دلایل بالا رفتن اوره(اسید اوریک)خون کدام اند؟!

علل افزایش اوره و اسید اوریک خون

اگر اسید اوریک خون تان بالا باشد، با رعایت توصیه های متخصصان تغذیه، هم می توانید به درمان های طبی پزشک تان برای کاهش اسید اوریک خون تان کمک کنید، هم می توانید خیلی از غذاهایی را که خیال می کردید برای شما غذای ممنوعه محسوب می شود، به اندازه به رژیم غذایی تان اضافه کنید.با دلگرم همراه باشید تا با راه های مناسب برای کاهش اوره خون آشنا شوید.

مقدمه ای در مورد اسید اوریک

اوره در کبد از آمونیاک تولید می شود یعنی کبد یون آمونیم را که بسیار سمی است گرفته و به منظور سم زدایی تبدیل به اوره می کند.آمونیاک از متابولیسم پروتئین ها در بدن حاصل می شودمیزان اوره خون از یک طرف به جیره غذایی ارتباط دارد و از طرف دیگر به وضعیت کارکرد کلیه (یعنی به میزان تولید ودفع) بنابراین رژیمهای دارای پروتئین زیاد اوره را افزایش می دهند.

پروتئینها لازم نیست پروتئینهای جیره غذایی باشند بلکه ممکن است پروتئینهای خود بدن باشد مثلا زمانی که التهاب بافتی وجود داشته باشد و کاتابولیسم بالا باشد و یا خونریزی دستگاه گوارش وجود داشته باشد(مثل خونریزی معده) اوره بالا می رود.بنابراین اوره تست اختصاصی برای کلیه نیست چون در صورت افزایش مصرف پروتئنها یا افزایش کاتابولیسم نیز میزان آن افزایش می یابد.

اگر خون کافی به کلیه نرسد هرچند کلیه سالم باشد (مثلا افت فشار خون(اوره در خون بالا می رود.این حالت همچنین در افرادی که دچار نارسایی قلبی ،سوختگی (به علت از دست دادن آب بدن) و ایست قلبی می شوند نیز دیده می شود.بنابراین عامل دیگر در افزایش اوره خون )GFRمیزان خون ورودی به کلیه) یا سرعت تصفیه گلومرول است.

دلیل دیگر برای افزایش اوره خوب کار نکردن کبد وکلیه است

اسید اوریک ماده سمی است که از تجزیه مواد پروتئینی در نسوج بدن ایجاد می‌شود و از طریق جریان خون به وسیله کلیه از بدن دفع می‌شود. افزایش اوره در بدن باعث بیماری «اورمی» می‌گردد که بسیار خطرناک است (اوره در کبد از ترکیب آمونیاک و گاز کربنیک به وجود می‌آید) و زیاد بودن آن در خون در مقدار کم هم، بیماری نقرس را ایجاد می‌کند در صورت وجود درد در مفاصل پا به خصوص در انگشت بزرگ پا.

بهتر است برای اطمینان، مقدار اسید اوریک آزمایش و میزان طبیعی آن اندازه‌گیری شود. این آزمایش با گرفتن مقدار کمی خون در آزمایشگاه و قرار دادن آن در دستگاه گریز از مرکز و جدا کردن سرم از خون و آزمایش اسید اوریک از سرم انجام و مقدار آن مشخص می‌گردد.

