آزمایش پرولاکتین برای چی انجام میشه؟

آزمایش پرولاکتین چیست و چگونه انجام داده میشود؟

با دلگرم همراه باشید تا با آزمایش پرولاکتین آشنا شوید.

 پرولاکتین ( Prolactin ) که از بخشی از مغز (هیپوفیز) ترشح می شود، هورمونی است که در طی دوران حاملگی و شیردهی افزایش می یابد.انجام این آزمایش در اختلالات هورمونی از جمله به هم خوردن نظم عادت ماهیانه در خانم ها و نیز بیماران مشکوک به تومور هیپوفیز کمک کننده است.

پزشکان بدون مرز، تست پرولاکتین یا PRL برای تعیین اینکه آیا سطح پرولاکتین فرد بالاتر (یا بعضی اوقات، پایین تر) از حد طبیعی است؛ هنگامی که فرد علائم پرولاکتین بالا، مانند گالاکتوره و یا اختلالات بینایی و سردرد دارد؛ تشخیص ناباروری و ناتوانی جنسی در مردان؛ تشخیص ناباروری در زنان؛ تشخیص تومور تولید کننده پرولاکتین (پرولاكتينوما) و پایش عود آن؛

برای پیگیری کاهش تستوسترون در مردان؛ برای پایش عود پرولاكتينوما؛ ارزیابی عملکرد هیپوفیز قدامی (همراه با سایر هورمون ها) درخواست مي شود.هنگامی که فرد به یک بیماری مبتلا است یا داروهایی مصرف مي كند که ممکن است بر تولید دوپامین اثر بگذارند، گاهی اوقات ممکن است غلظت پرولاکتین پايش شود.

هورمون پرولاکتین توسط غده هیپوفیز در خون تولید می شود.برای اندازه گیری مقدار این هورمون از آزمایش پرولاکتین استفاده می شود. در طول بارداری مقدار پرولاکتین ده تا بیست برابر افزایش می یابد این افزایش هورمون به تولید شیر در سینه کمک می کند.بعد از تولد فرزند، اگر شیردهی انجام شود سطح پرولاکتین بالا می ماند. در خانم هایی که فرزند را شیر نمی دهند، بعد از تولد مقدار پرولاکتین به سطح نرمال برمی گردد. بعد از چند ماه شیردهی نیز مقدار پرولاکتین به سطح نرمال می رسد (حتی اگر شیردهی ادامه داشته باشد).

توضیح راجع به تست

پرولاکتین، هورمون تولید شده توسط بخش قدامی غده هیپوفیز است. ترشح پرولاکتین توسط دوپامین شیمیایی مغز تنظیم و مهار مي شود. به طور طبیعی در مقادیر کم در مردان و در زنان غیر باردار وجود دارد. نقش اصلی پرولاکتین، پيش بردن شیردهی (تولید شیر پستان) است.

میزان پرولاکتین معمولا در طول بارداری و درست پس از زایمان بالا است. در طی حاملگی، هورمونهاي پرولاکتین، استروژن و پروژسترون، توسعه شیر پستان را تحریک مي كنند. پس از زایمان، پرولاکتین به شروع و حفظ شیر پستان کمک می کند.

در چه شرایطی تست افزایش می یابد

سطوح بالاي پرولاکتین در دوران بارداری و پس از زایمان، پرولاکتینوما، بیماری های هیپوتالاموسی، کم کاری تیروئید، بیماری کلیوی، سایر تومورها و بیماری هاي هیپوفیز و سندرم تخمدان پلی کیستیک ديده مي شود. استرس بیماری، تروما و حتی ترس از آزمایش خون و تحریک نوک پستان باعث افزایش خفيف پرولاکتین مي شوند.

 تست هاي تكميلي

FSH, LH, Testosterone, DHEAS, Estrogen, Progesterone

 طریقه جمع آوری نمونه

نمونه خون از طريق فروبردن سوزن داخل ورید بازو به دست مي آيد

 آمادگي خاصي لازم نيست

 زمان نمونه گيري

نمونه باید 3 تا 4 ساعت پس از بیدار شدن جمع آوری شود.

نوع نمونه

نمونه خون از ورید بازو

 بهترین زمان نمونه گیری

در حالت ایده آل، نمونه خون معمولا باید در مدت کوتاهی پس از بیدار شدن، ترجیحا بعد از اين كه فرد براي 30 دقیقه آرام و بيحركت بود، گرفته شود.

اثرات افزایش پرولاکتین در زنان

•  اختلالات تخمک گذاری
• قطع یا نامنظمی دوره های قاعدگی
•  ترشح شیر از پستان ها در زمانی كه در دوران بارداری یا شیردهی نیستند

اثرات افزایش پرولاکتین در مردان

•  اختلالات عملكرد جنسی
•  كاهش موهای بدن و توده عضلانی
•  تاخیر در بلوغ و بروز صفات ثانویه جنسی

البته فردی كه دارای یك تومور پرولاكتینومای بزرگ باشد ممكن است دچار سردرد و اختلالات بینایی شود. این بدان علّت است كه عصب بینایی در نزدیكی غده هیپوفیز قرار دارد و ممكن است در اثر تومورهای بزرگ آسیب ببیند.

