علت تلخ شدن دهان چیست؟

علل تلخی دهان چیست؟

راه های مناسب برای درمان تلخی دهان-با دلگرم همراه باشید.

سرما خوردگی، آلرژی و سینوزیت

از جمله بیماریهایی هستند که موجب احتقان مسیر بینی و کاهش حس بویایی میشوند و به این ترتیب توانایی چشیدن طعمها کاهش می یابد.گاهی اوقات حس چشایی همیشگی ما، موقتا تغییر میکند و طعم بد یا فلزی در دهان خود احساس میکنیم. این حالت میتواند دلایل مختلفی داشته باشد.

عوامل شایعی که باعث تلخی دهان می شوند:

• نفس کشیدن از راه دهان
• کم آبی بدن
• خشکی دهان
• بارداری
• کشیدن سیگار

بیماری هایی که باعث تلخی دهان می شوند

• آلرژی (حساسیت) و گرفتگی بینی
• فلج بل (بیماری عصبی)
• ژنژیویت (التهاب، ورم و خونریزی لثه ها)
• گلوسیت (التهاب، ورم و قرمزی زبان)
• پولیپ بینی
• عفونت غدد بزاقی دهان
• سندرم شوگرن (نوعی بیماری خودایمنی که باعث خشکی دهان و چشم می شود)
• عفونت های تنفسی مثل سرماخوردگی، سینوزیت، گلودرد چرکی، آنفلوآنزا و فارنژیت (التهاب و ورم گلو)
• کمبود ویتامین ب 12 یا عنصر روی در بدن
• استفراغ یا برگشت اسید معده به مری (می تواند در اثر بیماری ریفلاکس باشد)

چشایی چگونه کار میکند؟

طعم در دهان توسط ساختارهای ویژه ای به نام جوانه های چشایی احساس میشود. به طور متوسط 10000 جوانه چشایی در دهان وجود دارد که اکثر آنها روی زبان قرار گرفته اند اما برخی نیز در سقف دهان و در پشت حلق واقع شده اند. هر یک از این جوانه های چشایی حدود 50 سلول گیرنده حسی دارد که به نوشیدنیها و غذاها واکنش نشان میدهند.

جوانه های چشایی به پنج طعم اصلی حساس هستند: شیرینی، ترشی، شوری، تلخی و اومامی (طعم گوشتی / لذیذ). بزاق موجود در دهان، مواد شیمیایی موجود در غذا و نوشیدنیهایی که مصرف میکنیم را در خود حل میکند و پرزهای چشایی کوچک روی سلولهای گیرنده، سیگنالهایی به مرکز چشایی در مغز ارسال میکند. بو نیز نقش مهمی در چشایی ما ایفا میکند. پوشش داخلی بینی حاوی سلولهای گیرنده بو است که بوی غذاها را میگیرند و این دو حس در کنار هم کار کرده و طعمهای متفاوت گوناگون را شناسایی میکنند.

حس چشایی بستگی به ترکیب غذا نیز دارد. اگر غذای شیرین را پس از بلع غذای بی مزه، بخورید طعم آن شیرین تر احساس میشود. اگر به خوردن یک نوع غذا پشت سر هم ادامه دهید، کاهش رضایت از طعم را احساس میکنید که به علت سازگاری و انطباق با آن غذا است.

علت های مشکل تلخی دهان

پزشکان می‌گویند دلیل اصلی احساس مزه تلخ در دهان، ترشح یک نوع اسید در معده است که از مری بالا می‌آید و انتهای زبان را تلخ می‌کند. اگر میزان این اسید زیاد باشد، سوزش سر معده که خیلی از مردم آن را تجربه کرده‌اند، به وجود می‌آید.ممکن است وجود مشکلی در سینوس ها یا واکنش نسبت به یک نوع داروی مصرفی باعث تلخی دهان شود.

اگر پرده ی نازک سفید رنگی در عقب زبان خود مشاهده کردید، نشانه ای از تشکیل و تجمع باکتری هاست. تشکیل باکتری ها نیز می تواند مزه ی تلخی در دهان به وجود آورد.