چگونه برای تست (آزمایش) آماده شویم؟

• ناشتا بودن چهار ساعت قبل از گرفتن خون.
• حداقل دو ساعت قبل از آزمایش هیچ نوع دارویی مصرف نشود.
• در صورت نیاز دارو، باز هم به طور موقت باید آن را قطع کنید.
• پرهیز از خوردن آسپیرین، اسید اسکوربیک. کافئین و الکل و داروهایی که اسید اوریک را بالا می‌برند، مثل سیسپلاتین، دیازواُکساید و دیورتیک‌ها مثل: اپی‌نفرین، اتامبوتول، لوودوپا، متیل دوپا، نیکوتین اسید، فنوتیازین و تئوفیلین.
• مصرف نکردن داروهای کاهش‌دهنده اسید اوریک مثل: آلوپورینول، آزاتیوپرین، کلوفیبرات کورتیکواستروئیدها، استرون، قند، مانیتول، پروبنسید، وارفرین و سرانجام متابولیسم مواد پروتئینی مثل پورین‌ها (پورین‌ها قالب و سازنده DNA و RNA هستند)
• بیشتر اسید اوریکِ تهیه شده در بدن از طریق کلیه خارج می‌شود و افزایش آن زمانی ایجاد می‌شود که مقدار زیادی مواد پروتئینی خورده شود یا این که با وجود مصرف مقدار مناسب پروتئین کلیه‌ها قادر به دفع اسید اوریک نباشند
• مقدار طبیعی اسید اوریک ۷- ۳ میلی‌گرم در ۱۰۰ سانتی‌متر مکعب خون dl است. این اندازه و سنجش در آزمایشگاه‌ها ممکن است متفاوت باشد. این اختلاف به خاطر متفاوت بودن نوع دارو و روش اندازه‌گیری است اما به هر صورت در کنار آن مقدار نرمال آن هم نوشته شده

علل افزايش اسيد اوريک

• خوردن زياد پورين‌ها
• ورم بافت کليه
• ديابت
• اسيدي بودن خون
• کم‌کاري غدد پاراتيروئيد
• نقرس
• لوسمي (افزايش گلبول‌هاي سفيد)
• حاملگي (از نوع حاملگي سمي)
• افزايش زياد پلاکت‌هاي خون
• ۱۱- ورزش يا فعاليت زياد، بيشتر از حد توان بدن و افزايش زياد اسيد اوريک به علت متابوليسم خارج از توان دفع آن در بدن

علل کاهش اسيد اوريک

• سندروم فانکليس اين سندروم يک نوع بيماري خوني است با علائم: ادرار تيره، افزايش ضربان قلب، ادرار زياد، وجود هموگلوبين در ادرار، زردي پوست و افزايش غير مستقيم بيلي روبين

• بيماري ويلسون يک بيماري ارثي است و در اثر افزايش يون مس در بدن ايجاد مي‌شود. يون مس در چشم و کليه‌ها جمع مي‌شود و باعث از بين رفتن آن عضو مي‌گردد. همراه با عوارض کبدي و عصبي اين بيماري در نواحي سيسيل و ايتاليا بيشتر است.

• STIDH اين سندروم نوعي بيماري است که ترشح هورمون ضد ادراري بدن زياد مي‌شود و باعث رقيق شدن ادرار و جمع شدن آب در بدن مي‌گردد همراه با کاهش سديم سرم خون و اختلال در الکتروليت بدن. در کودکان هم ديده شده، علائم آن افزايش وزن، کمي اشتها، حالت تهوع و ضعف و سردرد است.

• نقرس، بیماری‌ای است به صورت آرتریت حمله‌ای که در اثر اختلال متابولیسم اسید اوریک ایجاد می‌شود، همراه درد مفصلی به خصوص در مفاصل مچ پا، انگشت شست پا و مفصل زانو.

• همانطوری که اشاره شد علت نقرس در درجه اول ازدیاد اسید اوریک است و بعد عدم توانایی کلیه در دفع اسید اوریک، گاهی هم علت این اختلالِ متابولیسم مشخص نیست و شناختن عامل اصلی آن کار آسانی نخواهد بود. به ویژه اگر وجود بیماری‌های دیگر زمینه را برای آن فراهم کرده باشند، مثل: دیابت مزمن، چاقی و آنمی ناشی از نقص گلبول قرمز یا مصرف داروهایی که مانع ترشح اسید اوریک می‌شوند و وارد آمدن ضربات زیاد به گلبول به بدن که منجر به کبود شدن یا خون‌مردگی زیر پوست شود.

