علائم و راههای پیشگیری از مننژیت در نوزادان نارس

مننژیت در نوزادان نارس

بسیاری از باکتری‌ها و ویروس‌هایی که باعث مننژیت می‌شوند نسبتاً شایع بوده و مرتبط با سایر بیماری‌های معمول می‌باشند. آنهایی که پوست، سیستم ادراری یا دستگاه گوارشی و تنفسی را آلوده می‌کنند، می‌توانند بواسطه‌ی جریان خون و از طریق مایع مغزی نخاعی که مایعی است که در داخل و اطراف نخاع گردش می‌کند، به مننژها انتقال پیدا کنند.

در برخی موارد مننژیت باکتریایی، باکتری‌ها در اثر یک ضربه‌ی شدید به سر یا عفونت موضعی شدید مانند عفونت جدی گوش (اوتیت میانی) یا عفونت سینوس بینی (سینوزیت) به مننژها انتقال می‌یابند.

هر نوزادری که بعد از تولد دارای عفونتی در بدن خود باشد باید تحت آزمایش مننژیت قرار بگیرد. تنها روش قطعی تشخیص مننژیت در نوزادان گرفتن مایع مغزی- نخاعی است. در مواردی می‌توان از کشت خون، کشت ادرار، شمارش سلول‌های خونی و کشت نازوفارنکس هم برای تشخیص علت مننژیت کمک گرفت ولی نکته بسیار مهم در درمان مننژیت شروع زودهنگام درمان است.

به همین دلیل در بسیاری موارد قبل از آنکه نتایج آزمایش مایع مغزی- نخاعی آماده شود کودک بستری شده و درمان آنتی‌بیوتیک بر روی او آغاز می‌شود. تأخیر در شروع درمان مننژیت ممکن است خطر مرگ کودک را بوجود آورد. درمان مننژیت بسته به شدت آن بین 10 تا 21 روز به طول می‌انجامد.

انواع مننژیت در نوزادان

دو نوع مننژیت وجود دارد:

1. مننژیت ویروسی: بطور کلی، مننژیت ویروسی به شدت مننژیت باکتریایی نمی‌باشد. درمان آن شامل مصرف آنتی‌بیوتیک نیست زیرا آنتی‌بیوتیک‌ها بر روی ویروس‌ها تاثیری ندارند. کودکان مبتلا به مننژیت ویروسی در حین بستری در بیمارستان تحت نظارت دقیق قرار خواهند گرفت.
2. مننژیت باکتریایی: مننژیت باکتریایی می‌تواند شدیدتر باشد و فرزند شما نیاز به مصرف آنتی‌بیوتیک خواهد داشت. بیمار در کل مدت اقامت در بیمارستان جهت بررسی هر گونه تغییر در وضعیتش تحت نظارت دقیق قرار می‌گیرد

علائم مننژیت در نوزادان

نوزادان مبتلا به مننژیت ممکن است علائم معمول را نداشته باشند. به جای آن ممکن است بسیار عصبی، خسته و تب‌دار باشند. همچنین احتمال دارد حتی با وجود بغل کردن و تکان دادن نیز احساس ناراحتی کنند.

سایر علائم مننژیت در نوزادان می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• زردی (متمایل بودن پوست به رنگ زرد)
• گرفتگی بدن و گردن
• پایین بودن غیر طبیعی دمای بدن
• تغذیه ضعیف
• ضعف توانایی مکیدن شیر
• گریه‌ی شدید و بلند
• برآمدگی ملاج (نقطه‌ی نرم در بالا و جلوی جمجمه‌ی نوزاد)

مننژیت ویروسی بیشتر علائمی شبیه به آنفولانزا را ایجاد می‌کند مانند تب و سردرد و ممکن است به حدی خفیف باشد که بیماری تشخیص داده نشود. بسیاری موارد مننژیت ویروسی ظرف ۷ تا ۱۰ روز و بدون هیچ گونه عوارض یا نیاز به درمان برطرف می‌شوند.

بعضی داروها می‌توانند منجر به مننژیت شوند.

داروهایی چون بروفن، ایمونوگلبولین وریدی و نیز داروهای درمان بیماری‌های کاوازاکی، لوسمی، لوپوس (بیماری‌های خودایمنی) و میگرن می‌توانند عوارضی مانند مننژیت ایجاد کنند.