انواع هیپرپرولاکتینمی (افزایش پرولاکتین )

• هیپرپرولاكتینمی ناشی از پرولاكتینوما

پرولاکتینوما یک تومور داخل هیپوفیز است که باعث افزایش پرولاکتین می شود. قدم اول در درمان این تومور تجویز داروهایی است كه تولید پرولاكتین را كاهش داده و تومور را كوچك می كنند. دارویی كه اغلب استفاده می شود كابرگولین (داستینکس) و بروموكریپتین هستند.

کابرگولین در دوزهای بالا و در مصرف دراز مدت باعث اشکالات دریچه های قلب می شود اما دوزهایی از دارو که جهت باردار شدن استفاده می شوند، چنین عارضه ای ایجاد نمی کنند.
بروموکریپتین و کابرگولین را دردوران بارداری نیز می توا استفاده کرد. عوارض جانبیاحتمالی می تواند سبک سری، تهوع و سر درد باشد.

برای کاهش این عوارض ، 2 راه داریم :

• دارو را از دوز خیلی کم شروع کنیم و بتدریج اضافه کنیم.
• یا بروموکریپتین را بصورت شیاف واژینال استفاده کنیم. .

دستورالعمل و شرایط قبل از آزمایش پرولاکتین

1)زمان مناسب جهت نمونه گیری برای آزمایش , صبح هنگام و حداقل 2 ساعت بعد از بیدار شدن میباشد.

2)توصیه می شود قبل از نمونه گیری از پیاده روی , ورزش و هر نوع فعالیت بدنی اجتناب شود.

3)حداقل طی 12 ساعت اخیر تماس جنسی یا نزدیکی و تحریک سینه انجام نشده باشد.

4)در هنگام پذیرش , توضیحات فوق به بیمار داده میشود. چنانچه شرایط لازم رعایت نشده باشد, لطفا آزمایش را در زمان مناسب دیگری تکرار نمایید.

چگونگی انجام آزمایش پرولاکتین

پزشک اقدامات زیر را انجام می دهد:

• یک باند الاستیک بالای بازوی شما می بندد تا جلوی جریان خون را بگیرد. این کار باعث بزرگ تر شدن رگ های پایین باند می شود بنابراین فرو کردن آمپول در رگ آسان تر می شود.
• قسمتی که آمپول فرو می شود را با الکل تمیز می کند.
• آمپول را داخل رگ می کند. ممکن است چند سوزن مورد نیاز باشد.
• مقداری خون از رگ کشیده می شود.
• هنگامی که به اندازه کافی خون گرفته شد، باند را باز می کند.
• یک پد گاز استریل یا پنبه بر روی دست شما، قسمتی که سوزن وارد شد، قرار می دهد.
• بر روی دست فشار وارد میکند سپس آن را با باند می بندد.

• خون گرفتن طی آزمایش پرولاکتین

نمونه برداری از دست شما انجام می شود. باند دور دست سفت بسته می شود. ممکن است هیچ چیزی حس نکنید یا یک ضربه سریع یا نیش زدن سریع در هنگام فرو کردن سوزن حس کنید.

• خطرات خون گرفتن طی آزمایش پرولاکتین

احتمال خطر در هنگام خون گرفتن خیلی کم است.

ممکن است کبودی کوچکی در قسمت فرو کردن آمپول ایجاد شود. احتمال ایجاد کبودی خیلی کم است.در موارد نادر امکان دارد رگ بعد از خون گرفتن، ورم کند. برای حل این مشکل کیسه آب گرم چند بار در روز بر روی رگ قرار می دهند.

در افرادی که مشکلات خونی دارند امکان بند نیامدن خون وجود دارد. قرص هایی مانند آسپرین، وارفارین و قرص های رقیق کننده خون باعث ایجاد این مشکل می شوند. اگر مشکل لخته شدن خون دارید یا قرص رقیق کننده خون مصرف می کنید پیش از انجام آزمایش به پزشک اطلاع دهید.

نتایج آزمایش پرولاکتین

آزمایش پرولاکتین مقدار هورمون پرولاکتین را اندازه گیری می کند که توسط غدد هیپوفیز تولید شده و وارد خون می شود. مقدار پرولاکتین در طول روز متفاوت است. بیشترین مقدار در هنگام خواب و کمی بعد از بیدار شدن می باشد.

پرولاکتین نرمال

مقادیر نرمال پرولاکتین در ادامه لیست شده است. این مقادیر در آزمایشگاه های متفاوت فرق می کند. همچنین پزشک براساس سلامتی شما و فاکتورهای دیگر این مقادیر را تعیین می کند.آزمایش پرولاکتین برای تعیین دلیل ترشحات غیرطبیعی پستان، پریود نشدن یا باردار نشدن انجام می شود.