آسیب های که باعث تلخی دهان می شوند

• سوختن یا گزش زبان توسط چیزی
• آسیب های وارده به سر، بینی و دهان
• آسیب اعصاب حساس به درک مزه ها
• مسمومیت ها مثل خوردن یک گیاه سمی یا مسمومیت شیمیایی مثل تماس با حشره کش ها

سایر عللی که باعث تلخی دهان می شوند

• مشکلات مربوط به دندان یا وسایل دندانپزشکی مثل سیم دندان
• جراحی دندان
• اشعه درمانی ناحیه سر و گردن
• جراحی گوش، بینی و گلو
• عفونت دستگاه تنفسی فوقانی: سرما خوردگی، آلرژی و سینوزیت از جمله بیماریهایی هستند که موجب احتقان مسیر بینی و کاهش حس بویایی میشوند و به این ترتیب توانایی چشیدن طعمها کاهش می یابد.
• بارداری: در مراحل اولیه بارداری، برخی از زنان متوجه میشوند حس چشایی شان تغییر کرده است. ممکن است طعم فلزی عجیب در دهان احساس کنند یا برخی نوشیدنیها و غذاهایی که سابقا لذت بخش بودند، ناگهان ناخوشایند به نظر برسند. همچنین فرد ممکن است از غذاهایی که پیش از این خوشش نمی آمد، لذت ببرد.
• شیمی درمانی و داروهای درمان بیولوژیکی: افرادی که با این داروها تحت درمان سرطان قرار دارند ممکن است طعم عجیبی در دهان حس کنند که فلزی، تلخ یا شور احساس میشود.
• داروهای دیگر: برخی از داروهایی که برای درمان آلرژی، بیماری آلزایمر، آنمی، آسم، فشار خون، گلوکوم (آب سیاه)، بیماری پارکینسون، نقرس، آرتروز روماتیسمی، اسکیزوفرنی و مشکلات تیروئید مصرف میشوند و نیز آنتی بیوتیکها (مانند مترونیدازول)، ضد قارچها، کورتیکواستروئیدها، دیورتیکها و چسبهای نیکوتین، میتوانند طعم بد و غیر طبیعی در دهان ایجاد کنند.
• مشکلاتی در سلامتی: خشکی دهان به علت بی آب شدن بدن یا آسیب غدد بزاق، میتواند به طعم فلزی در دهان منجر شود. در افرادی که به دیابت یا بیماری تیروئید، کبد یا کلیه مبتلا هستند، و نیز افرادی که ام اس، فلج صورت یا سکته دارند، مشکلات طعم دهان محتمل تر است. سوء هاضمه در نتیجه بیماری رفلاکس مری – معده نیز میتواند طعم شیرین یا اسیدی در دهان ایجاد کند.
• پیری یا سوء تغذیه: طعم شیرین و شور اغلب با تغذیه نامناسب یا پیری، کاهش می یابد.
• سندرم سوزش دهان: این وضعیت که به نامهای گلاسودینیا ( glossodynia)، گلاسوپیروز ( glossopyrosis)، استومودینیا (stomodynia) و دیسستزی دهان نیز شناخته میشود، با حس مداوم سوزش در لبها، زبان یا جای دیگری در دهان مشخص میشود. این وضعیت میتواند با طعم تلخ یا فلزی نامطلوب در دهان یا کاهش چشایی همراه باشد.
• جراحی: جراحی هایی که در دهان، بینی و حلق انجام میشود، میتوانند به عصبهای جوانه های چشایی یا غدد بزاق آسیب وارد کنند.
• اختلالات چشایی: نادر هستند اما برخی افراد به صورت ارثی ممکن است ناتوانی بویایی یا چشایی بوها و طعمهای خاصی را تجربه کنند. ضعف چشایی (Hypogeusia) به کاهش چشایی و اختلال چشایی (dysgeusia) یک طعم غیر طبیعی اشاره دارد. احتمال این که اختلالات بویایی مسئول مشکلات چشایی مزمن باشند، بیشتر است.

داروهایی که باعث تلخی دهان می شوند

بسیاری از داروها می توانند باعث تلخی دهان شوند، به خصوص اگر فورا آنها را قورت ندهید و در دهانتان حل شوند و یا این که از نوع جویدنی باشند.

اگر شما داروی خاصی را مصرف می کنید و فکر می کنید که آن دارو باعث تلخی دهان شما شده است، با پزشک خود در این باره صحبت کنید. ممکن است با تغییر نوع دارو توسط پزشک، تلخی دهان شما هم برطرف شود.

