آشنایی با طرح توجیهی پرورش ماهی خاویار (فیل ماهی)

معرفی ماهی خاویار :

فیل‌ ماهی بزرگ‌ترین ماهی آب‌های داخلی ایران است که از نقطه نظر کیفیت خاویار رتبه اول را به خود اختصاص داده ‌است. نام دیگر این ماهی بلوگا است و نمونه‌هایی از آن با وزنی در حدود ۱۴۰۰ کیلوگرم و سنی بیش از ۱۰۰ سال صید شده‌ است.

هر ۲ یا ۳ سال یک بار تخم‌ریزی می‌کند و بین ۱۴ و ۱۷ سالگی بالغ می‌شود و به واسطه بهترین خاویار، رتبه گرانترین ماهی و خاویار جهان را داراست. از قامتی معادل یک و نیم متر تا بیش از چهار متر برخوردار است. رکورد صید آن در ایران ۶۲۰ کیلوگرم بوده ‌است

ماهیان خاویاری را فسیلهای زنده جهان می نامند که همراه با تکامل فیلوژنی تا به امروز باز مانده اند . از منظر تعدد گونه ها به ۲۷ گونه و زیر گونه در جهان تقسیم می شوند که از این تعداد ۵ گونه در دریای خزر زندگی می کنند، دریایی که خود به تنهایی ۹۳ درصد ذخایر ماهیان خاویاری جهان را در خود جای داده است.

همچنین ۵ گونه از ماهیان خاویاری ممتاز جهان نیز در این دریا میزیند که به ترتیب کیفیت عبارتند از «فیل ماهی»،«قره برون یا ماهی خاویاری ایران »،«ماهی خاویاری گلد (چالباش) یا روس»، «ماهی شیپ »،« ماهی ازون برون».
فیل ماهی بزرگترین ماهی آبهای داخلی است که از نقطه نظر کیفیت خاویار رتبه اول را به خود اختصاص داده است نام دیگر آن بلوگا است و نمونه هایی از آن ها با وزنی در حدود۱۴۰۰کیلوگرم و سنی بیش از ۱۰۰ سال صید شده است.

مزایای پرورش ماهی خاویار :

1. از نظر هزینه، هزینه‌ی تولید ماهی خیلی ارزان تر از تولید گوشت‌های دیگر است.
2. وابستگی تولیدات آبزیان به ارز بسیار کم است.
3. علاوه بر خاصیت‌های فراوان این ماهی، مصرف خاویار در پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های آرتریت رومائید (التهاب مفاصل) بیماری‌های دستگاه گوارش و بعضی از انواع سرطان بسیار مؤثر است تمامی این موارد سبب بالا بودن تقاضای این ماهی می‌باشد.
4. مطابق ماده ۸۱ مالیاتی کشور درآمد حاصل از کلیه فعالیت‌های کشاورزی، دامپروری، پرورش ماهی و زنبورعسل و پرورش طیور، صیادی و ماهیگیری، نوغان‌داری، احیاء مراتع و جنگل‌ها، باغات و اشجار از هر قبیل و نخیلات از پرداخت مالیات معاف می‌باشند.
5. تخم ماهیان خاویار از گرانترین غذاهای جهان است. دریای خزر به عنوان بزرگ‌ترین منبع ماهیان خاویاری در جهان بیش از ۹۰ درصد خاویار جهان را تأمین می‌کند.
6. مصرف خاویار از ابتلا به بیماری افسردگی و بیماری‌های قلبی عروقی پیشگیری می‌کند، چرا که در خاویار غلظت اسیدهای چرب از نوع امگا۳ بسیار بالاست.

بازار ماهی خاویار :

مهم‌ترین و اصلی‌ترین کاربرد گوشت ماهی، ارزش غذایی بالا و خاصیت درمان و پیشگیری از بیماری‌های گوناگون آن می‌باشد. اما علاوه بر آن امروزه از پوست ماهی خاویار، لباس شنا ساخته می‌شود و غضروف‌اش را در مواد اولیه ساختن چسب صحافی و داروهای پزشکی به کار می‌گیرند.

ماهیان خاویاری، افزون بر نقشی که در تولید خاویار و تأمین گوشت دارند، از چندی پیش در صنعت چرم سازی نیز کاربرد پیدا کرده‌اند. از این چرم برای تولید لباس شنا، کیف، کفش، کمربند و سایر صنایع استفاده می‌شود. این چرم از گوناگونی رنگ، طرح و دوام برخوردار بوده و در نوع خود بی‌نظیر است.