مقدار پرولاکتین

• در خانم های غیر باردار : ۲۳-۴ نانوگرم در هر میلی لیتر
• در آقایان : ۱۵-۳ نانوگرم در هر میلی لیتر
• خانم باردار : ۳۸۶-۳۴ نانوگرم در هر میلی لیتر
• کودکان : ۲۰-۳ نانوگرم در میلی لیتر

مقادیر بالای پرولاکتین

مقادیر بالای پرولاکتین به معنی وجود تومور غده هیپوفیز است. هر چقدر مقدار پرولاکتین بالاتر باشد، احتمال وجود تومور غده هیپوفیز بیشتر است. اگر مقدار پرولاکتین بیشتر از دویست نانوگرم در میلی لیتر باشد، ام آر آی انجام می شود. کم بودن یا نرمال بودن مقدار پرولاکتین به معنی نبود تومور غده هیپوفیز نمی باشد. ام آر آی در حالی که احتمال وجود تومور باشد انجام می شود.

مقدار بالای پرولاکتین به معنی تولید بیش از حد پرولاکتین بدون دلیل می باشد.عوامل دیگر که موجب بالا بودن پرولاکتین می شود شامل بارداری، بیماری های کبدی، بیماری های کلیوی و کم کاری تیروئید می باشد.

چه چیزی بر روی آزمایش پرولاکتین تاثیر گذار است؟

• در چه شرایطی نمی توانید آزمایش را انجام دهید یا نتیجه آزمایش به درد شما نمی خورد:
• استرس احساسی زیاد یا ورزش تنش زا پیش از آزمایش انجام داده باشید.
• مشکل در خوابیدن؛ مقدار پرولاکتین در هنگام خواب افزایش می یابد. بنابراین اگر به درستی نخوابید، مقدار پرولاکتین از حد نرمال پایین تر می رود.
• تحریک نوک سینه.
• مصرف برخی قرص ها مانند قرص ضدبارداری ، قرص فشار خون بالا، قرص ضد حساسیت یا قرص های روانی.
• استفاده از کوکائین.
• اگر یک هفته پیش از آزمایش پرولاکتین، آزمایش رادیواکتیو انجام داده باشید، آزمایش پرولاکتین درست نمی باشد.

چه زمانی نیاز به انجام آزمایش پرولاکتین است؟

آقایان و خانم های غیرباردار به طور نرمال مقدار پرولاکتین کمی دارند. تنها مشکل کمبود پرولاکتین، تولید نشدن شیر بعد از بارداری می باشد. بنابراین افرادی که مقدار پایین پرولاکتین دارند نیز درمان نمی شوند.

در هنگامی که مرد تمایل جنسی نداشته باشد یا در هنگام نعوظ مشکل داشته باشد، آزمایش پرولاکتین انجام می شود. مقدار پرولاکتین در هنگامی که مقدار تستوسترون مرد پایین است، مورد بررسی قرار می گیرد.

تداخلات دارويي

داروهايي مانند استروژن، داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای، خواب آورها، آمفتامین ها، داروهای فشار خون بالا (رزرپین، وراپامیل، متیل دوپا) و برخی از داروهایی که برای درمان ریفلاکس معده (سایمتیدین) استفاده می شوند، باعث افزايش و داروهایی مانند دوپامین، لوودوپا و مشتقات آلکالوئیدهای ارگو باعث كاهش پرولاكتين مي شوند

درمان پرولاکتین

درمان تومور غده هیپوفیز که منجر به تولید بیش از حد پرولاکتین می شود، شامل مصرف قرص، برداشتن غده هیپوفیز، رادیوگرافی غده می باشد. انتخاب نوع درمان به اندازه تومور و سلامتی و سن فرد بستگی دارد.

تجویز دارو: داروهای بروموکریپتین و کابرگولین موجب کاهش تولید پرولاکتین می‌شوند. انجام دارودرمانی برای اکثر افراد مبتلا به پرولاکتینوما به خوبی نتیجه می‌دهد.

جراحی برای برداشتن تومور‌های غده هیپوفیز

درصورتی‌که داروها برای کاهش تولید پرولاکتین موثر نباشند، جراحی انجام می‌شود. همچنین در صورتی که تومور غده هیپوفیز باعث بروز اختلالات بینایی شده باشد نیز نیاز به انجام جراحی می‌باشد.
پرتودرمانی: در موارد نادر، درصورتی‌که دارو درمانی و جراحی موثر نباشند، برای کوچک کردن تومور‌های غده هیپوفیز از پرتو درمانی استفاده می‌شود.

همچنین برای درمان مشکل بالا بودن پرولاکتین که علت آن نامعلوم است نیز از داروهای بروموکریپتین و کابرگولین استفاده می‌شود. مشکل کم‌کاری تیروئید نیز با تجویز داروهای حاوی هورمون تیروئید درمان می‌شود و با درمان مشکل کم کاری تیروئید، میزان پرولاکتیم خون نیز به صورت طبیعی خواهد شد. در صورتی که بالا بودن پرولاکتین بر اثر مصرف دارو ایجاد شده باشند، پزشک شما سعی می‌کند داروی شما را عوض کند.

گردآوری شده ی مجله اینترنتی دلگرم

مرجان امینی