علت خراب شدن دندان ها چیست؟

دندان به چه علت پوسیده میشود؟

با دلگرم همراه باشید تا با علت ها و عوامل پوسیدگی دندان ها آشنا شوید.

مقدمه ای در مورد پوسیدگی و خرابی دندان

مسواک زدن بخشی از بهداشت دهان و دندان است، اما نباید سفت و محکم مسواک بزنید. این نوع مسواک زدن باعث از بین رفتن مینای دندان، تحریک لثه ها، حساس شدن دندان ها نسبت به سرما و گرما و حتی ایجاد سوراخ هایی در دندان می شود.

علائم شایع پوسیدگی عبارتند از:

• دندان قروچه

ساییدن دندان‌ها به هم یا دندان قروچه در اثر فشار عصبی و مشکل بد خوابیدن ایجاد می‌شود؛ کنترل دندان قروچه بسیار سخت است؛ خودداری از جویدن غذاهای سفت در طول روز، درد دندان و آسیب ناشی از دندان قروچه را کم می‌کند. در شب از محافظ دهان (مخصوص دندان قروچه) استفاده کنید تا در حین خوابیدن از آسیب دندان در اثر دندان قروچه جلوگیری کنید.

• جویدن یخ

یخ ماده‌ای بدون قند است و ممکن است فکر کنید برای دندان ضرری ندارد؛ اما جویدن یخ می‌تواند باعث شکستن و یا از بین رفتن قسمتی از مینای دندان شود؛ اگر یخ را سفت بجوید، باعث تحریک بافت نرم داخل دندان و بروز حساسیت و درد دندان می‌شود. خوردن غذاهای داغ و یا غذاهای سرد ممکن است درد دندان را شدت بخشند؛ بهتر است به جای جویدن یخ، آدامس بدون قند بجوید.

• جویدن مداد

آیا موقع تمرکز روی یک مسئله، مداد خود را می‌جوید؟؛ اثر جویدن مداد همانند جویدن یخ است و باعث شکستن و یا خرد شدن دندان‌ها می‌شود. هنگامی که می‌خواهید چیزی را بجوید، آدامس‌های بدون قند را انتخاب کنید؛ آدامس‌های بدون قند باعث ترشح زیاد بزاق می‌شوند و از بوی بد دهان و پوسیدگی دندان‌ها جلوگیری می‌کنند.

• مکیدن انگشت

معمولاً کودکان بعد از پدیدار شدن دندان‌های دائمی خود، انگشتان خود را می‌مکند؛ این انگشت مکیدن در سن 5 تا 6 سالگی ظاهر می‌شود و باعث تغییرات دائمی در ساختار دندان و لثه می‌شود؛ مکیدن انگشت شست می‌تواند باعث لق شدن و انحراف دندان‌های کودک از جای خود شود؛ این انحراف دندان‌ها می‌تواند مشکلات تنفسی و جویدنی را برای کودک به وجود آورد.

• مکیدن لیمو ترش

افرادی که لیموترش را می‌مکند، خود را در خطر مشکلات دهانی و دندانی قرار می‌دهند؛ لیمو دارای مقدار زیادی اسید است؛ این اسید، باعث تضعیف شدن مینای دندان و زبری سطح دندان‌ها می‌شود.

• جویدن ناخن

جویدن ناخن نه تنها ظاهر دست را زشت می‌کند، بلکه به دندان‌ها نیز آسیب می‌رساند و باعث مشکلات دهانی می‌شود؛ جویدن ناخن باعث بیرون آمدن دندان از محل خود، شکستن دندان و تخریب مینای دندان می‌شود.

• با شیشه شیر خوابیدن

اگر موقع خواب، به کودک خود یک شیشه آب میوه، شیر و یا شیرخشک بدهید و در حین خوردن آن بخوابد، باعث خواهید شد که دندان‌های جدید پوسیده شوند؛ پس، بهتر است قبل از خوابیدن کودک، شیشه شیر را از او بگیرید و او را به این کار عادت ندهید.