با توجه به سند چشم انداز ۲۰ ساله کشور، بخش صنعت و معدن کشور در افق سال ۱۴۰۴ باید به جایگاه نخست اقتصادی و صنعتی با ویژگی‌های زیر دست یابد:

1. توسعه یافته بر پایه فناوری پیشرفته و نوآور و بالنده و آینده نگر
2. صادرات گرا و کسب سهم عمده از تراز تجاری کشور
3. صادرات گرا و کسب سهم عمده از تراز تجاری کشور
4. خودکفا در تامین کالاهای راهبردی
5. بهره‌ ور در تراز جهانی و منطبق با استانداردهای بازار منطقه‌ای و بین المللی
6. هم افزا در قالب شبکه‌ها، خوشه‌ها و زنجیرها
7. متوازن در مناطق مختلف کشور بر پایه قابلیت‌ها و مزیت‌های منطقه‌ای

در مورد صنایع غذایی نیز دستیابی به جایگاه نخست منطقه در تبدیل و پردازش محصولات غذایی با سهم ۱۰ درصدی از ارزش افزوده بخش صنعت و معدن دارای یک برند حلال معتبر در کشورهای اسلامی مد نظر است. با توجه به سند چشم‌انداز و نیاز غذایی منطقه طرح مذکور دارای بازاری مناسب می‌باشد و از لحاظ کسب سهم بازار دچار مشکلی نمی‌باشد.

آشنایی با طرح توجیهی پرورش ماهی خاویار :

مجوز های لازم برای احداث کارگاه پرورش ماهی خاویار :

برای گرفتن مجوز باید از هفت خوان رستم گذشت. ابتدا باید به اداره نظام مهندسی استان مراجعه کرد و در صورت بلامانع بودن محل مورد نظر و پس از استعلام گرفتن از اداره منابع طبیعی، محیط زیست، دام پزشکی، اداره آب، امور اراضی، اداره برق و دارائی حداقل 6 ماه الی یک سال طول می کشد تا مجوز اخد شود.

مدارک مورد نیاز جهت صدور پروانه های آبزی پروری مدارک شخصی، مدارک شرکت، پر کردن فرم های مختلف، اظهارنامه کارشناسی، نتایج آزمایش آب و خاک، فرم تعهد کارمند نبودن است در مراحل بعدی و برای صدور پروانه تاسیس هم باید تقاضای صدور پروانه تاسیس، مدارک مورد نیاز صدور پروانه تاسیس، رونوشت موافقت اصولی، گواهی سازمان محیط زیست، گواهی عدم ممنوعیت تبدیل اراضی، قرارداد یا مجوز برداشت آب، قرارداد بهره‌برداری از آب، گواهی اداره کل دامپزشکی، طرح اجرائی، نقشه‌های اجرائی، تعهد نامه رعایت موارد قانونی، اسناد مالکیت مورد قبول را ارائه بدهید.

میزان سرمایه برای پرورش ماهی خاویار :

حوضچه های پرورش ماهی را می توان درمقیاس کوچک ساخت اما چندان توجیه اقتصادی ندارد ، ابتدا باید ماهی مورد نظر را شناسایی کرده و بسته به گرم آبی بودن یا سرآبی بودن، مزرعه را طراحی کرد.برای پرورش ماهی خاویاری و به دست آوردن محصول نهایی یعنی خاویار تقریباً ۱۰ سال باید صبر کرد البته به نوع ماهی خاویاری بستگی دارد مثلا فیل ماهی پس از۱۰ سال خاویار برای فروش می دهد.

برای این کار اگر مولد،ماهی خاویاری ماده ، داشته باشیم از همان ابتدا می توانیم تکثیر را انجام دهیم در غیر این صورت شیلات مولد ها را تبدیل به لارو می کند و بعد از ۳ تا ۴ ماه نگهداری آنها را به بازار عرضه می کند و پرورش دهندگان می توانند از شیلات آنها را خریداری کنند.

سرمایه ای که برای احداث یک مزرعه ماهی نیاز است حدوداً ۵/۱ میلیارد تومان است که شامل خرید زمین، ساخت انبار، ساخت استخر، خرید بچه ماهی و… می شود. البته بیشترین هزینه صرف خرید زمین و گرفتن مجوز می شود. اگر یک مزرعه ای با ۱ هکتار زمین داشته باشیم می توانیم ۵۰ تا ۱۰۰ تن ماهی را در آن پرورش دهیم.

با توجه به مطالعاتی که شیلات در این خصوص انجام داده است گفته می شود که در هر یک متر مکعب آب می توان ۱۰ تا ۱۵ کیلو گرم ماهی از آن استخراج کرد اما من به صورت تجربی توانسته ام از هر یک متر مکعب ۵۰ کیلوگرم ماهی خاویاری استخراج کنم؛ همچنین با هر سرمایه ۱۰۰ میلیون تومانی می توانم ۳ تن ماهی برداشت کنم.

البته خواب پول در پرورش این نوع ماهی بسیار زیاد است اما زمانی که به نتیجه برسد سود بسیار بالایی دارد . ماهیان دیگری مثل کپور، آمور و … از زمان تکثیر تا رسیدن به بازار ۲ سال زمان نیاز دارند و قیمت آنها کیلویی ۸ تا ۱۵ هزار تومان است ولی گوشت ماهیان خاویاری هر کیلویی بین ۵۰ تا ۱۰۰ هزار تومان و خود خاویار آن بین ۶ تا ۷ میلیون تومان ارزش دارد.

