عوارض احتمالی بیهوشی و بیحسی چیست؟
با این بخش از دلگرم همراه باشید تا با عوارض داروی بیهوشی آشنا شوید.
انواع بیهوشی
بصورت کلی دو نوع میباشد.
- بیهوشی عمومی : در بیهوشی عمومی بیمار کاملاً هشیاری خود را ازدست میدهد و چیزی به خاطر ندارد
- بیهوشی منطقهای : ر بیهوشی منطقهای مانند بیهوشی نخاعی با تزریق داروهای بیهوشی در ناحیه نخاع بخش از بدن (مانند رحم جهت انجام زایمان) بیحس میشود و سایر حواس بیمار مانند شنوایی و بینایی فعال است. انتخاب نوع بیهوشی به نوع عمل و شرایط بیمار بستگی دارد.
عوارض ناشی از بیهوشی
عوارض و پیامدهای ناشی از بیهوشی بسته به نوع آن و شرایط فیزیکی و جسمی افراد متفاوت است.برخی از این عوارض سریع و تا پایان زمان جراحی خود را نشان می دهد و برخی از عوارض نیز در بلندمدت بروز می کند.بیهوشی یک سری خطرات احتمالی یکسان برای همه افراد دارد که ربطی به بیماریهای زمینهای آنها ندارد و قبل از عمل با آگاهی دادن به بیمار بر اساس چارچوبهای قانونی از وی تعهد گرفته میشود که ریسک بیهوشی را میپذیرد یا نه.
عوارض خطرناک ناشی از بیهوشی تنها در کمتر از یک درصد افراد رخ می دهد.واکنشهای آلرژیک مقطعی به داروی بیهوشی و وارد شدن ترشحات به ریه را از جمله عوارض احتمالی بیهوشی است.البته در برخی افراد که بیماری های زمینهای از جمله فشار خون مزمن، بیماریهای قلبی زمینهای، نارسایی قلبی پیشرفته، نارسایی ریه، ضایعات مغزی و ... دارند نیز بیهوشی میتواند پیامدهای خاص خود را داشته باشد.
برخی از مردم تصور می کنند بیهوشی باعث اختلال حافظه میشود، ولی در هیچ کتاب علمی از اختلال حافظه یا ضایعات مغزی ماندگار به عنوان عوارض ناشی از بیهوشی نام برده نشده استتهوع و استفراغ از عمومی ترین پیامدهای ناشی از بیهوشی است. این عوارض ناشی از داروی بیهوشی است که البته در حال حاضر به دلیل اینکه از بهترین داروهای بیهوشی در کشور استفاده می شود، استفراغ و تهوع ناشی از بیهوشی بسیار کم شده است.
برخی از مردم تصور می کنند بیهوشی باعث اختلال حافظه میشود و این نگرانی خصوصا برای کودکان و نوزادن بسیار جدیتر است، ولی در هیچ کتاب علمی از اختلال حافظه یا ضایعات مغزی ماندگار به عنوان عوارض ناشی از بیهوشی نام برده نشده است.البته وضعیت برای افراد بزرگسال کمی متفاوت است و ممکن است بعد از بیهوشی، فراموشی موقتی در افراد بزرگسال ایجاد شود.
بی حسی نخاعی و موضعی هم پیامدهای خاص خود را دارد.سردرد و پس از آن کمردرد از مهم ترین عوارض ناشی از بی حسی نخاعی است و در برخی موارد نادر هم می تواند مشکلات دیگری را ایجاد کند.در مورد اینکه یک فرد با چه فاصله زمانی می تواند بیهوشی بگیرد، می توان گفت برای این کار باید شرح حال بیمار در نظر گرفته شود که آیا فرد تحمل دریافت مجدد داروی بیهوشی را دارد و یا داروهای قبلی مشکلی برای کبد، کیله و یا تنفس وی ایجاد کردهاند یا نه.»
