آروماتراپی و ۱۵ فایده فوق العاده آن برای سلامتی

از فواید آروماتراپی چه می دانید؟

آروماتراپی یا رایحه درمانی روشی است که سعی می کند رایحه گیاهان، گل ها و حتی دانه های مختلف را برای بهبود سلامتی انسان ها به کار ببرد و در بسیاری از موارد هم موفق عمل کرده است. این روش به عنوان یک روش مکمل در کنار مصرف داروها و درمان های کلاسیک عمل می کند و نتایج مثبت زیادی به همراه دارد.

آروماتراپی شاخه‌ای از طب گیاهی است که در آن از برخی روغن‌های گیاهی، به‌صورت استنشاقی یا همراه با ماساژ، به‌صورت موضعی (حمام یا کمپرس)، استفاده می‌شود. استفاده از روغن عصاره‌ای گیاهان برای حمایت و تعادل ذهن، بدن و روح و روان از جنبه‌های رایحه ‌درمانی است.

بر اساس یک باور قدیمی روغن‌های معطر می‌توانند برای تسکین درد، کاهش اضطراب و به عنوان خواب‌آور استفاده شود. هر روغن از ترکیبات شیمیایی زیادی تشکیل شده و خواص درمانی ویژه به خود دارد. مانند آلدئیدها که به عنوان آرام بخش عمل می‌کنند و کتون‌ها که می‌توانند موکولیتیک باشند و ترپن‌ها که عملی مانند کورتیزون دارند.

احتمالاً اولین بار مصریان باستان از آروماتراپی استفاده کردند. به صورت سنتی مصریان در مراسم مذهبی خود از روغن سدر برای مومیایی کردن اجساد استفاده می‌نمودند و از روغن‌های خوشبو برای ماساژ و درمان بیماری‌های گوناگون نیز استفاده می‌کردند. حتی در دوران شیوع طاعون بسیاری از افراد جهت جلوگیری از انتشار این بیماری روغن‌های معطر را می‌سوزاندند زیرا اعتقاد داشتند که بوی خوش طاعون را ریشه کن می‌کند.

خواص آروماتراپی برای سلامتی

کاهش وزن، آرامش و کنترل درد، خواب عمیق و افزایش میل جنسی از جمله فواید آروماتراپی هستند. همه ما تاکنون تجربه کرده‌ایم که استشمام رایحه‌ای ما را به خاطره‌ای برده و دوره‌ای از زندگی را برایمان زنده کرده باشد. در واقع حس بویایی انسان بسیار قوی‌تر از حس چشایی او است و می‌توان گفت به‌نوعی قادر است خاطرات را نیز در خود نگهداری کند.باید بگوییم که تأثیر رایحه بسیار قوی‌تر از رابطه‌ای است که می‌تواند بین زمان و مکان ایجاد کند. تحقیقات نشان داده است که رایحه‌ها می‌تواند تأثیرات فراوانی بر بدن داشته باشند. به‌طور مثال می‌توان از آن‌ها در کاهش استرس، ارتقاء عملکرد جسمی و روحی، برطرف ساختن درد، درمان بی‌خوابی و حتی کاهش وزن نیز استفاده کرد.

زمانی که گیرنده‌های بویایی در کانال تنفسی سیگنالی را دریافت می‌کنند آن را از طریق پیام‌های عصبی به پیاز بویایی در مغز ارسال می‌نمایند. پیام‌ها سپس در این قسمت دسته‌بندی‌شده و به سیستم لیمبیک فرستاده می‌شوند. این بخش از مغز مسئولیت نگهداری از خاطرات و احساسات و نیز برخی از رفتارهای اصلی را به عهده دارد. این رفتارها شامل تمایلات جنسی، لذت، جنگیدن و فرار است. به دلیل مقاربت این دو، معمولا کنترل‌کننده‌های عصبی نیز گرفتار می‌شوند.رایحه‌ها حتی می‌تواند خلق‌وخوی افراد را نیز تغییر دهند. آروماتراپی یکی از بی خطرترین، کم هزینه ترین و اثر بخش ترین روش های درمانی است. عصاره معطر گیاهان به دلیل ساختار تشکیل دهنده شان نقش به سزایی در سلامت جسم و ذهن دارند. برخی مثل اطوخودوس که حاوی آلدئیدها هستند اثرات ضد التهابی داشته، آرام بخش و ضد ویروس هستند.

