چرا دچار سرگیجه میشویم؟سیاهی رفتن چشم خود را چگونه درمان کنیم؟

مقدمه ای در مورد سر گیجه

سرگیجه (به انگلیسی: vertigo)

سرگیجه یکی از ناراحتی‌های نسبتا رایج است که گاه در شرایطی خاصی مانند خستگی شدید بروز می کند. با تاری دید و بیحالی همراه است، غالبا به خاطر افت فشار ایجاد می‌شود و معمولا پس از چند دقیقه نیز برطرف می شود. اما گاه ممکن است نشانه‌ای هشداردهنده از مشکلی جدی باشد.

سرگیجه اصطلاحی برای توصیف احساس غش یا سبکی سر تا احساس ضعف و ناپایدار بودن است. سرگیجه ای که سبب شود احساس کنید که شما یا محیط اطرافتان می چرخد یا در حال حرکت است را سرگیجه دورانی (Vertigo) گویند.

حالت ناخوشايندي كه ممكن است فرد را به وحشت بيندازد. اما سرگيجه چيست؟ چه عواملي باعث مي‌شوند دچار اين حالت ناخوشايند شويم؟ درمان‌هاي آن چيست؟ آيا همه سرگيجه‌ها خطرناك هستند؟

در این مقاله از مجله ی اینترنتی دلگرم قصد داریم هر آنچه شما درباره ی سر کیجه باید بدانید را پاسخ گو باشیم با ما همراه باشید.

سرگیجه چیست؟

سرگیجه یکی از شایع ترین علل مراجعه افراد بزرگسال به پزشک است. اگرچه سرگیجه مکرر یا مداوم می تواند شما را از کار کردن باز دارد اما سرگیجه به ندرت نشان دهنده یک بیماری جدی و تهدید کننده حیات است. درمان سرگیجه به علت و علائم شما بستگی دارد اما معمولاً موثر است.

سرگیجهٔ دَوَرانی یا واقعی (vertigo) حالتی است که فرد احساس می‌کند محیط اطرافش به دور سرش در حرکت یا چرخش است و یا اینکه محیط اطراف ثابت است اما خودش در حال حرکت یا چرخش است. همین احساس حرکت یا چرخش است که سرگیجه واقعی را از سایر انواع (dizziness) «گیجی یا سبکیِ سر» متفاوت می‌کند. در سبکی سر بیمار احساس عدم تعادل می‌کند اما احساس حرکت وجود ندارد. بیمار می‌گوید سرم گیج رفت و یا چشمهایم سیاهی رفت.

علت سرگیجه چیست؟

سرگیجهٔ وضعیتیِ حمله‌ایِ خوش‌خیم شایع‌ترین شکل سرگیجه است. در این حالت با حرکت ناگهانی در یک جهت خاص بیمار دچار سرگیجه شدیدی می‌شود که چندین ثانیه طول می‌کشد و با بی حرکت ماندن بیمار مشکل در مدت کوتاهی برطرف می‌شود.

علت این سرگیجه کنده شدن کریستالهایی است که به طور طبیعی در گوش داخلی ما وجود دارد. این کریستالها ممکن است به دلیل ضربه به سر و یا بطور خودبخود از محل خود کنده شوند و در مایعی که گوش داخلی را پر کرده است شناور شوند. شناور شدن آنها باعث سرگیجه می‌شود. این ذرات شناور در حین گردش خود بطور تصادفی و به تدریج به محلی که کنده شده‌اند می‌چسبند و در نتیجه علائم بیمار به تدریج بهتر می‌شود تا اینکه تمام این ذرات به جای خود بچسبند و علائم کاملاً بهبود یابند.

اما باید توجه داشت چسبیدن آنها به جای خود به سفتی و محکمی حالت اولیه خود نیست لذا با ضربات و حرکات فیزیکی نه چندان شدید باز هم این ذرات ممکن است کنده شوند و مجدداً بیمار دچار سرگیجه شود. برای پیشگیری از عود سرگیجه، مبتلایان به سرگیجه وضعیتی حمله‌ای خوش‌خیم باید از حرکات فیزیکی شدید اجتناب نمایند.

سرگیجه ممکن است به دلیل التهاب گوش داخلی که به آن لابیرنتیت گفته می‌شود عارض شود. این نوع سرگیجه بطور ناگهانی شروع می‌شود و ممکن است با کاهش شنوایی نیز همراه باشد. شایعترین علت لابیرنتیت عفونت ویروسی یا باکتریایی گوش داخلی است.