عوارض بیهوشی بر سلامتی مغز
عمل جراحی دردناک است و این درد را باید به طریقی از بین برد. آنستزی با کم کردن درد بیمار در حین جراحی کمک زیادی به پیشرفت طب کرده و موجب شده است تا بتوانیم اعمال جراحی را به راحتی انجام بدهیم. با این حال آنستزی ممکن است با مشکلاتی برای بیمار همراه باشد. این عوارض ممکن است تا چند ساعت و یا چند روز بعد از بیهوشی و یا بیحسی منطقه ای باقی بمانند و در اکثریت قریب به اتفاق بیماران با مراقبت های پزشکی از بین میروند.
تزریق بیش از حد دارو بیهوشی
در یک عمل جراحی میزان توصیه شده داروی بیهوشی عمومی حداقل غلظت آلوئولی یا یک مک (MAC) است (غلظتی از ماده هوشبر استنشاقی که برای 50 درصد بیماران در مقابل یک تحریک دردناک، بی حرکتی ایجاد کند). مطالعات نشان می دهد در غلظت های کمتر از این میزان بیمار بیهوش می شود اما در اثر تحریک ها و دردها، بدن او واکنش نشان می دهد.
میزان داروی مصرفی به دو عامل وضعیت جسمی بیمار ، نوع ماده بیهوشی و داروهای مسکن مورد استفاده در طول جراحی بستگی دارد. متخصصان بیهوشی ترکیبی از داروهایی مانند گاز زنون، سوفلوران، پروفول، میدازولام برای بیهوش کردن بیمار استفاده می کنند. همچنین آنها باید به طور مداوم علائم حیاتی بیماران نظارت کنند.
سوفلوران دارویی که فراموشی به بار می آورد
سوفلوران اغلب برای القاء یا حفظ بیهوشی در بیماران تحت عمل جراحی استفاده می شود و دوزهای کمتر از یک مک از این ماده بیهوش کننده استنشاقی، قسمت های مرتبط با حافظه در مغز را تحت تاثیر قرار می دهد، این ناحیه شامل قشر بینایی و محل جمع آوری اطلاعات در مغز است.
طبق نتایج مطالعه ای منتشر شده در مجله بیهوشی و بی دردی در سال 2007 نشان داد که تنها 0.25 مک سووفلوران موجب افزایش سطح جریان خون مغز (CBF) در« لوب اکسیپیتال مغز» وکاهش عملکرد آن می شود.همچنین در مطالعه ی دیگری نشان داده شد که با دوز 0.5 مک سولفوران، عملکرد ناحیه حسی و حافظه ای مغز کاهش یافته است و افزایش خون اکسیژن دار در مغز باعث کاهش حافظه و فراموشی می شود. همچنین اگر این نوع خون، بیش از حد وارد مغز شود به بافت های عصبی مغز آسیب می رساند.
محققان در مورد تاثیر داروهای بیهوشی دریافتند در شرایط عادی بدن، سیگنال های ارسالی مغز از سیناپس نخست به سیناپس دوم و به همین ترتیب به قسمتی که بدن باید واکنش نشان دهد، زنجیروار منتقل می شود اما زمانی که داروی بیهوشی در بدن وجود داشته باشد سیناپس ها عدم واکنش به درد را منتقل می کنند.
داروی پروپوفول
پروپوفول یک داروی بیهوشی یا به عبارت دیگر یک داروی خواب آور است زیرا فقط بیمار را بیهوش کرده و موجب فراموشی او نمی شود. محققان بر این باورند پروپوفول با اتصال به گیرنده های گابا (GABA) مغز در کنترل خواب و هوشیاری بدن نقش بسزایی ایفا می کند.
