آشنایی با طرح توجیهی تولید کاغذ سنگ

تولید کاغذ از آهک یا سنگ در ایران یک صنعت نوظهور است که موجب حفظ ذخایر آبی و زیست‌محیطی می‌شود. با توجه به اینکه در کشور ما همواره کاغذ از چوب تولید می‌شود، از این‌رو این تولید با خطرات زیست‌ محیطی چون قطع درختان و ضایعات بالا روبه‌ روست. بنابراین تولید کاغذ از ضایعات سنگ یا آهک می‌تواند بسیار مقرون به‌صرفه زیست‌محیطی مطرح شود.

تولید کاغذ از کربنات کلسیم یکی از روش های نوین در صنعت کاغذسازی محسوب می شود که این تکنولوژی از کشور کانادا وارد سایر کشورها از جمله ژاپن، تایوان و … شده است. یکی از خصوصیات حائز اهمیت این محصول عدم نیاز به آب در طول فرآیند تولید آن است. با توجه به خشکسالی سال های اخیر در کشور، فرآیند این پروژه نشان می‌دهد که این واحد می‌تواند به عنوان یک صنعت سبز معرفی شود.

طرح توجیهی تولید کاغذ با استفاده سنگ یا آهک

کاغذ سنگ (که با اسامی دیگری مثل کاغذ سنگی، کاغذ آهک یا کاغذ معدنی نیز نامیده می شود) نسل جدیدی از کاغذ است که در سال های اخیر توسط محققان اختراع گردیده است. ماده اولیه این کاغذ پودر کربنات کلسیم بوده که جایگزین استفاده از چوب درختان برای تولید کاغذ است. از خواص آن ضد آب بودن ، مقاومت در برابر پارگی، جلوه ی جادویی رنگ ها بر روی آن و در نهایت برگشت پذیری آن به خاک طی دوره بازیافت کوتاه مدت عنوان می گردد.

بسیاری stonepaper یا همان کاغذ سنگ و کاغذ معدن را پدیده‌ای شگفت‌انگیز در صنعت چاپ و تولید و تولید آن را نیز سرآغاز عصری جدید در تولید کاغذهای سازگار با محیط‌زیست می‌دانند، چراکه ماده اولیه آن تنها سنگ است، از این‌ رو به نظر می‌رسد دیگر نباید نگران قطع درختان و آثار مخرب آن روی محیط‌زیست باشیم. همچنین در فرآیند تولید کاغذ سنگ نه‌تنها از آب استفاده نمی‌شود، بلکه به خاطر سفیدبودن مواد اولیه، نیازی به استفاده از سفیدکننده‌ها هم در تولید آن نیست که نتیجه این کار، این خواهد بود که دیگر آلاینده‌ها به محیط‌زیست ما اضافه نخواهند شد.

کاربردهای محصول کاغذ سنگ

کاغذ سنگ در گراماژهای مختلف از ۵۰ میکرون تا ۴۰۰ میکرون برای کاربردهای مختلف تولید و از آن در تهیه لیبل‌های چسبدار با گراماژهای مختلف و با ضریب چسبندگی بالا و خاصیت ضد آب بودن استفاده می‌شود. کاربردهای کاغذ سنگ محدود به کاربردهای صنعت چاپ، نشر و بسته‌بندی و تبلیغات نیست و از نظر روبه‌رو شدن با ماشین‌های چاپ و صحافی، رفتاری مشابه کاغذهای گلاسه دارد و هیچ‌گونه نیازی به مرکب یا زینک متفاوت ندارد.

گراماژهای نازک این نوع کاغذ برای کاربردهایی نظیر بسته‌بندی‌های غذایی، گراماژهای متوسط آن برای امور چاپی نظیر کتاب‌های نفیس، نقشه‌ها با کاربردهای مختلف، ساک‌های دستی، مجلات، بروشورها و پاکت و گراماژهای ضخیم آن هم برای کاربردهایی که در امور روزانه از مقوا در تهیه آنها استفاده می‌شود مانند جعبه‌ها و کارت‌های اعتباری، مناسب است. این کاغذ از آنجا که در مقابل جویده‌شدن از سوی جانواران و جوندگان مقاوم است، برای تهیه آثار هنری مثل نقاشی و نیز کتاب‌ها و آثار نفیس یا اسنادی که قرار است سال‌ها عمر کنند و از آنها نگهداری شود، مثل سند خانه، ماشین یا اوراق مشارکت، می‌تواند کاربرد داشته باشد.