کاهش تلخی دهان

• به اعتقاد پزشکان راهکار حل این مشکل در موارد غیر حاد، آهسته غذا خوردن است.
• همچنین نوشیدن آب و کوچک‌تر کردن وعده‌های غذایی هم مانع ترشح این اسید می‌شود.

مراجعه به پزشک

اما در صورتی که با وجود به کارگیری این توصیه‌ها، مشکل به قوت خود باقی بود، باید برای بررسی‌های بیشتر با پزشک مشورت کرد.در واقع مسواک زدن و شست‌وشوی مکرر دهان با انواع دهان‌شویه ‌ها ، تنها اندکی این تلخی را از بین می‌برد، اما مشکل همچنان به قوت خود باقی است.

علت این مشکل

پزشکان می‌گویند دلیل اصلی احساس مزه تلخ در دهان، ترشح یک نوع اسید در معده است که از مری بالا می‌آید و انتهای زبان را تلخ می‌کند. اگر میزان این اسید زیاد باشد، سوزش سر معده که خیلی از مردم آن را تجربه کرده‌اند، به وجود می‌آید.ممکن است وجود مشکلی در سینوس ها یا واکنش نسبت به یک نوع داروی مصرفی باعث تلخی دهان شود.

اگر پرده ی نازک سفید رنگی در عقب زبان خود مشاهده کردید، نشانه ای از تشکیل و تجمع باکتری هاست. تشکیل باکتری ها نیز می تواند مزه ی تلخی در دهان به وجود آورد.

سئوالاتی برای تشخیص علت تلخی دهان

برای تشخیص علت تلخی دهان، پزشک یک سری سئوال از شما می پرسد. شما باید به این سئوالات پاسخ دقیق و صحیحی بدهید تا پزشک بتواند علت تلخی دهان شما را تشخیص دهد:

1- هر نوع تغییری را که در بافت، ظاهر و احساس مزه در زبان شما اتفاق افتاده است را بگویید.

آیا دهان شما دچار ورم، زخم و یا آسیبی شده است؟

2- آیا اخیرا با ماده یا محیط غیر عادی در تماس بوده اید؟

3- آیا اخیرا دچار مشکلی در دهان، گلو یا بینی خود شده اید؟

4- نام داروها، مکمل ها یا گیاهان دارویی را که مصرف می کنید، در یک کاغذ بنویسید. آیا شما سیگار می کشید؟

5- اولین باری که دچار تلخی دهان شدید، چه موقع بود؟

در دوره ای که حس چشایی تغییر کرده است، چه اقدامی میتوانم انجام دهم؟

• در اینجا چند توصیه برای کمک به لذت بردن از غذا (در صورت تغییر موقت حس چشایی) آمده است:
• اگر طعم همه غذاها برایتان مانند هم است، غذاهایی با طعم قوی تر مصرف کنید.
• با استفاده از گیاهان معطر، سس و ادویه طعم بیشتری به غذا بدهید.
• گوشت قرمز را در سرکه یا آب میوه بخوابانید یا آن را با سس کاری یا سس شیرین یا ترش مصرف کنید.
• غذاهای سرد ممکن است طعم بهتری از غذاهای گرم داشته باشند.
• ترشی یا شور برای افزایش طعم در کنار غذا مصرف کنید.
• اگر قهوه یا چای معمولی برایتان طعم خوبی ندارد، آب لیمو یا چای سبز را امتحان کنید.
• نوشیدنیهای گاز دار یا زنجبیلی که طعم قوی تری دارند ممکن است برایتان جالبتر باشند.
• مقدار زیادی آب خالص بنوشید، میتوانید مقداری آب لیموی تازه نیز به آن اضافه کنید.
• مرکباتی مانند پرتقال، گریب فروت و کیوی میتوانند مفید باشند.
• جویدن آدامس بدون شکر یا مکیدن آب نبات سخت ممکن است مفید باشد.
• دندانهایتان را دو تا سه بار در روز مسواک بزنید، هنگام مسواک، زبانتان را نیز مسواک بزنید. استفاده روزانه از نخ دندان به خصوص در اطراف لثه را فراموش نکنید.

گردآوری شده ی مجله ی اینترنتی دلگرم

مرجان امینی