سوراخ کردن (پیرسینگ) زبان

در برخی کشورها، سوراخ کردن زبان و آویزان کردن زیورآلات فلزی از آن (پیرسینگ) مرسوم است؛ اگر به طور ناخودآگاه این قطعه فلزی را گاز بگیرید، دندانتان می‌شکند؛ هنگامی که فلز با لثه برخورد می‌کند، باعث آسیب لثه و لق شدن دندان‌ها می‌شود. دهان ما پر از باکتری است، بنابراین سوراخ کردن زبان، خطر عفونت و زخم زبان را زیاد می‌کند؛ بهتر است قبل از این کار، با یک دندان‌پزشک مشورت کنید.

• سخت مسواک زدن

مسواک زدن بخشی از بهداشت دهان و دندان است اما نباید سفت و محکم مسواک بزنید؛ این نوع مسواک زدن باعث از بین رفتن مینای دندان، تحریک لثه‌ها، حساس شدن دندان‌ها نسبت به سرما و گرما و حتی ایجاد سوراخ‌هایی در دندان می‌شود.

• باز کردن چیزی با دندان

باز کردن درب قوطی و یا بسته پلاستیکی با دندان ممکن است راحت باشد، اما دندان ابزاری برای خرد کردن و یا باز کردن وسایل نیست؛ به جای دندان می‌توانید از قیچی و یا درب باز کن استفاده کنید؛ از دندان‌ها باید فقط برای خوردن غذا استفاده کرد.

• ورزش کردن بدون محافظ دهان

موقع انجام ورزش‌هایی مثل بوکس، هاکی و ورزش‌هایی که با صورت شما در تماس هستند باید از محافظ دهان و دندان استفاده کرد؛ این محافظ دهان یک قطعه پلاستیکی است و از دندان‌های بالایی محافظت می‌کند؛ بدون این محافظ زمانی که ضربه سنگینی به صورت شما وارد شود، می‌تواند دندان‌ها را خرد کند؛ این محافظ دندان را می‌توانید از دندان پزشک بگیرید.

• آب نبات سفت

قند موجود در آب‌نبات باعث به وجود آمدن پلاک‌های چسبنده بر روی دندان‌ها می‌شود؛ سپس باکتری‌های موجود در پلاک دندان، قند را تبدیل به اسید می‌کند و این اسید باعث از بین رفتن مینای دندان می‌شود؛ بنابراین بعد از مصرف شکلات، آبنبات و شیرینی، حتماً دندان‌های خود را مسواک بزنید.

• شیرینی چسبنده

همه مواد شیرین باعث پوسیدگی مینای دندان می‌شوند، اما برخی از آنها بیشتر مضرند، مثل سوهان، گز، پاستیل و آب نبات شل؛ وقتی شیرینی به دندان بچسبد و قند تبدیل به اسید می‌شود، این اسید برای ساعت‌ها در تماس با مینای دندان است. اگر بعد از خوردن این نوع شیرینی‌ها، چیزی مثل کرفس یا آدامس بدون قند بجوید، مقدار زیادی بزاق ترشح می‌شود و این بزاق اسید را از بین می‌برد.

• نوشابه های گازدار

فقط شیرینی مسبب خرابی دندان نیست‌؛ اگر یک لیوان نوشابه گازدار بنوشید، بیشتر از 11 قاشق چایخوری قند مصرف کرده‌اید؛ همچنین نوشابه‌ها حاوی اسید فسفریک و اسید سیتریک است که این دو اسید، باعث از بین رفتن مینای دندان‌ها می‌شوند. نوشابه‌های رژیمی هر چند بدون قند هستند، ولی مقدار زیادی شیرین کننده مصنوعی دارند که این شیرین کننده‌ها، دارای اسید هستند و برای دندان‌ها مضرند.

• نوشابه‌های ورزشی

معمولاً این نوشابه‌ها دارای مقدار زیادی قند هستند؛ نوشابه‌های ورزشی هم در دهان، اسید به وجود می‌آورند که این اسید به مینای دندان حمله می‌کند؛ اگر زیاد از این نوشیدنی‌ها استفاده می‌کنید، این را بدانید که در معرض پوسیدگی دندان خواهید بود؛ در حین ورزش و برای جلوگیری از کم آبی بدن، می‌توانید از آب دارای املاح استفاده کنید.