به طور کلی محصول مذکور در حوزه چاپ و تبلیغات کاربرده گسترده ای دارد. یکی دیگر از کاربردهای با اهمیت کاغذ از سنگ، در زمینه بسته‌بندی سیمان می باشد. برای تولید کیسه‌های بسته‌بندی سیمان از پنج لایه کاغذ که روی آن را با یک لایه پلی‌اتیلن پوشش داده‌اند استفاده می‌شود. لایه پلی‌اتیلن برای جلوگیری از نفوذ سیمان به بیرون به کار برده می‌شود ولی در ساخت کاغذ سنگی چون از پلی‌اتیلن استفاده می‌شود نیازی به پوشش‌دهی ندارد.

اهمیت تولید کاغذ سنگ در بازار

یکی از معیارهای توسعه یافتگی هر جامعه‌ای عادت به مطالعه، کتابخوانی و میزان امکانات و فرصت‌هایی است که در این زمینه در اختیار شهروندان آن کشور قرار می‌گیرد. شاخص‌هایی که نبود آنها می‌تواند به عاملی برای روی‌ گردانی قشر جوان از کتابخوانی و توسعه نیافتن فرهنگ مطالعه به شمار رود.

سرانه مطالعه ۷۶درصد از جوانان کشور روزانه کمتر از ۳۰ دقیقه گزارش شده است. براساس گزارش‌های موجود، بیش از۸۰ درصد کاغذ مصرفی کشور در بخش انتشار کتاب، کاغذهای خارجی هستند و بخش عمده آن از چین وارد می‌شوند. بررسی‌ها نشان می‌دهد درحال حاضر میزان مصرف سالانه کاغذ تحریر در کشور ۴۰۰ هزار تن است که با توجه به رشداقتصادی پس از تحریم‌ها بدون تردید با افزایش قابل توجهی مواجه خواهد شد.

از طرفی طبق آمارهای وزارت صنعت، معدن و تجارت و همچنین اتاق بازرگانی و انجمن صنفی صنایع چوب ایران در سال ۱۳۹۳، بیش از یک میلیون تن کاغذ، خمیر و آخال وارد کشور شده است؛ در حالی که تولید کاغذ در کشور (شرکت های چوکا و پارس) حدود کمتر از ۱۰ درصد از نیاز داخلی را تامین می کنند.

مواد اولیه، کمکی و مصرفی برای تولید کاغذ سنگ

حدود ۸۰ درصد ماده تشکیل‌دهنده کاغذ سنگی از کربنات کلسیم است و ۱۵ درصد مابقی مواد تشکیل‌دهنده این کاغذ از مواد پلی‌پروپیلن و پلی‌اتیلنی است.

سنگ آهک از جمله کانی‌های معدنی است که کاربرد فراوانی برای تهیه منشورهای نیکل در میکروسکوپ‌ها، فتومترها و کولوریمترها دارد و نوع نامرغوب آن در صنعت تهیه قلیائیان و به عنوان کود در زمین‌های بی‌آهک کاربرد دارد.

البته این ماده معدنی در صنعت شیشه‌سازی، صنایع شیمیایی، تولید سیمان، چاپ و امور چاپی، خمیر دندان‌سازی، لاک‌سازی، عطرسازی و لاستیک‌سازی به کار گرفته می‌شود.

مزایای اجرای طرح تولید کاغذ سنگی

از جمله مزیت‌هایی که در این طرح وجود دارد می توان به حفظ محیط زیست و جلوگیری از تخریب جنگل‎‌ها اشاره کرد. همچنین برای راه‌اندازی و تولید کاغذ از جنس سنگ سرمایه‌گذاری بسیار پایین تر (درمقایسه با کاغذهای سلولزی) مورد نیاز بوده و آب و برق کمتری استفاده می‌شود.

قیمت تولید محصولات یکی از مواردی است که برای تولیدکنندگان بسیار با اهمیت می‌باشد. در محصول مورد نظر قیمت تمام شده نسبت به کاغذهای سلولزی بسیار کمتر بوده (تقریبا نصف) و بیانگر این است که صنعت ساخت کاغذ از سنگ از جمله فرصتهای سرمایه‌گذاری مناسبی محسوب می‌شود.