هریک از مواد هل، دارچین، اکالیپتوس، نعنا، آویشن، اسطوخودوس، یاس، گل سرخ، مریم گلی، اکلیل کوهی، چوب سرو، بابونه و ... تاثیری خاص بر سیستم بدن داشته و در رفع خستگی و استرس، رفع افسردگی و پرخاشگری، آرامش، تازگی، شادابی و تمدد اعصاب موثر می باشد.

روش های استفاده از آروماتراپی

از طریق تنفس

یکی از روش‌های سریع درمانی، استنشاق خشک (روی یک دستمال) یا مرطوب (در یک کاسه آب گرم) است که آسان‌ترین راه استعمال دارو است. همچنین می‌توانید خیلی ساده چند قطره از آن را در یک نعلبکی بریزید و در مجاورت یک منبع گرمایی مانند دستگاه بخور قرار دهید تا هوای محیط (دفتر کار، اتاق و ..) را به هوایی ملایم و خوشبو تبدیل کند.

از طریق مالیدن بر روی پوست

یکی از بزرگ‌ترین مزایای روغن‌های اصلی قدرت نفوذ بالای آن‌ها از سطح پوست به سیستم گردش خون و از آن‌جا به عضو (مورد نظر درمانی) است. بنابراین نباید از توصیه‌های فرد معالج خود در مورد مالیدن این روغن‌ها برای درمان اندام‌هایی که خیلی دور از نقطۀ مالیدن به نظر می‌رسند متعجب شوید! به جز در موارد توصیه شده و فقط زمانی که سطح پوست دچار مشکل کوچکی مثل بریدگی، جوش یا غیره است نباید از روغن‌‌های اصلی بر سطح پوست استفاده کنید. باید اول آن را با یک روغن «پایه» مثل یک روغن گیاهی مخلوط کنید یا آن را روی یک دستمال نم‌دار، گرم یا سرد بنا به نیازتان بریزید.

از طریق حمام

یکی دیگر از روش‌های بسیار عالی استفاده از روغن‌های اصلی به شیوۀ حمام گرفتن کوتاه مدت پاها، دست‌ها و نشیمنگا‌ه به همراه رفع خستگی است. این بیشتر در مو‌اردی به‌کار می‌رود که فرد مورد نظر احساس خوبی ندارد! باید همیشه آن را با یک روغن «پایه» اصطلاحاً خنثی مخلوط کنید و سپس در وان حمام بریزید وگرنه آن‌ها در سطح آب باقی می‌مانند و باعث سوختگی پوست می‌شوند.

راه‌های دیگر

هم چنین می‌توانید این مواد را به صورت کپسول، شیاف، واژینال، شربت و غیره استفاده کنید. در تمام موارد، این کار به عهدۀ داروساز مورد نظرتان است. در نهایت می‌توانید به شکل محصولات آرایشی هم از آن‌ها استفاده کنید.

مزایای آروماتراپی برای سلامت بدن

1- آروماتراپی و کاهش وزن

در یک تحقیق دانشمندان 1436 فرد چاق را مورد بررسی قرار دادند و دریافتند آن دسته از افراد که به روی غذای خود کریستال‌هایی با بوی بسیار زیاد ریخته بودند بیش از سایرین موفق به کاهش وزن شدند. به نظر می‌رسد اشباع کردن شامه و حس چشایی با نوعی رایحه می‌تواند به کاهش وزن کمک کند. ساده‌ترین کار آن است که قبل آنکه هر قاشق را به دهان بگذارید آن را بو کنید.

2- آروماتراپی و از بین بردن اشتهای کاذب

استشمام یک رایحه مورد علاقه می‌تواند اشتهای شما را به خوردن تنقلات از بین ببرد. در تحقیقی دانشمندان به افراد چاق درهنگامی که دلشان ضعف می‌زد رایحه موز، سیب یا نعناع دادند تا بو کنند و بررسی‌ها نشان داد که این افراد توانستند وزن بیشتری کم کنند. می‌توانید یک شیشه از رایحه مورد علاقه خود را دم دست داشته باشید و هرگاه احساس گرسنگی کردید، آن را استشمام کنید.

