آیت الله محمد مومن که بود ؟
آیتالله محمد مومن، در روز پنج شنبه، دهم ذیالقعده سال ۱۳۵۶ هجری قمری برابر با ۲۳ دی ۱۳۱۶ هجری شمسی در خانوادهای مذهبی و علاقهمند به خاندان مکرم پیامبر اسلام (ص) در شهر قم چشم به جهان گشود. پدرش مرحوم حاج عباس مؤمن که فردی سرشناس و مورد اعتمادمردم بود، با پیشه کشاورزی روزگار میگذراند و نزدیک به صد سال زندگی کرد و سرانجام در سال ۱۳۷۷ هجری شمسی دار فانی را وداع گفت.
مادر او نیز زنی پاکدامن و وارسته بود که چهار سال پیش از پدرش یعنی در سال ۱۳۷۳ در گذشته بود. پدر و مادر ایشان نیز متولد قم بودند و تا آنجا که خود از آن اطلاع داشت، خاندانش حدود ۲۰۰ سال بود در قم سکونت داشتند.
کودکی آیت الله مومن
کودکی آیتالله مومن با تنگی معیشت خانواده همراه بوده، به گونهای که ایشان را برای آیندهای پر از جهاد و مبارزه آماده ساخت.
تحصیلات آیت الله مومن
آیت الله مومن ، تحصیلات خود را در هفت سالگی آغاز کرد و در مکتب خانهای واقع در محله «باغ پنبه» قم، به فراگیری قرآن مشغول شد، پس از آن به مکتب دیگری رفته در آنجا کتاب نصاب الصبیان و برخی از کتب دیگر را آموخت. پس از مدتی با سفارش برخی به پدر ایشان و موافقت پدر، تحصیلات خود را در مدارس اسلامی و ملی آن زمان، به تحصیل علوم دبستانی اشتغال پیدا کرد و در مدت دو سال تا کلاس ششم ابتدائی تحصیل کرد،بعد از آن سال اول دبیرستان را خواند، به دلیل کم بودن سن قانونی نتوانست در آزمون پایان سال شرکت کند.
در سال ۱۳۳۲ به تحصیل علوم دینی روی آورد و طی دو سال، ادبیات عرب، بخش بسیاری از «مطوّل» و همه «معالم الاصول» را فرا گرفت و هم زمان، به دلیل تنگی معیشت خانواده، به آموزگاری نیز میپرداخت. پس از آن، با توسل به حضرت علی بن موسیالرضا (ع) و امام عصر (عج) توانست رضایت پدر خود را جلب نماید و صرفاً به تحصیل علوم دینی بپردازد.
«شرح لمعه» و «قوانین الاصول» را در طی یک سال فرا گرفت و «مکاسب» و «رسائل» شیخ انصاری را پس از دو سال به اتمام رساند و در ششمین سال تحصیل، جلد اول «کفایه» را آموخت و در درس خارج اصول و فقه شرکت جُست. هم زمان با تحصیلات فقهی و اصولی، به تحصیل حکمت الهی و فلسفه نیز میپرداخت و «شرح منظومه» سبزواری و «الهیات شفا» و بخش عمده «اسفار» را فرا میگرفت.
آثار آیت الله مومن
از آیةالله مؤمن، آثار فراوانی در مطبوعات به چاپ رسیده است. همچنین ایشان در زمینه علوم اسلامی کتب شایان توجهی به جامعه علمی کشور تقدیم کرده است که به برخی از آنها میتوان به تقریرات درسهای اصول، مکاسب محرمه و بیع حضرت امام خمینی (ره) با حواشی معظم له بر آن، تقریرات درس مرحوم آیةالله محقق داماد در مبحث صوم و صلات، یک دورة کامل اصول فقه استدلالی با نام «تسدید الاصول»، ده رساله فقهی در موضوعات و مسائل مستحدثه با نام «کلمات سدیده»، ولایت امام و پیامبر (ص) بر امر قانونگذاری کلی، ولایت امام و پیامبر (ص) بر جامعه اسلامی و حاشیه بر اسفار و شواهد الربوبیّه اشاره کرد.