همچنین نوزدان نارس و نوزدانی که با یک نقص در سیستم ایمنی خود به دنیا می‌آیند در ابتلا به مننژیت مستعدتر هستند. ضربه به سر نوزادان نیز می‌تواند از دیگر دلایل ابتلا به مننژیت در آن‌ها باشد.

مننژیت چگونه منتقل می‌شود ؟

بیشتر موارد مننژیت (هم ویروسی و هم باکتریایی) ناشی از عفونت‌های واگیردار که از طریق قطره‌های بسیار کوچک مایع از گلو و بینی شخص آلوده انتقال می‌یابند، می‌باشند. این قطره‌ها هنگامی که فرد بیمار سرفه می‌کند، می‌خندد، صحبت می‌کند یا عطسه می‌کند وارد هوا می‌شوند. سایر افراد هنگامی که این قطرات را تنفس می‌کنند یا با یک سطح آلوده تماس پیدا کرده و سپس بینی یا دهان خود را لمس می‌کنند، آلوده می‌شوند.

به اشتراک گذاشتن غذا، لیوان آب، ظروف غذاخوری، دستمال کاغذی یا حوله نیز می‌تواند باعث انتقال بیماری شود. برخی میکروب‌ها می‌توانند از طریق مدفوع بیمار پخش شوند و فرد دیگری که با مدفوع تماس پیدا کند (برای مثال کودکان در مهدکودک) ممکن است بیمار شود. بیماری می‌تواند به راحتی در بین افرادی که با هم تماس نزدیک دارند برای مثال افرادی که با هم زندگی می‌کنند یا همدیگر را می‌بوسند یا از ظروف غذاخوری هم استفاده می‌کنند، انتقال یابد.

آیا مننژیت بر مغز نوزادان تأثیر می‌گذارد؟

مننژیت باکتریای ممکن است اثرات جبران‌ناپذیری بر روی نوزادان داشته باشد. این نوع منژیت زمانی که با تب همراه باشد ممکن است به حالت کما منجر شود. حالت اغما برای نوزادان خطرناک است و این احتمال وجود دارد که بر هوش آن‌ها تأثیر بگذارد یا خطر مواجه شدن با عقب‌ماندگی ذهنی را برای کودک داشته باشد. بیماری مننژیت به دلیل نزدیک بودن مننژ به مغز و نخاع بیماری بسیار حساسی است. بالاخص در دوران نوزادی درمان دیرهنگام این بیماری می‌تواند تأثیر منفی بر سیستم اعصاب و ذهن نوزاد داشته باشد و یا باعث مشکلات شنوایی و حرکتی در کودکان شود.

پیشگیری از مننژیت در نوزادان

روبه رو شدن با هر گونه ویروس یا عفونتی می‌تواند نوزادان را در خطر ابتلا به مننژیت قرار دهد. عفونت‌ها و ویروس‌های واگیردار از طریق کوچکترین ذرات مایع موجود در دهان یا بینی شخص مبتلا امکان انتقال به نوزادان را دارند. بهتر است نوزاد خود را در معرض روبوسی، عطسه و یا وسایل شخص مبتلا به آلودگی قرار ندهید. کوچکرین تماسی می‌تواند آلودگی را از طریق دهان یا بینی کودک به نوزاد شما انتقال دهد. در نظر داشته باشید نوزادتان از ظروف غذاخوری، دستمال، لیوان آب یا حولة شخص دیگری استفاده نکند. همچنین بسیاری از باکتری‌هایی که باعث مننژیت می‌شوند با واکسیناسیون منظم قابل پیشگیری است.

پروتئین موجود در شیر مادر بدن نوزاد را مقاوم می‌کند.

طبق آزمایشاتی که بر روی تعدادی از کودکان نارس انجام شده پزشکان مغز و اعصاب به این نتیجه رسیدند که اکتوفرین، پروتئین موجود در شیر سینة مادر، می‌تواند بروز عفونت در بدون نوزاد را تا میزان زیادی کاهش دهد. در این تحقیق کودکان نارسی که از طریق لولة تغذیه، این پروتئین را دریافت می‌کردند به نسبت دیگر نوزادان کمتر دچار عفونت شدند.