• آبمیوه صنعتی

آبمیوه‌های صنعتی دارای ویتامین و آنتی اکسیدان هستند، ولی بیشتر آنها قند زیادی دارند؛ میوه‌ها خودشان شیرین هستند، بنابراین اگر آب میوه‌ای می‌خرید توجه کنید که قندی به آن افزوده نشده باشد؛ همچنین می‌توانید آب میوه خریداری شده را با مقدار آب رقیق کنید.

• چیپس سیب زمینی

غذاهای نشاسته‌ای مثل چیپس، توسط باکتری‌های موجود در پلاک دندان، شکسته شده و به اسید تبدیل می‌شوند؛ این اسید مدت 20 دقیقه به دندان‌ها حمله می‌کند؛ اگر غذا بین دندان‌ها باقی بماند، این مدت زمان بیشتر می‌شود؛ بنابراین بهتر است بعد از خوردن چیپس سیب زمینی و یا دیگر غذاهای نشاسته‌ای، حتماً بین دندان‌های خود را با نخ دندان تمیز کنید.

• مصرف دائمی میان وعده

میان وعده‌ها نسبت به وعده‌های اصلی غذا، کمتر موجب ترشح بزاق دهان می‌شوند؛ پس بهتر است از مصرف میان وعده‌های شیرین و چسبنده خودداری کنید و به جای آن می‌توانید از میوه و سبزیجاتی مثل هویج استفاده کنید؛ همچنین شکستن زیاد موادی مثل تخمه و آجیل در میان وعده‌ها برای دندان‌ها مضر است.

• نوشیدن قهوه

اگر زیاد قهوه بنوشید، به مرور زمان، در اثر تیرگی قهوه و اسید موجود در آن، دندان‌هایتان زردرنگ می‌شوند؛ خوشبختانه، لکه‌های زرد ناشی از مصرف قهوه، به سادگی با استفاده از مواد سفید کننده دندان از بین می‌روند؛ از یک دندانپزشک درباره نوع و نحوه استفاده از این سفید کننده‌ها سؤال کنید.

• کشیدن سیگار

سیگار و دیگر محصولات دخانی، لکه‌هایی را بر روی دندان‌ها به جای می‌گذارند و موجب بیماری‌های لثه و افتادن دندان‌ها می‌شوند؛ تنباکوی موجود در دخانیات، موجب سرطان دهان، لب و زبان نیز می‌شود.

• نوشیدن مشروبات الکلی

اسید در مشروبات الکلی، مینای دندان را از بین می‌برد و لکه‌هایی را بر سطح دندان به جای می‌گذارد؛ با استفاده از مواد سفید کننده دندان و خمیر دندان، می‌توانید با این لکه‌ها مبارزه کنید.

• زیاد خوردن

خوردن بیش از حد در عارضه پرخوری عصبی باعث افزایش پوسیدگی دندان‌ها می‌شود؛ اسیدهای قوی که در اثر استفراغ کردن از دهان خارج می‌شوند، می‌توانند دندان‌ها را ضعیف و شکننده کنند؛ این اسیدها همچنین باعث بوی بد دهان می‌شوند؛ در بیماری پرخوری عصبی (بولیمیا) فرد ابتدا مقدار زیادی غذا می‌خورد و سپس عمداً غذای خورده شده را بالا می‌آورد.

علت درد ناشی از پوسیدگی

1- التهاب ایجاد شده توسط باکتری ها 2 – نمایان شدن سطح ریشه 3- حرکت مایعات موجود در لوله های بسیار ظریف داخل ساختمان عاج دندان

تشخیص پوسیدگی دندان

دندانپزشک به طور روتین در هر جلسه درمانی بدون توجه به وجود یا عدم وجود درد به معاینه برای تشخیص پوسیدگی های آشکار و پنهان می پردازد. وی از رادیوگرافی با اشعه ایکس و دستگاه های یابنده پوسیدگی برای تشخیص پوسیدگی ها کمک می گیرد.

