سندروم‌های شایع در دست و مچ دست: علل، علائم و روش‌های درمان

سندروم‌های دست و مچ دست مجموعه‌ای از اختلالات عصبی و عضلانی هستند که می‌توانند به طور قابل توجهی کیفیت زندگی افراد را تحت تاثیر قرار دهند. این سندروم‌ها معمولاً ناشی از فشردگی یا التهاب اعصاب و تاندون‌ها در ناحیه دست و مچ دست می‌باشند و با علائمی همچون درد، بی‌حسی، ضعف عضلانی و کاهش دامنه حرکتی همراه هستند. با توجه به استفاده گسترده از دست‌ها در فعالیت‌های روزمره و حرفه‌ای، شناخت و مدیریت این اختلالات از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

در دهه‌های اخیر، پیشرفت‌های قابل توجهی در فهم مکانیسم‌های پاتوفیزیولوژیک این سندروم‌ها و توسعه روش‌های تشخیصی و درمانی حاصل شده است. 

اهمیت تشخیص به‌موقع و مداخلات درمانی مناسب برای جلوگیری از پیشرفت علائم و بهبود کیفیت زندگی بیماران، غیرقابل انکار است. بنابراین، آگاهی از این اختلالات و روش‌های مدیریت آن‌ها نه تنها برای متخصصان بهداشت و درمان بلکه برای عموم مردم نیز ضروری به نظر می‌رسد.

سندروم تونل کارپال

سندروم تونل کارپال یکی از شایع‌ترین اختلالات عصبی در دست است که به دلیل فشردگی عصب مدیان در تونل کارپال مچ دست رخ می‌دهد. این تونل یک گذرگاه باریک در مچ دست است که عصب مدیان و تاندون‌های خم‌کننده انگشتان از آن عبور می‌کنند. شیوع این سندروم در جمعیت عمومی به طور قابل توجهی بالا است و بیشتر در زنان میانسال و افرادی که فعالیت‌های دستی تکراری انجام می‌دهند، مشاهده می‌شود.

علل و عوامل خطر

• استفاده مکرر و طولانی‌مدت از دست در فعالیت‌هایی نظیر تایپ کردن، استفاده از ماوس کامپیوتر و کارهای دستی.
• آسیب‌های مچ دست، مانند شکستگی‌ها یا دررفتگی‌ها.
• شرایط پزشکی نظیر دیابت، آرتریت روماتوئید و اختلالات تیروئیدی.
• بارداری، که می‌تواند منجر به افزایش موقت فشار در تونل کارپال شود.

علائم و نشانه‌ها

• بی‌حسی و سوزش در انگشتان شست، اشاره و وسطی.
• درد مچ دست که ممکن است به بازو گسترش یابد.
• ضعف عضلانی در دست، که می‌تواند منجر به افتادن اشیاء از دست شود.
• احساس تورم در انگشتان، حتی در صورت عدم وجود تورم واقعی.

روش‌های تشخیص

• آزمون فالن: خم کردن مچ دست به صورت کامل به مدت یک دقیقه، که می‌تواند علائم را تشدید کند.
• تست تینل: ضربه زدن به عصب مدیان در مچ دست، که ممکن است باعث بی‌حسی یا سوزش در انگشتان شود.
• الکترومیوگرافی (EMG) و مطالعات هدایت عصبی: اندازه‌گیری فعالیت الکتریکی عضلات و اعصاب برای ارزیابی فشردگی عصب مدیان.

روش‌های درمان

• درمان‌های غیرجراحی:
  • استراحت و اجتناب از فعالیت‌های تحریک‌کننده.
  • استفاده از آتل برای نگه داشتن مچ در موقعیت خنثی.
  • داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) برای کاهش درد و التهاب.
  • تزریق کورتیکواستروئید به داخل تونل کارپال برای کاهش التهاب.
• درمان جراحی:
  • در مواردی که درمان‌های غیرجراحی مؤثر نباشند یا علائم شدید باشند، جراحی توصیه می‌شود. جراحی شامل برش لیگامان عرضی مچ دست برای کاهش فشار روی عصب مدیان است.

سندروم دکوروان

سندروم دکوروان یا تندینوزیس دکوروان، یک وضعیت التهابی است که تاندون‌های موجود در مچ دست و پایین انگشت شست را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این سندروم به علت التهاب غلاف تاندونی که از دو تاندون اصلی شست می‌گذرد، ایجاد می‌شود. شیوع این سندروم بیشتر در میان افرادی است که فعالیت‌های دستی تکراری انجام می‌دهند و همچنین در زنان نسبت به مردان بیشتر مشاهده می‌شود.

