بستری شود و آزمایش‌های لازم جهت درمان را انجام دهد تا بر اساس آن درمان شروع  شود. در طول درمان و مصرف طولانی مدت داروها انجام پیگیری‌های لازم از نظر وزن، اندازه‌گیری فشار خون و ارزیابی مجدد آزمایش‌ها لازم است.

آیا این بیماری به اگزما پوستی شباهت دارد ؟

 بله  پسوریازیس خیلی شبیه اگزما است. در مواقع بسیار دیده شده كه پزشکان در مراحل اولیه نمی‌توانند این را تشخیص بدهند كه فرد مبتلا به اگزما است یا سوریازیسم. البته در نواحی گه درگیری به صورت معمول‌ منتشر می‌شود تشخیص ظاهری راحت‌تر است. در موارد دیگر هم اگرلازم باشد برای تشخیص دقیق‌تر باید از روش تکه برداری پوستی که در آن تغییرات سلولی را نشان می‌دهد استفاده شود تا بیماری به درستی تشخیص داده شود.

نکات و توصیه های مهم

نكته‌ای که همه افراد باید به آن توجه کنند این است که همان‌طور که گفته شد بیماری پسوریازیس در اكثر مواقع بیماری كاملا خوش‌خیم و بدون خطری است. اما همیشه سیر درمانی بسیار طولانی دارد. البته امروزه تبلیغات عجیب و زیادی در سایت‌های اینترنتی و بعضی مجلات دیده می‌شود به عنوان اینكه داروی قطعی جهت درمان پسوریازیس كشف شده است.

اما باید بگویم که هیچ درمان قطعی تاكنون برای پسوریازیس كشف نشده است و اكثریت درمان‌ها، چه داروهای موضعی ابتدایی و چه داروهای بیولوژیك كه ذكر شد نقش كنترل كننده و خاموش‌كننده‌ دارند. این داروها می‌توانند به مدت طولانی كل ضایعات را از روی پوست محو كنند. اما همیشه احتمال برگشت دوباره و عود ضایعات آنها وجود دارد. در نتیجه فرد مبتلا باید تحت نظر باشد و خودسرانه داروهای خود را قطع نكند.

تهیه و گردآوری مجله دلگرم

مرضیه ملایری