فعالیتهای انقلابی آیت الله مومن
دفتر زندگانی آیت الله محمد مومن، پیش و پس از انقلاب، سرشار از مبارزه و هدایتهای سیاسی است. در حدود سال ۱۳۴۳ در مجلس آن روز، لایحه کاپیتولاسیون مطرح شد. به دنبال این قضیه، امام خمینی (ره) در نطقهای آتشین خود، ضمن محکوم کردن این مسأله، همه مسلمانان و علمای اسلام را به مبارزه با آن دعوت کردند.
رژیم شاه که از افشاگریهای امام خمینی (ره) میهراسید ایشان را دستگیر و پس از دو ماه آن بزرگوار را در منزلی در قیطریه تهران محصور و ممنوع الملاقات میکند در اواخر سال ۱۳۴۲ به قصد زیارت عتبات عالیات و حضور در درس خارج علماء نجف اشرف به عراق مشرف شد و نزدیک ۶ ماه این سفر به طول انجامید پس از آن در مرداد ماه ۱۳۴۳ به ایران مراجعت میکردند.
به دنبال دستگیری مجدد حضرت امام (ره) و تبعید به ترکیه، آیت الله مؤمن به عنوان سفر زیارتی قصد تشرف به نجف اشرف داشت را که مرحوم حاج شیخ مرتضی حائری از ایشان خواست تا پیامی را به «آیةالله سید محسن حکیم» ابلاغ نماید. قرار بود آیةالله مؤمن این پیام را از طریق امام موسی صدر (ره) یا حاج شیخ نصرالله خلخالی (ره) به سمع آیتالله حکیم برساند. پیام این بود که هم اکنون، حاج آقا روحالله (حضرت امام خمینی) در صف مراجع تقلیدند و دستگیری و تبعید ایشان، در واقع، توهین به مرجعیت شیعه خواهد بود. از این رو، لازم است آیتالله سید محسن حکیم، نسبت به این مسأله واکنش نشان داده، خواستار بازگشت ایشان و رفع تبعید معظم له شوند.
از فعالیتهای دیگر که در کارنامه مبارزاتی آیةالله مؤمن میدرخشد، رساندن مفاد نامه تعدادی از اعضای جامعة مدرسین حوزه علمیه قم، مبنی بر اعلام مرجعیت امام خمینی (ره) به دست امام خمینی (ره) بود. مفاد این نامه را آیتالله مومن، در نجف اشرف به محضر امام (ره) تقدیم کرد. امام خمینی (ره) که همیشه از قبول مرجعیت و عناوینی این گونه سرباز میزد، ابتدا بدان اعتراض میکند.
آیتالله مومن با بیان وضعیت حساس آن دوره، جنبههای سیاسی و مبارزاتی این تصمیم را خدمت امام (ره) عرض مینماید و به ایشان عرض میکند علت تصمیم اعضاء جامعه مدرسین مبنی بر اعلام مرجعیت این است که آنها تنها حضرتعالی را برای مقابله با رژیم فاسد شاه صالح میدانند از این رو وظیفه خود دانستند تا حضرتعالی را به عنوان مرجع تقلید معرفی کنند. بدین گونه امام (ره) در برابر این اعلام مرجعیت، سکوت میفرماید.
مسئولیتها و پستهای آیت الله مومن پس از انقلاب
از جمله مهمترین مسئولیتهای آیت الله مومن ، پس از پیروزی انقلاب اسلامی شامل مسؤولیت انتخاب و اعزام قضات شرع دادگاههای انقلاب در سراسر کشور به دستور حضرت امام خمینی (ره)، ریاست دادگاه عالی انقلاب اسلامی، عضویت شورای عالی قضایی، عضویت در شورای نگهبان با حکم امام خمینی (ره) در سال ۱۳۶۲ و ابقاء در آن مسؤولیت با حکم مقام معظم رهبری، مدیریت حوزه علمیه قم و عضویت در شورای عالی سیاستگذاری حوزه علمیه قم از سال ۱۳۷۱ تا ۱۳۷۴ و نیز عضویت در دوره چهارم شورای عالی حوزه علمیه قم، نمایندگی در دوره اول و دوم مجلس خبرگان رهبری از طرف مردم سمنان و در دوره سوم به نمایندگی از مردم قم و ریاست مجمع فقه اهل بیت (ع) نام برد.