نشانگان منییر با سه علامت حمله سرگیجه، وزوز گوش و کم شنوایی مشخص می‌شود. مبتلایان به این بیماری بطور ناگهانی دچار سرگیجه شدید، کم شنوایی و وزوز گوش می‌شوند. با گذشت چندین روز علائم برطرف می‌شود و مبتلایان برای مدتی هیچ علامتی ندارند. با گذشت مدت زمان دیگری مجدداً علائم فوق‌الذکر ظاهر می‌شوند. علت منییر افزایش فشار مایع گوش داخلی است.

نورینوم آکوستیک یک تومور بافت عصبی است که می‌تواند باعث سرگیجه شود. علاوه بر سرگیجه مبتلایان به نورینوم آکوستیک احساس وزوز گوش و کاهش شنوایی یک طرفه نیز دارند.

سرگیجه ممکن است ناشی از کاهش جریان خون به قاعدهٔ جمجمه باشد. خونریزی مخچه با سرگیجه، سردرد، اشکال در راه رفتن و ناتوانی در نگاه کردن به یک سمت مشخص می‌شود. غالباً علامت اولیه در بیماری ام اس نیز سرگیجه است که معمولاً شروع ناگهانی دارد.

ضربه به سر، آسیب گردن، میگرن و مصرف الکل نیز ممکن است منجر به سرگیجه شود. دیابت می‌تواند منجر به تصلب شرائین و کاهش جریان خون مغزی شده و این امر عامل سرگیجه باشد.

نشانه های سرگیجه کدام است؟

سرگیجه معمولاً می تواند به طور خاص به صورت یکی از احساسات زیر بیان شود:

• احساس کاذب حرکت یا چرخش (Vertigo یا سرگیجه دورانی)
• سبکی سر یا احساس غش
• از دست دادن تعادل یا عدم تعادل
• سایر احساسات مانند شناور بودن یا سنگینی سر

تعدادی از بیماری های زمینه ای می توانند سبب بروز این مشکلات شوند. برخی از این بیماری ها سبب بروز اختلال در سیگنال هایی می شوند که توسط مغز از یک یا تعداد بیشتری از سیستم های حسی دریافت می شوند:

• چشم ها، که به شما کمک می کند تا محل قرارگیری بدن در فضا و چگونگی حرکت آن را تعیین کنید.
• اعصاب حسی، که پیام هایی را درباره حرکات و حالات بدن به مغز می فرستند.
• گوش داخلی، که دارای حسگرهایی است که به تشخیص ثقل و حرکت عقب و جلو کمک می کند.

چه موقع باید از سرگیجه نگران شد؟

به طور کلی سرگیجه ها به خاطر مشکل وخیم جسمانی نیستند اما باید مراقب بود و علت را تشخیص داد زیرا در بعضی موارد نشانه ای از بیماری جدی مانند مشکلات عروق مغزی،‌ تومور مغزی، ‌صرع یا اسکلروز (‌تصلب شریان) هستند.

سیستم دهلیزی و ماهیچه ها در سالمندان پیر می شوند. بینایی کاهش می یابد و حتی در صورت پیشرفت بیماری دیابت و فشار خون از بین می رود. سرگیجه در این افراد باید مورد توجه باشد زیرا ممکن است عارضه جانبی بیماری قلبی عروقی یا مشکلات جریان خون مانند پرفشاری خون باشد. سرگیجه با افتادن همراه است که البته بی خطر نیست که اغلب باعث شکستگی های شدید و آسیب های جدی می شود.

علائمی که باید جدی بگیریددر سرگیجه

•  در سرگيجه محيطي فرد با چرخاندن چند ثانيه‌اي سرش سرگيجه فوق‌العاده شديدي به او دست مي‌دهد.
• سرگيجه تا زماني كه تكرار نشود، خطرناك نيست اما اگر مدام تكرار شد حتما بايد به صورت جدي پيگيري شود و به متخصص مغز و اعصاب مراجعه كرد.
• سرگيجه‌هاي مركزي نسبت به سرگيجه محيطي شدت‌شان كم و كمتر شايع‌تر هستند. در اين حالت فرد اختلال تكلم پيدا مي‌كند و ممكن است حتي به زمين بيفتد.
• سرگيجه می تواند ناشي از كاهش جريان خون به قاعده جمجمه باشد. خونريزي مخچه با سرگيجه، سردرد، اشكال در راه رفتن و ناتواني در نگاه كردن به يك سمت همراه است.
• يكي از علایم بيماري‌ ام‌اس، سرگيجه است كه معمولا شروعي ناگهاني دارد. ضربه به سرو گردن یا ميگرن هم می تواند سرگیجه بیاورد.