نقرس چهار مرحله دارد

• شروع آن همراه است با درد کمر زودگذر و بهبودِ خودبه‌خود آن
• حالت مزمن با درد شبانه
• محدود شدن حرکات مفصل همراه درد
• مرحله حاد

مرحله حاد با علائم آرتریت شدید همراه است و یک یا چند مفصل را در برمی‌گیرد. شروع درد بیشتر در هنگام شب و موقع خوابیدن است همراه با زوق زوق کردن و حالت خراش دادن روی سطح مفصل (به علت وجود کریستال‌های اسید اوریک و رسوب اورات سدیم در مفصل) همراه با تظاهرات علائم عفونت، مثل:

گرم شدن، قرمزی و تورم و نازک شدن پوست. حملات درد ممکن است بعد از چند روز کمی بهتر شود اما دوباره برگشت خواهد کرد و با شدت بیشتر و طولانی‌تر. پیدایش این عوارض در مردها، خانم‌های یائسه و کسانی که در سنین بالا الکل زیاد مصرف می‌کنند بیشتر است.

علائم نقرس

شامل درد، که ناگهان و اغلب به صورت تیر کشیدن شروع می‌شود و یک یا چند مفصل را با هم درگیر می‌کند. مثل: مفاصل ران، زانو، مچ پا، مفصل شانه، مچ دست و گاهی هم مفصل‌های دیگر. ولی شروع اولیه آن از انگشت پا و زانو، سپس مچ پا و بعد سایر مفاصل دیگر است و در حالت شدید همراه با علائم عفونت است و گاهی هم تب دیده می‌شود.

تشخیص افزایش اوره در خون

• آزمایش و معاینه مفصل
• آزمایش مایع مفصلی
• سنجش مقدار اسید اوریک خون
• رادیوگرافی مفصل (که ممکن است نرمال باشد)
• در صورت لزوم بیوپسی از مفصل

درمان افزایش اوره خون

هدف از درمان در ابتدا کاهش درد و تورم است که باید از طریق کاهش اسید اوریک خون انجام شود، بعد بهبود عوارض به وجود آمده در مفاصل و جلوگیری از ضایعات احتمالی برای کلیه‌ها.
یکی از داروهای انتخابی، کلی شیسین است که روی کاهش درد و تورم مؤثر است و بعد از ۱۲ ساعت اثر آن شروع می‌شود و تا ۴۸ ساعت علائم بهبود ظاهر می‌شود. داروی دیگر، آلوپورینل است که برای جلوگیری از حملات درد بعدی تجویز می‌شوند.

داروهای مسکن غیر استروئیدی هم به درمان سریع در نوع حاد کمک خواهد کرد. کورتیکواستروئیدها هم مؤثر واقع می‌شوند. گاهی هم احتمال تزریق داخل مفصل مربوطه برای برطرف شدن تورم مفصل و جلوگیری از تشکیل سنگ کلیه باید انجام شود.کدئین یا دیگر ضد دردهای مخدر برای تسکین درد و جلوگیری از افزایش مایع داخلی مفصل
رژیم غذایی مناسب بدون پورین (پروتئین) توصیه می‌شود. مثل پرهیز از خوردن زیاد گوشت، آبجو، شراب و انواع ماهی‌هایی که دارای پورین زیاد هستند.

در صورت درمان ناقص، امکان تشکیل سنگ کلیه اوراتی در کلیه‌ها زیاد است.

1- تخم مرغ حاوی مقدار کمی پورین است؛ یعنی اسیداوریک خون را خیلی افزایش نمی دهد، ولی به طور گیج کننده ای باعث افزایش دردهای ناشی از نقرس می شود.

2- بررسی ها نشان داده است که میزان درد ایجاد شده در بیماری نقرس، با اسیدیته غذا رابطه مستقیم دارد. به عبارتی هر چه میزان اسیدیته غذا بیشتر باشد، درد بیشتری در بیماران ایجاد می شود.در این تحقیقات چگونگی مصرف تخم مرغ و تخم انواع ماکیان نیز مورد بررسی قرار گرفت ومشخص شد که زرده تخم مرغ اسیدی تراز سفیده آن است. بنابراین به بیماران توصیه می شود که مصرف تخم مرغ را محدود کرده و فقط از سفیده آن استفاده کنند. همچنین تخم اردک، بلدرچین، بوقلمون و غاز اسیدی تر از تخم مرغ هستند، بنابراین در صورت لزوم، برای بیماران نقرسی، مصرف تخم مرغ بهتر از تخم سایر ماکیان بوده و خوردنش توصیه می شود.