مراحل اولیه پوسیدگی بدون علامت هستند، بنابراین به محظ اینکه حساسیت در هنگام جویدن و یا نسبت به غذ ها و نوشیدنی های سرد یا داغ احساس کردید باید به دندانپزشک مراجعه کنید. پوسیدگی ها در ابتدا به شکل نقطه های سفید رنگی هستند که فقط مینای دندان را درگیر می کنند.

در این مرحله در صورتی که آسیب اسیدی باکتری ها به دندان متوقف شود، می توان پوسیدگی را متوقف کرد و دندان به طور طبیعی خود را ترمیم می کند. پوسیدگی هایی که مینا را به طور کامل تخریب می-کنند قابل برگشت نیستند.

این پوسیدگی ها با گذر زمان عمیق تر و گسترده تر می شوند و ممکن است به عصب دندان راه پیدا کنند. ممکن است ماه ها و سال ها از وجود یک پوسیدگی بگذرد تا دندان درد بگیرد و شما متوجه وجود آن بشوید. پس درد علامت خوبی برای تشخیص پوسیدگی نیست.

آیا حتی بدون وجود درد و یا عفونت لثه باید دندان عقل را خارج کرد؟

اگر دندان های عقل مزاحمتی نداشته باشند، احتیاج به درآوردنشان نیست. این مزاحمت می تواند به صورت عفونت، درد و یا در موقع رویش فشار به بقیه دندان ها و نامرتب کردن دندان ها باشد ، اگر این مسائل موجود باشد، باید دندان ها درآورده شوند. ولی اگر در دهان جای کافی برای رویش این دندان باشد و دندان عقل به خوبی رویش پیدا کرده و نیمه نهفته باقی نماند، احتیاجی به درآوردن آن نیست.

چرا با وجود مسواک مرتب و استفاده از نخ دندان باز هم دندان ها دچار پوسیدگی می شوند؟

پوسیدگی دندان ۴ عامل احتیاج دارد:

۱- باید دندان در دهان باشد تا پوسیدگی ایجاد شود.

۲- میکروب باشد.

۳- مواد قندی، هر ماده ای که قند باشد یا تبدیل به قند شود مثل نان.

۴- زمان.

هر فرد باید دندانی داشته، میکروبی موجود باشد و قندی را مصرف کند و در کنار این موارد باید زمان کافی به میکروب و قند داده شود تا میکروب بتواند قند را تبدیل به اسید کرده و در دندان ایجاد پوسیدگی کند.

هنگامی که ما مسواک می زنیم، زمان را عقب می بریم، یعنی اگر احتیاج است زمانی طول بکشد تا میکروب به طور کافی قندها را مصرف کند و اسید تولید شود، با مسواک زدن ، قند و میکروب از بین می رود و زمان کافی نیزاز این دو گرفته می شود. ولی پوسیدگی دندان نمی تواند بدون این دلایل باشد.

پیشگیری از پوسیدگی دندان

1- با کاهش میزان باکتری ها و پلاک موجود در دهان می توان از پوسیدگی پیشگیری کرد. بهترین روش برای انجام این کار مسواک زدن و نخ دندان کشیدن روزانه و جرم گیری حرفه ای دندان ها توسط دندانپزشک دو بار در سال است.

2- با کم کردن تعداد دفعات مصرف مواد شیرین در طول روز می توان محیط دهان را کمتر اسیدی کرد. دهان بعد از مصرف مواد شیرین تا مدت ها اسیدی باقی می ماند. مصرف آدامس های بدون قند می تواند میزان این اسید را کمتر کند.

3- مصرف دهانشویه ها و خمیر دندان های حاوی فلوراید می تواند به پیشگیری از پوسیدگی کمک کند. دندانپزشک شما هم می تواند فلوراید درمانی با ژل های فلوراید با غلظت های بالاتر را در مطب به شما ارائه دهد.

گردآوری شده ی مجله ی اینترنتی دلگرم

مرجان امینی