در سال 2011 مطالعه ای در مجله اروپایی بیهوشی منتشر شد که نشان می دهد در اثر استفاده ازاین دارو به جای آن که هوشیاری فرد به یکباره از بین برود سطح هوشیاری به تدریج کاهش می یابد، سطح هوشیاری در چند منطقه مغز کنترل می شود در طول این زمان، مغز میانی اولین قسمت از مغز است که تحت تاثیر دارو قرار می گیرد در این بخش تعداد فراوانی گیرنده های کنترل خواب و هوشیاری وجود دارند.
معجزه ترکیب دو دارو بیهوشی
همراه با پروپوفول، متخصصان اغلب داروی بیهوشی با اثر ضد درد نیز تزریق می کنند به این منظوراغلب ازداروی کتامین استفاده می شود ، دوزهای پایین این دارو مغز را بسیار فعال و دوزهای بالاتر اثر معکوس دارد. کتامین هوشیاری کامل بیمار را ازبین نمی برد بلکه حواس پنجگانه و قدرت ذهن را تا 24 ساعت ازکار می اندازد.
تئودور هندرسون، بنیانگذار بنیاد لیزر مغز و اعصاب در دنور کلرادو اظهار کرد: کتامین موجب فراموشی نمی شود بلکه با متوقف کردن عملکرد" گیرنده های NMDA " انتقال پیام های عصبی در مغز را تحت تاثیر قرار می دهد.گفتنی است، استفاده از ترکیب دو دارو کتامین و پروفول موجب آرامش و تسکین دردهای بیمار می شوند.
بیهوشی کودکان را کند ذهن می کند
بیهوشی به دلیل ایجاد مشکلات عصبی و تغییر در ساختار مغز برای کودکان خطر بیشتری دارد. در کودکان زیر 4 سال که تحت عمل جراحی همراه با بیهوشی عمومی قرار گرفته بودند مشکلات گفتاری و ضریب هوشی پایین تر، کاهش تراکم ماده خاکستری در مناطق پشت مغز آنها بیشتر دیده شده است.
محققان دریافتند که ماده خاکستری مغز بیشتر در مناطق «لوب اکسیپیتال» و مخچه کاهش می یابد، این نواحی از مغز نقش هماهنگی و تنظیم عضلات بدن را به عهده دارند. سووفلوران، ایزوفلوران و هالوتان از متداولترین داروهای مورد استفاده برای بیهوشی کودکان هستند.
آلزایمر ارمغان داروهای بیهوشی
کسانی که تحت عمل جراحی قرار می گیرند اغلب برای ازبین بردن آثار جراحی از محصولات زیبایی استفاده می کنند اما با بالا رفتن سن مدت زمان بهبودی طولانی تر می شود این مسئله در مورد اثرات داروهای بیهوشی نیز صادق است و در بیماران مسن حتی ممکن است زمان بازگشت به وضعیت عادی بیش از شش ماه باشد.
محققان معتقدند داروهای بیهوشی باعث کاهش حجم مغز و قدرت ذهنی بیماران مسن می شود همچنین خطر ابتلا به زوال عقل در آنها را 35 درصد افزایش می دهد، علاوه بر این موارد بیهوشی باعث التهاب در بافت های عصبی، اختلال شناختی (POCD) و یا پیش زمینه ابتلا به بیماری آلزایمر مانند ایجاد پلاک بتا آمیلوئید در مغز می شود.
محققان همچنان با استفاده ازتصویربرداری fMRI درمورد اثرات بیهوشی بر مغز مطالعه می کنند، آنها برای مطالعه خود از مغز گروهی بیمار در حال خواب و بیهوشی تصویربرداری کردند، در نتایج این مطالعات نشان داده شد که مغز در حالت بیهوشی دستخوش تغییرات می شود اما هنوز برخی مسائل در مورد عملکرد مغز حل نشده باقی مانده است.
در این رابطه بیشتر بدانید:
بیهوشی بهتر است یا بی حسی از نخاع ( کمر )
گردآوری شده ی مجله اینترنتی دلگرم
مرجان امینی + مرضیه ملایری
دیدگاه ها