نوع نر این ماهیان را می توان از ۳ سالگی به بعد وارد چرخه فروش کرد اما ماده ها را باید برای گرفتن خاویار نگهداری کرد. ماهیانی که به مرحله خاویار می رسند گاهاً تا ۵۰ کیلو و یا بیشتر هم وزن دارند که ۳۰ درصد آن را خاویار تشکیل می دهد.

بطور مثال اگر ما ۱۰۰ عدد ماهی خاویاری داشته باشیم که مجموع وزن آن به ۱۰۰۰ کیلو برسد چیزی حدود ۱۰ هزار کیلو فقط گوشت ماهی خواهیم داشت که حداقل قیمت آن هر کیلویی۵۰ هزار تومان است یعنی معادل ۵۰۰ میلیون تومان فقط از فروش گوشت آن نصیب پرورش دهنده می شود.

تعدادی از این ماهی ها پس از ۱۰ سال به خاویار دهی می رسند و همانطور که گفته شد بین ۲۰ تا ۳۰ درصد وزن ماهی خاویار استخراج می شود؛ به طور مثال اگر ۱۰ تن ماهی داشته باشیم که ۲۰ درصد وزن آن را خاویار تشکیل دهد حدود ۲ تن خاویار داریم که هر کیلو خاویار بین ۶ تا ۷ میلیون تومان به فروش می رسد که چیزی حدود ۱۲۰ میلیارد تومان می شود.

در مورد اشتغال زایی در این شغل هم بسته به نوع فعالیت می توان از چند نفر تا ۵۰ نفر را شاغل کرد که دریافتی این افراد از کار در حوزچه های پرورش ماهی بین ۹۰۰ تا یک میلیون و نیم است.

خصوصیات ماهی خاویار :

مشخصات ظاهری :

فیل‌ماهی بزرگ‌ترین ماهی آب‌های داخلی ایران است که از نقطه نظر کیفیت خاویار رتبه اول را به خود اختصاص داده ‌است. نام دیگر این ماهی بلوگا است و نمونه‌هایی از آن با وزنی در حدود ۱۴۰۰ کیلوگرم و سنی بیش از ۱۰۰ سال صید شده‌ است. هر ۲ یا ۳ سال یک بار تخم‌ریزی می‌کند و بین ۱۴ و ۱۷ سالگی بالغ می‌شود و به واسطه بهترین خاویار، رتبه گرانترین ماهی و خاویار جهان را داراست. از قامتی معادل یک و نیم متر تا بیش از چهار متر برخوردار است. رکورد صید آن در ایران ۶۲۰ کیلوگرم بوده ‌است.

زیستگاه:

فیل‌ماهی در دریا در قسمت میانی آب زندگی می­نماید و پراکنش آن در ستون آب بستگی به مواد مورد تغذیه آن دارد. این گونه بیشتر در مناطقی با بستر گل‌و‌لایی زندگی می­کند. دامنه وسیعی از تغییر دما و شوری را می­تواند تحمل نماید. در دریای خزر در عمق­های ۱۰۰ تا ۱۴۰ متری مشاهده می­شود، اما تعداد محدودی در مناطقی با عمق بیش از ۳۰۰ متر صید شده­اند.

غذا:

نمونه ­هایی از فیل‌ماهی که برای تولید مثل به رودخانه ولگا مهاجرت می­نمایند، از سوف معمولی، کیلکاها، شگ‌ماهی، کلمه، کپور، سیاه کولی، سوزن ماهی و شیشه ماهی تغذیه می­نمایند.

تولید مثل:

فیل‌ماهی در دو فصل بهار(اسفند و فروردین) و پاییز(شهریور و مهر) برای تولید مثل به رودخانه مهاجرت می­نماید که البته از این میان بیشتر در فصل بهار دیده می­شود. نرها در سن ۱۴ تا ۱۶ سالگی و ماده­ها ۱۹ تا ۲۲ سالگی بالغ می­شوند. تعداد تولید تخم از ۲۲۴۳۰۰ تا ۲۸۵۳۴۰۰ متفاوت می­باشد. زمان تولید مثل آن تا حد زیادی بستگی به طغیان آب رودخانه دارد. دمای تولید مثل ۹ تا ۱۷ درجه سانتی­گراد می­باشد. بستر رودخانه در محل تولید مثل سنگلاخی و قلوه سنگی به همراه کمی ماسه می­باشد.

اهمیت اقتصادی:

۶۳ درصد از کل وزن بدن این ماهی قابل خوردن است. گوشت تازه و خاویار آن به ترتیب ۷/۶ درصد و ۲۶ درصد پروتئین دارد.

بیشتر بخوانید :

آشنایی طرح توجیهی پرورش ماهی گرمابی ( کپور )

طرح توجیهی آکواپونیک تلفیقی از گیاه و ماهی + فیلم

کاربر گرامی چنانچه این مطلب برای شما مفید بوده لایک کنید ، یا راهکاری دیگری دارید با دیگر کاربران مجله دلگرم به اشتراک بگذارید.

تهیه و گردآوری مجله دلگرم

جهان باورصاد