رقابت کاغذ سنگی با کاغذهای معمولی

تفاوت کاغذهای معمولی و کاغذ سنگی در این است که به دلیل وجود الیاف کوتاه و بلند در کاغذ معمولی باعث مکش مرکب می‌شود و در چاپ چند رنگ، کیفیت مطلوبی نخواهیم داشت. برای داشتن چاپ با کیفیت‌تر از کاغذ گلاسه استفاده می‌شود و کاغذ سنگی کیفیت کاغذ گلاسه را با قیمت پایین‌تر به ما می‌دهد.

چاپ‌پذیری کاغذ سنگی بسیار بهتر از کاغذ معمولی است. کاغذ معمولی به دلیل خلل و فرجی که دارد مرکب را جذب می‌کند در حالیکه کاغذ سنگی مرکب را جذب نمی‌کند و مرکب در سطح کاغذ باقی می‌ماند و حدود ۲۰درصد کاغذ معمولی مرکب مصرف می‌کند .

در سال ۱۳۹۲تولید کاغذ در ایران ۴۵۵٫۵ هزارتن بوده است و این تولید در سال ۹۳ به ۴۸۸٫۹ رسیده است. در سال ۱۳۹۴ یعنی سال گذشته این تولید به عدد ۵۵۹٫۵ رسیده است.

سال گذشته معدود تولید کنندگان داخلی کاغذ فشار گسترده ای برای افزایش تعرفه واردات انواع کاغذ به وزارت صنعت وارد کردند که نهایتا تعرفه واردات برای برخی محصولات به ۱۱ درصد افزایش یافت.

کارتن نیز ازدیگر بخش هایی است که آمار و اطلاعات آن در سه سال گذشته انتشار یافته است، در سال ۹۲ تولید کارتن درکشور۳۴۴٫۶ هزارتن بود و این رقم در سال ۱۳۹۳ به ۳۶۳٫۸ هزار تن رسید. هرچند رقم تولید در سال ۹۴ رشد داشت و به ۳۷۵٫۱ هزار تن رسید اما بازار داخلی و نیاز ایران بسیار فراتر از این اعداد است.

بر اساس برآوردها ما سالانه به دو میلیون تن مواد سلولزی برای مصرف در ایران نیازمندیم. این محصولات شامل مقوای پشت طوسی و تیشو کاغذی نیز می‌شود. از این میزان تقریباً ظرفیت برای یک میلیون تن ایجاد شده است ولی در عمل میزان قابل بهره‌برداری در کشور بیشتر از ۷۰۰ هزار تن نیست و مابقی باید از طریق واردات تامین شود. به عبارتی دیگر ما نیاز به تامین ۱ میلیون و سیصد هزار تن کاغذ دیگر هستیم.

برابر سوابق موجود اولین کارخانه فعال در کشور در منطقه ویژه اقتصادی استان یزد توسط شرکت پیشگامان با ظرفیت اسمی ۵۰۰۰ تن، در سال ۱۳۹۵ به بهره برداری رسیده است. تعداد ۱۲۰ فقره جواز تاسیس تا فروردین ماه ۱۳۹۶ صادر شده است که جمع ظرفیت تولید اسمی آنها ۱۶۳۰۰۰ تن میباشد.

خط تولید کاغذ سنگی قابلیت تولید حداقل ۵۰۰۰ تن در سال را دارد پس برای تامین نیاز داخلی نیاز به نصب چندین ماشین داریم. اگر سیستم تولید کاغذ از سنگ در کشور نصب و راه‌اندازی شود میزان قابل توجهی از واردات کاغذ و خروج ارز از کشور کاسته می‌شود.

همچنین منابع جنگلی ما نیز تخریب نمی‌شود. برای تولید هر یک تن کاغذ، ۴ تن درخت مورد استفاده قرار می‌گیرد. این در صورتی است که کشور ایران منابع درختی و آبی کمی دارد پس بهتر است که از کاغذ سنگی استفاده شود.

چه مقدار سرمایه مورد نیاز است؟

در جدول ذیل حجم سرمایه گذاری مورد نیاز، ظرفیت تولید به همراه اطلاعات جامع دیگری مانند متراژ زمین و برخی از شاخص های اقتصادی آورده شده است. لازم به ذکر است که آمار و ارقام ذکر شده تقریبی می باشد.