3-آروماتراپی و آرامش

در تحقیقی که در استرالیا انجام شد، دانشمندان برای برخی افراد رایحه پرتقال و برای عده دیگر رایحه اسطوخودوس را در هوا پخش کردند. هر دو گروه نسبت به افرادی که رایحه‌ای را استشمام نکرده بودند احساس اضطراب کمتری را داشته و آرام‌تر بودند. می‌توانید عصاره یکی از این دو را در خوشبوکننده‌های منزل بریزید تا هرازگاهی در هوا منتشر شود.

4-آروماتراپی و یادگیری

دفعه آینده که سخنرانی دارید و یا نرم‌افزاری را می‌خواهید یاد بگیرید که اذیتتان می‌کند، از رایحه رز ماری استفاده کنید. دانشجویانی که در تحقیقی شرکت داشتند بعد از قرار گرفتن در مجاورت رایحه رز ماری، عملکرد بهتری در امتحان خود نشان دادند. می‌توانید گیاه رز ماری را بخرید و پشت پنجره خود بکارید و هرروز برگی از آن را چیده و ببویید.

5-آروماتراپی و کنترل درد

آیا به دنبال راهی هستید تا قرص‌های ضد درد کمتری مصرف کنید؟ پزشکان دانشگاه پزشکی نیویورک در حین عمل جراحی لاپاروسکوپی در ماسک بیمار از عصاره اسطوخودوس استفاده کردند. این بیماران نه‌تنها به مورفین کمتری نیاز داشتند بلکه به مسکن کمتری نیاز پیدا کردند. نعناع نیز می‌تواند در تسکین درد مفید باشد. محققان آلمانی نیز اعلام کرده‌اند که استنشاق بوی تندوتیز می‌تواند به میزان استامینوفن مؤثر باشد. دفعه بعد که سردرد داشتید چند قطره عصاره اسطوخودوس یا نعناع روی دستمال بریزید و آن را استشمام کنید.

6- آروماتراپی و برطرف کردن اسپاسم های قاعدگی

در سال 2006 محققان کره‌ای خانم‌هایی که دچار اسپاسم های شدید در دوره قاعدگی بودند را به سه گروه تقسیم کردند. یک گروه یک هفته قبل از پریود روزانه 15 دقیقه ماساژ شکمی همراه با رایحه‌درمانی دریافت کردند. گروه دیگر همان ماساژ را بدون رایحه‌درمانی دریافت نمودند و گروه آخر نیز هیچ‌گونه درمانی دریافت نکردند. گروه اول درد کمتری را در زمان پریود گزارش کردند. ماه آینده یک هفته قبل از پریود، چند قطره عصاره اسطوخودوس، یک قطره مریم‌گلی و یک قطره گل رز را به روغن بادام اضافه کرده و هرروز با آن شکم خود را ماساژ دهید.

7- آروماتراپی و ورزش پر انرژی

بنا بر تحقیقات انجام‌شده در دانشگاه ویلینگ جیسوت، بخارات نعناع به والیبالیست‌های دانشگاه انگیزه، نیرو، سرعت و اعتمادبه‌نفس بیشتری برای بازی داد. هنگامی‌که می‌خواهید به پیاده‌روی بروید کمی عصاره نعناع استنشاق کنید.

8-آروماتراپی و افزایش میل جنسی

بنا بر بررسی‌های انجام‌شده خیار، شیرین بیان و پودر بچه می‌تواند زنان را تحریک کرده و جریان خون در واژن را 13 درصد افزایش دهد. پای کدو و اسطوخودوس نیز جریان خون واژن را تا 11 درصد بالا می‌برد. می‌توانید برای یک شب رمانتیک، به عنوان دسر شام، پای کدو سرو کرده و دستمالی را آغشته به اسانس خیار نموده و در کنار بالشت خود بگذارید.

9- آروماتراپی و خواب عمیق

دلیلی داشته است که قرن‌ها مردم بالشت‌های خود را از گل اسطوخودوس پر می‌کردند. اگرچه در گذشته تحقیقات نشان داده بود که اسطوخودوس می‌تواند خواب عمیق در مردان و زنان را افزایش دهد، تحقیقات جدیدی که در انگلیس و کره نیز صورت گرفته نشان داده است که گل اسطوخودوس می‌تواند افراد مبتلا به بی‌خوابی را نیز کمک کند.