درگذشت آیت الله مومن
آیت الله محمد مؤمن در یکم دی ماه ۱۳۹۷ در یکی از بیمارستانهای قم بستری شد و پس از تحمل دوره ای بیماری در ۲ اسفند ۱۳۹۷ درگذشت.
پیکر آیتالله محمد مومن، عضو فقیه شورای نگهبان و مجلس خبرگان رهبری، پس از تشییع باشکوه و اقامه نماز به امامت آیتالله جعفر سبحانی، مرجع تقلید، در حرم مطهر حضرت معصومه(س) خاکسپاری شد.
داماد آیت الله مومن کیست و چگونه شهید شد؟
شاید یکی از نکاتی که پیرامون خانواده آیت الله مومن کمتر رسانهای شده باشد، ارتباط سببی یکی از شهدای مدافع حرم با ایشان است؛ شهید مهدی لطفینیاسر از سبزپوشان سپاه اسلام که امسال در حمص سوریه و در جریان حمله هوایی رژیم صهیونیستی به شهادت رسید، داماد مرحوم حضرت آیت الله مومن بود.
گفتنی است، شهید مدافع حرم «محمدمهدی لطفینیاسر» یکی از چهار شهید ایرانی در حمله به حمص، از دلاوران رشید نیروی هوافضای سپاه پاسداران بود که در سن ۳۶ سالگی در راه دفاع از حرم عقیله بنیهاشم حضرت زینب (س) و تأمین امنیت جمهوری اسلامی ایران جان خود را نثار کرد و به مقام رفیع شهادت رسید.
شیخ نعمتالله لطفی پدر شهید محمدمهدی لطفی از مدرسین حوزه علمیه قم و از روحانیون انقلابی که برای وداع آخر با فرزند شهیدش در معراجالشهدای تهران حاضر شده بود، به دو آرزوی فرزند خود اشاره کرد و گفت: «یکی از آرزوهای شهید این بود که اگر کسی را میکشد از صهیونیستها باشد و اگر به شهادت میرسد به دست صهیونیستها باشد.» شهید لطفی به آرزوی خود رسید و در نهایت توسط رژیم غاصب و جنایتکار صهیونیستی به شهادت رسید.
پیام تسلیت رهبر معظم انقلاب در پی درگذشت آیتالله مومن
حضرت آیت الله خامنهای رهبر معظم انقلاب اسلامی با صدور پیامی رحلت فقیه پارسا و عالِم ربانی آیت الله حاج شیخ محمد مؤمن را تسلیت گفتند.
متن پیام تسلیت رهبر معظم انقلاب اسلامی به این شرح است:
بسم الله الرحمن الرحیم انالله و اناالیه راجعون
با تأسف فراوان خبر رحلت عالِم ربانی و فقیه پارسا و پرهیزگار آیه الله آقای حاج شیخ محمد مؤمن قمی اعلیالله مقامه را دریافت کردم. این ضایعهئی برای حوزهی علمیه است. مقام علمی و پرورش شاگردان برجسته در کنار تقوا و اخلاص این عالم بزرگوار، و نیز وفاداری و تعهد انقلابی و اجتماعی، شخصیت جامعی از ایشان ساخته بود.
سابقهی مبارزاتی ایشان به پیش از انقلاب برمیگردد و خدمات انقلابی ایشان در تمام دوران چهل ساله مستمراً ادامه داشته است و در دورههای متعدد و متوالی یکی از ارکان مهمّ شورای محترم نگهبان بودهاند. اینجانب درگذشت ایشان را به خاندان گرامی و فرزندان مکرّم و دیگر بازماندگان و نیز به حضرات علمای اعلام حوزهی مقدس قم و بخصوص شاگردان و دوستان ایشان و به عموم مردم عزیز شهر قم تسلیت عرض میکنم و مغفرت و رحمت الهی و علو درجات ایشان را از خداوند متعال مسألت مینمایم.
دیدگاه ها