طب سنتی در باره ی درمان سر گیجه

سرگيجه گرم و سرد دارد

سرگيجه گرم

كساني‌كه طبع گرم دارند سرگيجه‌شان نيز گرم و ضربان‌دار خواهد بود، صورت پرخوني دارند، بدن‌شان گرم است و احساس مي‌كنند مزه دهان‌شان شيرين است. درمان سرگيجه گرم به چند روش انجام مي‌شود و يكي از راه‌ها، فصد يا حجامت‌كردن است كه طي آن از فرد خون گرفته و دور ريخته مي‌شود.

راه ديگر استفاده از غذاهاي گرم مثل سوپ جو و ‌آش‌جو است. به‌طور كلي غذاهايي كه در آنها از جو استفاده شده باشد، خوب است. استشمام گل‌هايي مثل گل سرخ و گل بنفشه نيز مفيد هستند. شربت آبليمو، عرق كاسني و عرق بيد نيز توصيه مي‌شود. از اين نوع عرقيات فرد بايد روزي يك فنجان به مدت 40 روز استفاده كند. مصرف آبغوره به صورت ناشتا و بعد از غذا به ميزان سه قاشق غذاخوري نيز موثر است.

سرگيجه سرد

كساني‌كه طبع سردي دارند، تعريق سرد دارند، صورت‌شان پرخون نيست و رنگ پريده هستند. افرادي‌كه سرگيجه سرد دارند، بهتر است از معجوني استفاده كنند كه به معجون هفتگانه معروف است و در آن موادي همچون سياه دانه، دارچين، زنجبيل، ميخك، عناب، چاي سبز و هل باد وجود دارد.

در تهيه اين معجون؛ 25 عدد عناب، 10 عدد هل باد، سه قاشق غذاخوري سياه دانه، سه قاشق غذا خوري ميخك، یک قاشق غذاخوري، چهار تكه دارچين، چهار تكه زنجبيل و یک قاشق غذاخوري چاي سبز را با پنج ليوان آب جوشانده و از اين جوشانده به ميزان يك فنجان به مدت يك هفته، آخر شب‌ها استفاده شود. مصرف گوشت گنجشگ، بلدرچين و كبك، مصرف ‌آش گرم و نخود، استشمام بوهاي گرم مثل ادكلن‌هايي كه بوهايي گرم دارند، نيز مفيد است.

 چگونه سر گیجه را درمان کنیم؟

اغلب داروهای آنتی هیستامین مانند دیمن هیدرینات و سیناریزین و یا فنوتیازینها مانند تی اتیل پرازین مصرف می‌شوند.

اما این داروها با تأثیر برهسته‌های دهلیزی در مغز وکاهش عملکرد ان مهمترین فاکتور ریکاوری سرگیجه یعنی dynamic compensationرا از بین برده وبهبود سرگیجه خصوصاً در حالت حرکت را به تأخیر انداخته و متوقف می‌کنند. روش جدید وموثرتر توانبخشی سرگیجه یا VRT است.

در صورت ابتلاء به سرگیجه، به نکات زیر توجه کنید:

• سرگیجه ممکن است سبب از دست دادن تعادل شود که خطر سقوط و جراحت جدی را به دنبال دارد.
• از حرکت کردن به صورت ناگهانی بپرهیزید.
• به آرامی بلند شوید.
• زمانی که احساس سرگیجه دارید فوراً بنشینید یا دراز بکشید.
• اگر سرگیجه های مکرر دارید از رانندگی یا کار با ماشین آلات سنگین خودداری کنید.
• اگر شب از رختخواب بیرون می آیید، از روشنایی مناسب در پله ها و محلی که راه می روید، استفاده کنید.
• در صورت لزوم با استفاده از عصا راه بروید.
• از مصرف کافئین، الکل و تنباکو بپرهیزید. مصرف بیش از حد این مواد سبب تشدید علائم شما می شود.

 گرد آوری شده ی شده ی مجله ی اینترنتی دلگرم

مرجان امینی