10-آروماتراپی و زوال عقل

مطالعات اخیر نشان می دهد روغن های اسانس بادرنجبویه می تواند موجب آرامش در افراد مبتلا به زوال عقل شود و همچنین ممکن است کیفیت زندگی آنها را بهبود بخشد.

11- آروماتراپی و درمان سرطان

استفاده از آروماتراپی برای بیماران مبتلا به سرطان در طی درمان شیمی تراپی نشان داده است که آن باعث کاهش تهوع و بهبود ضربان قلب و تنفس در این بیماران می شود.

12-آروماتراپی و خاصیت آنتی باکتریال

مطالعات روی حیوانات نشان داد که مالیدن روغن های اسانس بر روی پوست ممکن است یک درمان موثر ضد باکتری باشد.

13-آروماتراپی و افسردگی

وقتی که غصه ها از همه طرف آدم را فرا می گیرند، افسردگی و ناراحتی علائمی هستند که به ما هشدار می دهند باید مراقب سلامتی مان باشیم و وضعیت را تغییر دهیم، اما همیشه نمی توان وضعیت ناخوشایند بیرونی را تغییر داد بلکه گاهی تمرکز افراد باید بر تغییر شرایط ذهنی و درمان خودشان باشد. درمان ناراحتی و غصه و اضطراب اگر در مراحل حاد نباشد و هنوز به شکل افسردگی درنیامده باشد، بااستفاده از آروماتراپی امکان پذیر است. اگر هم این عارضه پیشرفت کرده باشد، آروماتراپی می تواند یک روش مکمل در کنار دریافت داروهای تجویزشده توسط متخصص اعصاب باشد.

14-آروماتراپی و یائسگی

تحقیقات نشان داده است که استفاده از اسانس گل رز و یاسمن همراه با با ماساژ درمانی علائم یائسگی را کاهش می دهد.

15- آروماتراپی و دردهای زایمان

براساس تحقیقات انجام شده، بسیاری از زنانی که در طول مدت زایمان شان رایحه کُندُر، اسطوخودوس یا گل رز را استشمام کرده بودند، درد به دنیا آوردن نوزاد خود را با آرامش و صبوری بیشتری تحمل کرده اند. استرس و اضطراب این زنان نسبت به کسانی که از آروماتراپی استفاده نکرده بودند، کمتر گزارش شده و همچنین آنها احساس کرده اند وضعیت بالینی شان مطلوب است و نیاز به مقدار کمتری مسکن داشته اند. یکی دیگر از دردسرهای وضع حمل، حالت تهوع و استفراغ است که این مشکلات نیز با آروماتراپی برطرف می شوند. تحقیقات نشان داده اند، زنانی که دچار حالت تهوع بوده اند با استشمام رایحه نعنا آرام شده و حالت تهوع شان از بین رفته است.

عوارض آروماتراپی

اگرچه آروماتراپی دارای عوارض جانبی کمی است، اما عوامل متعددی وجود دارد که باید به خاطر بسپارید:

روغن های اسانس باعث تحریک پوست شما می شود، و این دلیل آن است که به شما توصیه می شود تا در هنگام استفاده بر روی پوست، آن را با یک روغن خنثی ترکیب کرده و سپس استفاده کنید.

سایر عوارض جانبی نادر می تواند شامل سردرد، زخم پوستی و آسیب به عصب باشد. بدون راهنمایی از طرف مراقب بهداشت و سلامت خود، هرگز این روغن ها را نخورده و نیاشامید.

با این حال که آروماتراپی نمی تواند بیماری ها را درمان کند، اما می تواند در کنار درمان شما قرار گرفته و نشانه های عوارض جانبی درمان را کاهش دهد.

آروماتراپی برای چه کسانی ممنوع است؟

مثل هر روش دیگری که استثناهایی دارد، آروماتراپی هم موارد ممنوعه ای دارد و کسانی هستند که نباید سراغ این روش بروند.