علل و عوامل خطر

• فعالیت‌های تکراری مانند برداشتن مکرر اجسام، تایپ کردن یا استفاده از ماوس کامپیوتر.
• ورزش‌های خاصی که نیاز به استفاده مکرر از شست دارند، مانند تنیس و گلف.
• صدمات مستقیم به ناحیه مچ و شست.
• تغییرات هورمونی، مانند دوران بارداری و شیردهی.

علائم و نشانه‌ها

• درد و تورم در ناحیه مچ دست و پایین شست.
• درد که هنگام حرکت شست یا گرفتن اجسام تشدید می‌شود.
• احساس خشکی یا گیر کردن در حرکت تاندون‌ها.
• حساسیت به لمس در ناحیه متورم.

روش‌های تشخیص

• تست فینکل‌شتاین: بیمار انگشت شست خود را درون مشت بسته و مچ دست را به سمت انگشت کوچک خم می‌کند. اگر این حرکت درد ایجاد کند، احتمال وجود سندروم دکوروان بالا است.

روش‌های درمان

• درمان‌های غیرجراحی:
  • استراحت و اجتناب از فعالیت‌های تحریک‌کننده.
  • استفاده از آتل برای نگه داشتن شست و مچ در موقعیت خنثی.
  • داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) برای کاهش درد و التهاب.
  • فیزیوتراپی و تمرینات تقویتی و کششی برای بهبود عملکرد تاندون‌ها.
  • تزریق کورتیکواستروئید به غلاف تاندون برای کاهش التهاب.
• درمان جراحی:
  • در صورتی که درمان‌های غیرجراحی مؤثر نباشند، جراحی توصیه می‌شود. جراحی شامل آزادسازی غلاف تاندونی برای کاهش فشار و التهاب است.

سندروم گیون

سندروم گیون (یا سندروم کانال گیون) یک اختلال عصبی است که به دلیل فشردگی عصب اولنار در ناحیه مچ دست و کانال گیون رخ می‌دهد. کانال گیون یک گذرگاه کوچک در مچ دست است که عصب اولنار از آن عبور می‌کند. این سندروم نسبت به سایر سندروم‌های مچ دست کمتر شایع است، اما می‌تواند مشکلات جدی در عملکرد دست ایجاد کند.

علل و عوامل خطر

• فعالیت‌های تکراری که نیاز به فشار مداوم روی مچ دست دارند، مانند دوچرخه‌سواری یا استفاده طولانی‌مدت از ابزارهای دستی.
• صدمات مستقیم به ناحیه مچ، مانند شکستگی‌ها، دررفتگی‌ها یا تومورها.
• التهاب و ضخیم شدن بافت‌های اطراف عصب اولنار.

علائم و نشانه‌ها

• بی‌حسی و سوزش در انگشتان کوچک و نیمه انگشت حلقه‌ای.
• درد در ناحیه مچ دست که ممکن است به ساعد و انگشتان گسترش یابد.
• ضعف عضلانی در دست، به ویژه در انگشتان کوچک و حلقه‌ای.
• کاهش قدرت گرفتن اشیاء و مشکل در انجام وظایف دقیق دستی.

روش‌های تشخیص

• تست تینل: ضربه زدن به عصب اولنار در ناحیه کانال گیون، که ممکن است باعث بی‌حسی یا سوزش در انگشتان شود.
• تست فالن: خم کردن مچ دست به مدت یک دقیقه برای تشدید علائم.
• الکترومیوگرافی (EMG) و مطالعات هدایت عصبی: ارزیابی عملکرد عصب اولنار و شناسایی نقاط فشردگی.

روش‌های درمان

• درمان‌های غیرجراحی:
  • استراحت و اجتناب از فعالیت‌های تحریک‌کننده.
  • استفاده از آتل برای نگه داشتن مچ در موقعیت خنثی.
  • داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) برای کاهش درد و التهاب.
  • فیزیوتراپی و تمرینات تقویتی برای بهبود عملکرد عضلات و تاندون‌ها.
  • تزریق کورتیکواستروئید به کانال گیون برای کاهش التهاب.
• درمان جراحی:
  • در مواردی که درمان‌های غیرجراحی مؤثر نباشند یا علائم شدید باشند، جراحی توصیه می‌شود. جراحی شامل آزادسازی عصب اولنار از فشردگی در کانال گیون است.