چه منطقه ای برای تولید کاغذ سنگ مناسب است؟

همانطور که گفته شد، عمده ماده اولیه مصرفی جهت تولید محصول مذکور کربنات کلسیم می باشد که عمدتا از سنگ آهک به دست می آید. استان های یزد و همدان و همینطور در استان مرکزی (محلات) باتوجه به ظرفیت های بالقوه ای که دارند می توانند گزینه مناسبی باشند. از طرفی استقرار بیشترین ذخایر معدنی سنگ آهک کشور در سمنان باعث شده این استان به عنوان قطب بهره‌برداری از معادن آهک به شمار رود.

این نوع تولید کاغذ به آب نیاز ندارد و در واقع از جمله صنایع بی‌نیاز به منبع آبی است. بر این اساس، مشکلی در زمینه تامین آب وجود ندارد و سرمایه گذاران می‌توانند در استان‌های کویری واحد خود را احداث نمایند.

نگاه کلی به اجرای طرح تولید سنگ کاغذ

بهره‌مندی از فناوری برای استفاده از تمام امکانات طبیعی و مصنوعی برای رفاه یا به‌دست آوردن ثروت، از ظرفیت‌هایی است که انسان در تمام زمینه‌ها می‌تواند از آن استفاده کند. به تازگی بحث‌های فراوانی برای تولید کاغذ از سنگ آهگ در گوشه و کنار دنیا شنیده می‌شود که به نظر می‌رسد، می‌تواند انقلاب جدیدی در عرصه این صنعت باشد و داشتن معادن آهک از مهم‌ ترین نیازمندی‌های تولید این فناوری است که خوشبختانه ایران از ذخایر آهک برخوردار است و فقط نیازمند فناوری تبدیلی است.

به گفته کارشناسان و تولیدکنندگان ، یکی از بزرگترین موانع خودکفایی ایران در تولید کاغذ، نبود مواد اولیه است. با توجه به اینکه اصلی‌ترین ماده تولید کاغذ در کشور درخت است‌، سازمان محیط‌ زیست بهره‌برداری از این محصول را بسیار محدود کرده، بنابراین تولیدکنندگان کاغذ با مشکلاتی روبه‌ رو شده‌اند. با وجود این، می توان با استفاده از سنگ آهک در کشور به تولید کاغذ پرداخت.

تولید و بهره‌گیری از آهک به تازگی برای تولید «کاغذ سنگی» در حال رونق است و در صورت تحقق آن می‌تواند علاوه بر حفاظت از درختان، محیط‌زیست و فعال کردن معادن سنگ‌آهک، ارزش‌افزوده مناسبی با صادرات ایجاد کرد.

بازیافت، تغییرپذیری و سازگاری محصولات تولیدی عرصه صنعت با طبیعت، همواره از دغدغه‌های مسئولان است که به آن توجه ویژه‌ای نشان می‌دهند. کاغذسنگی با توجه به ترکیباتی که دارد از تمام ویژگی‌های مثبت زیست‌محیطی برخوردار است و در صورت گسترش می‌تواند تا حدود زیادی باعث فاصله گرفتن از آلودگی‌های جانبی شود.

با توجه به جدید بودن این صنعت به نظر می‌رسد، می‌توان با قدری تامل، معرفی و فرهنگ‌سازی مصرف، هدایت بخش‌های نیازمند کاغذ به سمت استفاده از این محصول، حمایت‌های همه جانبه از سوی دولت و مسئولان برای تولید و… تا حدود زیادی فعالیت در این زمینه را با سرعت بیشتری همراه کرد.

با توجه به بازه زمانی و هزینه‌های زیاد برای رشد درخت به منظور استفاده در صنعت تولید کاغذ می‌توان با بهره‌گیری از این فناوری در سطح کشور علاوه بر حفظ محیط‌زیست، رکود موجود در معادن سنگ آهک و صنایع تبدیلی آن را بر طرف کرد که به طور حتم رونق گرفتن این مقوله ، اقتصاد استان و کشور نیز از حالت رکود خارج خواهد شد

بیشتر بخوانید:

آشنایی با طرح توجیهی تولید کالا با کاغذ تیشو

آشنایی با طرح توجیهی پرورش گیاه پرسود آنغوزه

کاربر گرامی چنانچه این مطلب برای شما مفید بوده لایک کنید ، یا راهکاری دیگری دارید با دیگر کاربران مجله دلگرم به اشتراک بگذارید.

تهیه و گردآوری مجله دلگرم

جهان باورصاد