خانم های باردار: زنان باردار نباید در طول دوره بارداری شان از رایحه درمانی استفاده کنند. البته مورد زمان وضع حمل متفاوت است و چنانچه متخصص این کار اجازه دهد؛ انجامش بدون مانع خواهدبود.

مبتلایان به آسم شدید: افراد مبتلا به آسم نه تنها باید دور استفاده از رایحه درمانی را خط قرمز بکشند که باید نسبت به قرار گرفتن در معرض عطرها و اسپری ها نیز حساس باشند.

مبتلایان به آلرژی ها: وقتی بهار می رسد و با استشمام بوی گل ها دچار عطسه و سرفه می شوید، نباید توقع داشته باشید رایحه درمانی گزینه مناسب شما باشد. خیلی ها هم ممکن است حساسیت های فصلی نداشته باشند، اما نسبت به بوهای مختلف حساس باشند. دیده شده گاهی یک عطر حال کسی را بد کرده است!

فشار خونی ها: افرادی که دچار این مشکل هستند باید نسبت به استفاده از رایحه ها حساس باشند. برای نمونه فشار خونی ها نباید به هیچ وجه سراغ رزماری یا اسطوخودوس بروند.

مبتلایان به سرطان های وابسته به استروژن: خانم هایی که از سرطان رحم، تخمدان یا سینه رنج می برند به هیچ وجه نباید از رایحه رازیانه، راوید یا بادیان استفاده کنند. این رایحه ها سطح استروژن را در خون بالا می برند و می تواننددردسرساز شوند.

در نهایت افرادی که در حال گذراندن مراحل درمانی شان از طریق شیمی درمانی هستند قبل از استفاده از رایحه های آروماتراپی و انجام این روش، حتما باید با پزشک شان مشورت کنند. همچنین کسانی که قصد دارند باردار شوند و نیز مبتلایان به بیمار های کبد و کلیه باید نسبته به استفاده از رایحه ها حساس باشند.

نکات تکمیلی در رابطه با آروماتراپی

• فرض اولیه در رایحه درمانی، بی ضرربودن روغن های به دست آمده از گیاهان است، اما مثل هرچیز دیگری این فرض نباید باعث شود مراقب نباشد. هرگز روغن های گیاهی را بدون تجویز متخصص نخورید. بسیاری از این روغن ها سمی هستند و حتی می توانند کشنده باشند.
• خیلی کم پیش می آید ولی آروماتراپی گاهی می تواند عوارض جانبی نیز داشته باشد. آسیب به کبد و اعصاب، سردرد و احساس خارش و تنگی نفس می تواند از مشکلات این روش باشد که در معدودی از موارد اتفاق می افتد. همچنین اگر مطمئن نیستید که باردار هستید یا نه از این روش استفاده نکنید چون می تواند به جنین آسیب برساند. در صورت مشاهده هرکدام از علائم گفته شده به پزشک مراجعه کنید.
• بعضی از روغن های معطر حاوی اسید فنیک هستند، دارچین یکی از این روغن هاست. قبل از استفاده از این روغن ها می توانید کمی روغن بادام یا کنجد را به روغن دارچین اضافه کنید تا باعث ایجاد حساسیت پوستی نشوند. یادتان باشد از هیچ کدام از این روغن ها در اطراف چشم های تان استفاده نکنید.
• این روغن ها اغلب بسیار فرّار هستند و قابل اشتعال، به همین علت هرگز آنها را نزدیک آتش یا نور مستقیم نگذارید و در کنار شعله هم از آنها استفاده نکنید.
• برخی از تحقیقات انجام شده روی حیوانات نشان داده که آروماتراپی می تواند با درمان های دارویی تداخل ایجاد کند. این مسئله هنوز روی انسان آزمایش و تایید نشده است، اما گفته می شود بعضی از رایحه ها مثل اوکالیپتوس می تواند با داروهای حاوی آمفتامین یا پنتوباربیتال تداخل داشته باشد و مانع عملکرد درست داروها شود.

بیشتر بخوانید:

درمان باور نکردنی ایدز در طب سنتی چین

درمان های سنتی درد مفصل

60 مورد از خواص و فواید دارویی و درمانی گیاه افسنطین (افسنتین)

گردآوری توسط بخش سلامت

مجله دلگرم