3- از مصرف غذاهای سرشار از پورین پرهیز کنید. این غذاها سبب تولید اسید اوریک بسیار زیادی در بدن می شوند و تشدید کننده بیماری نقرس هستند .معمولاً غذاهایی که پروتئین بالایی دارند، حاویی پورین زیادی نیز هستند.مانند گوشت قرمز، غذاهای دریایی (ماهی، میگو...)، احشای داخلی نظیر کله پاچه، مغز، جگر ،دنبلان و ماکیان.

4- مصرف غذاهایی را که سطح متوسطی از پورین دارند (مثل مارچوبه، گل کلم، اسفناج، ریواس، لوبیاها، قارچ و عدس) محدود کنید.

5- از مصرف زیاد چربی ها خود داری کنید (بیشتر از 30 درصد انرژی روزانه از چربی ها نباشد)؛ زیرا چربی زیاد مانع دفع اسید اوریک می شود و به این ترتیب حملات و درد نقرس افزایش می یابد.

6- مصرف گوجه فرنگی، محصولات تهیه شده از گوجه فرنگی، توت فرنگی وزرده تخم مرغ را محدود کنید؛ زیرا این مواد سبب اسیدی شدن خون می شوند. این عامل به تشکیل کریستال های اورات کمک کرده و افزایش حملات نقرس را به دنبال خواهد داشت.

7- روزانه حداقل 8 لیوان آب بنوشید؛ چون آب به خروج اسید اوریک در بدن کمک می کند، مانع تشکیل سنگ های کلیوی می شود، حملات نقرس را کاهش می دهد، سبب جلوگیری از خشکی مفاصل می شود و به کاهش وزن کمک می کند.

8- ورزش کنید. برای بیماران نقرسی ورزش مستمر و ملایم توصیه می شود. سه بار در هفته به مدت نیم ساعت ورزش یا پیاه روی بسیار مناسب است. ورزش های سنگین و شدید می توانند باعث افزایش اسیداوریک شوند بنابراین نباید بیماران مبتلا به نقرس ورزش سنگین انجام دهند. شنا یکی از بهترین ورزش ها برای این بیماران است.

9- فراموش نکنید که الکل علاوه بر مضرات فراوانش برای کبد و مغز و کلیه، مانع دفع اسیداوریک ازطریق کلیه ها نیز می شود و به این ترتیب، نقرس را تشدید می کند.

10- اگر اضافه وزن دارید و یا چاق هستید، سعی کنید تحت نظر متخصص تغذیه به آرامی وزن خود را کاهش دهید زیرا رژیم های سخت و شدید می توانند سبب افزایش اسیداوریک در خون شوند. توجه داشته باشید که چاقی به تنهایی بالا برنده اسید اوریک خون است. بنابراین به جرأت می توان گفت که ورزش و تغذیه صحیح می توانند از عوارض وخیم نقرس جلوگیری کنند.

11- روزانه مقداری گیلاس بخورید. این میوه نقش مهمی در برطرف کردن درد و حملات نقرس دارد، به طوری که مصرف روزانه 250 گرم از این میوه می تواند سطح اسیداوریک را درخون پایین آورده و حملات نقرس را کم کند. در ضمن، انواع گیلاس منبع خوبی از آنتوسیانین ها و فلاونوییدها هستند که ازعوامل کمک کننده به مفاصل به حساب می آیند.

12- محلول بسیار رقیق شده سرکه سیب، یک محلول کمک کننده به شماست،به طوری که پس از دو روز استفاده از این محلول، کاهش درد و سوزش را احساس خواهید کرد. به این منظور مقدار دو قاشق چای خوری سرکه سیب را به 450 سی سی آب اضافه کرده و این محلول را سه بار در روز همراه با غذا میل کنید. در ضمن در صورت دلخواه، به این محلول، می توانید دو قاشق چای خوری عسل بیفزایید که البته در افراد دیابتی اضافه کردن عسل توصیه نمی شود.

گردآوری شده ی مجله اینترنتی دلگرم

مرجان امینی