حقایقی در مورد سوگلی ناصرالدین شاه؛ جیران

ناصرالدین شاه با نام اصلی ناصرالدین‌میرزا در ۲۵ تیر ۱۲۱۰ در روستای کهنمو متولد شد. او سومین فرزند محمدمیرزا و ملک‌جهان خانم بود و با همگیری وبا تنها همراه با برادرش عزت‌الدوله تا بزرگسالی زنده ماند. ناصرالدین شاه از ۱۲۲۷ تا ۱۲۷۵ یعنی نزدیک به ۵۰ سال بر ایران حکم‌رانی کرد و پس از شاپور دوم ساسانی و تهماسب اول صفوی، طولانی‌ترین دوره‌ی پادشاهی در میان تمامی شاهان تاریخ ایران را دارد.

عشق به جیران

همانطور که می‌دانید ناصرالدین‌شاه یکی از عجیب‌ترین شاهان تاریخ ایران است! او در پنجاه سال پادشاهی‌اش مجموعه‌ای از عجیب‌ترین رفتارهای حکومتی و شخصی را داشت. به طور کلی ناصرالدین‌شاه و حرمسرای او به‌عنوان یکی از مشهورترین حرمسراهای تاریخ نامبرده می‌شود اما نام او تنها با نام یک زن عجین شده است: جیران!

احتمالاً برای نخستین بار ناصرالدین‌شاه، جیران را در هنگام شکار در نواحی کوهسار در حدود سال ۱۲۶۸ دیده بود و به او علاقه‌مند شد. در آن سال‌ها که عمده‌ی زن‌ها به کارهای خانه مشغول بودند و سوارکاری و شکار برای دختران چندان رواج نداشت، جیران سوارکاری و شکار می‌کرد. گفته می‌شود در هنگام سواری چکمه به پا می‌کرد و روبنده را در اطراف سر پیچیده به چالاکی بر زین می‌نشست.

جالب است بدانید که از جیران به‌عنوان پرنفوذ‌ترین زنِ عهد ناصری نیز نام می‌برند،‌ او زنی کنجکاو، جسور و پرجنب‌وجوش بود و به‌واسطه تفاوت طبقاتی‌اش با زنان قدرتمند حرمسرا معمولاً خود را در موقعیت‌های سخت دخالت می‌داد و سعی می‌کرد توانایی‌هایش را بیش ‌از پیش به رخ شاه بکشد تا بتواند نفوذ بیش‌تری در دربار داشته باشد.

آیا ولیعهد ناصرالدین شاه از فرزندان جیران بود؟

جیران احتمالاً در سال در ۱۲۳۰ شمسی با ناصرالدین‌شاه ازدواج کرد و در سال ۱۲۳۲ ه‍.ش دومین پسرش، محمدقاسم میرزا را به دنیا آورد و بیش از پیش مورد توجه ناصرالدین‌شاه قرار گرفت. زمانی که محمدقاسم میرزا پنج سال داشت، شاه به او لقب امیرنظام داد و به فرماندهی کل قشون ایران منصوبش ساخت. پس از آنکه در مهر۱۲۳۵ ه‍.خ دومین ولیعهد ناصرالدین‌شاه، سلطان معین‌الدین که از خجسته‌خانم تاج‌الدوله دختر شاهزاده سیف‌الله میرزا بود، درگذشت، ناصرالدین‌شاه تمایل یافت محمدقاسم میرزا را به ولیعهدی برگزیند. اما نسب غیرقاجار جیران و اینکه او همسر عقدی شاه نبود مانع عملی شدن این تصمیم بود.

پس از مخالفت‌های بسیار و طلاق دادن ستاره‌خانم تبریزی، یکی از چهار همسر عقدی ناصرالدین شاه و عقد کردن جیران، سرانجام در شهریور ۱۲۳۶ ولیعهدی امیرنظام رسماً اعلام شد. اما چندی بعد امیرنظام بیمار شد و مخالفان چنین شهادت دادند که صدراعظم ولیعهد را مسموم کرده‌ است و جیران و شاه را بار دیگر به صدراعظم بدگمان ساختند. می‌گویند که جیران نگران از توطئه‌های مخالفان خود بود از پذیرش اطبا بر بالین پسرش سر باز زد و امیرنظام تنها یک هفته پس از ولیعهدی جان سپرد. ناصرالدین‌شاه و جیران به شدت از این پیشامد متأثر شدند، تا جایی که روایت می‌کنند شاه از شدت اندوه از خود بی‌خود شده سر به دیوار می‌کوفت و چند روز لب به غذا نزد.