سندروم خروجی توراکس (Thoracic Outlet Syndrome)

• تعریف: این سندروم به دلیل فشردگی اعصاب و عروق خونی بین گردن و شانه ایجاد می‌شود.
• علائم: درد و ضعف در دست، بی‌حسی و سردی انگشتان، کاهش جریان خون.
• علل: آسیب‌های گردن، استفاده بیش از حد از دست‌ها در فعالیت‌های تکراری.
• درمان:
  • درمان‌های غیرجراحی: فیزیوتراپی برای تقویت عضلات شانه و گردن، استفاده از داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)، تغییر در روش‌های کاری و فعالیت‌های روزمره برای کاهش فشار.
  • درمان جراحی: در موارد شدید، جراحی برای آزادسازی عصب و عروق خونی و کاهش فشار.

سندروم تقاطع (Intersection Syndrome)

• تعریف: التهاب تاندون‌های عضلات اکستانسور مچ و دست که در قسمت بالایی مچ دست تقاطع دارند.
• علائم: درد و تورم در ناحیه بالای مچ، احساس خشکی و صدای خرخر در هنگام حرکت مچ.
• علل: فعالیت‌های تکراری مچ دست، به ویژه در ورزشکاران.
• درمان:
  • درمان‌های غیرجراحی: استراحت و اجتناب از فعالیت‌های تحریک‌کننده، استفاده از آتل، داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)، فیزیوتراپی.
  • درمان جراحی: در صورت عدم بهبود با درمان‌های غیرجراحی، جراحی برای آزادسازی تاندون‌ها ممکن است لازم باشد.

سندروم کوبیتال تونل (Cubital Tunnel Syndrome)

• تعریف: فشردگی عصب اولنار در ناحیه آرنج که می‌تواند به دست و انگشتان نیز تأثیر بگذارد.
• علائم: بی‌حسی و سوزش در انگشتان کوچک و حلقه‌ای، درد در ناحیه آرنج.
• علل: خم کردن مکرر آرنج، فشار مستقیم به عصب اولنار.
• درمان:
  • درمان‌های غیرجراحی: اجتناب از خم کردن مکرر آرنج، استفاده از آتل برای نگه داشتن آرنج در حالت خنثی، داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)، فیزیوتراپی.
  • درمان جراحی: در صورت عدم بهبود با درمان‌های غیرجراحی، جراحی برای آزادسازی عصب اولنار از فشار ممکن است لازم باشد.

سندروم کلیک انگشت (Trigger Finger)

• تعریف: التهاب و ضخیم شدن تاندون‌های خم‌کننده انگشتان که باعث قفل شدن یا گیر کردن انگشت در حالت خمیده می‌شود.
• علائم: قفل شدن انگشت در حالت خمیده، درد و تورم در پایه انگشت.
• علل: فعالیت‌های تکراری و استفاده بیش از حد از انگشتان.
• درمان:
  • درمان‌های غیرجراحی: استراحت، استفاده از آتل، تزریق کورتیکواستروئید به ناحیه متورم، فیزیوتراپی.
  • درمان جراحی: در صورت عدم بهبود با درمان‌های غیرجراحی، جراحی برای آزادسازی تاندون ممکن است لازم باشد.

سندروم رینود (Raynaud's Syndrome)

• تعریف: اختلال در جریان خون به انگشتان دست به دلیل اسپاسم عروق خونی.
• علائم: بی‌حسی، سوزش، و تغییر رنگ انگشتان به سفید یا آبی در اثر سرما یا استرس.
• علل: عوامل ارثی، بیماری‌های خودایمنی، سرما و استرس.
• درمان:
  • درمان‌های غیرجراحی: اجتناب از سرما و استرس، استفاده از دستکش گرم، داروهای گشادکننده عروق مانند کلسیم بلوکرها، تغییرات سبک زندگی.
  • درمان جراحی: در موارد شدید و مقاوم به درمان‌های غیرجراحی، جراحی برای قطع اعصاب سمپاتیک دست که مسئول انقباض عروق هستند، ممکن است لازم باشد.

سندروم پیسگت (Pisotriquetral Syndrome)

• تعریف: التهاب مفصل پیسوترکتوال در ناحیه مچ دست.
• علائم: درد و حساسیت در ناحیه مچ، محدودیت حرکت مچ.
• علل: آسیب‌های مچ دست، فشارهای تکراری.
• درمان:
  • درمان‌های غیرجراحی: استراحت، استفاده از آتل، داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)، تزریق کورتیکواستروئید، فیزیوتراپی.
  • درمان جراحی: در موارد شدید، جراحی برای برداشتن استخوان پیسیفرم یا آزادسازی تاندون‌ها ممکن است لازم باشد.

منابع:

دکتر کوشان

mayoclinic.org

southshoreorthopedics.com