دلگرم
امروز: جمعه, ۱۰ فروردين ۱۴۰۳ برابر با ۱۸ رمضان ۱۴۴۵ قمری و ۲۹ مارس ۲۰۲۴ میلادی
سیانوز یا کبود شدن غیر نرمال بر اثر مشکلات گردش خون

مهمترین علت سیانوز (کبودی) در کودکان چیست؟

سیانوز یا کبود شدن غیر نرمال بر اثر مشکلات گردش خون
1
زمان مطالعه: 15 دقیقه
کبودی (سیانوز) تغییر رنگ پوست به ابی یا بنفش می باشد. کبودی به راحتی در روی لب ها، زبان و بستر ناخن ها دیده میشود. سیانوز ممکن است نشان دهنده کاهش اکسیژن در خون باشد. آن ممکن است ناشی از بیماری ریوی باشد ولی اغلب بعلت مخلوط شدن خون روشن و تیره (خون...

کبودی ( سیانوز ) در شیرخواران و کودکان

کبودی ( سیانوز ) تغییر رنگ پوست به ابی یا بنفش می باشد.کبودی به راحتی در روی لب ها ،زبان و بستر ناخن ها دیده میشود .

سیانوز ممکن است نشان دهنده کاهش اکسیژن در خون باشد . آن ممکن است ناشی از بیماری ریوی باشد ولی اغلب بعلت مخلوط شدن خون روشن و تیره ( خون پراکسیژن و کم اکسیژن ) ناشی از اختلال قلب و عروق بزرگ میباشد .

سیانوز یا کبودی یافته بالینی است که از طریق معاینه مشخص میشود نه از طریق ازمایشگاه .ولی گاهی بدلیل نوع رنگ پوست افراد یا کیفیت نور اطاق تشخیص سیانوز ممکن است خیلی راحت نباشد. سیانوز طولانی مدت باعث چماقی شدن انگشتان می گردد.

انواع سیانوز

  • سیانوز محیطی ( اکروسیانوز) عبارت از وجود سیانوز در اندامها مخصوصا در کف دست و پا ، انتهای انگشتان و اطراف لبها میباشد.معمولا در محیط سرد و بعداز حمام کردن دیده میشود . در شیرخوران اغلب یک یافته نرمال میباشد.
  • سیانوز مرکزی هیچوقت یافته نرمال نیست و همیشه همراه با کاهش اکسیژن خون به علت بیماریهای قلبی ، ریوی و یا خونی میباشد.

علت سیانوز

  • علت سیانوز بخاطر تغییر رنگ خون میباشد . خون نرمال بعلت داشتن مقدار اکسیژن کافی قرمز رنگ است درحالیکه در صورت کاهش مقدار اکسیژن خون به رنگ ابی یا بنفش تغییر رنگ پیدا میکند .
  • در افراد نرمال بدلیل وجود خون قرمز ( پراکسیژن ) در مویرگ ها پوست بصورت قرمز صورتی دیده میشود.
  • در حالیکه کاهش اکسیژن خون باعث رنگ ابی پوست می گردد . یکی از اجزا مهم خون هموگلوبین میباشد که به اکسیژن چسبیده و باعث انتقال اکسیژن در بدن میگردد در صورتیکه مقدار هموگلوبین بدون اکسیژن بیش از 5 گرم در دیسی لیتر خون باشد باعث ظهور سیانوز می گردد.
  • بنابراین افرادیکه کم خونی دارند براحتی سیانوز را نشان نمی دهند در حالیکه بیمارانی که خون غلیظ دارند براحتی سیانوز را نشان می دهند .
  • یکی از علل شایع سیانوزبیماریهای مادرزادی قلبی میباشد.تمام بیماریهای مادرزادی قلب باعث سیانوز نمی شوند و تعدادی از این بیماریها از جمله تترالوژی فالوت،جابجای عروق بزرگ ، عدم تشکیل دریچه سه لتی و دریچه ریوی،قلب تک بطنی و تعدادی دیگر باعث کبودی میشوند .
  • بنابراین کبود نبودن یک بیمار نشان دهنده عدم ابتلا به بیماری مادرزادی قلبی نیست ، به عبارت دیگر تعداد زیادی از بیماریها از جمله سوراخ بین دهلیزی و بین بطنی و تنگی های دریچه ای و تعداد دیگر دچار سیانوز نمی شوند .
  • اغلب بیماریهای مادرزادی سیانوز دهنده در دوران جنینی مشکلی ندارند و بلافاصله بعداز تولد یا چند ماه بعد کبودی را نشان میدهند .
  • یکی دیگر از علل سیانوز بیماریهای ریوی میباشد .از قبیل زجر تنفسی نوزاد ،ورود مواد مختلف به داخل ریه، عفونت ریوی ،عدم تشکیل ریه ها و بیماریهای مغزی که در کنترل مرکز تنفس نقش دارند .
  • برخلاف بیماریهای مادرزادی قلب اغلب بیماریهای ریوی همراه با تنگی نفس بوده و ماهیت گذرا دارند ، در صورتی که در بیماریهای قلبی سیانوز معمولا دایمی بوده واز طریق جراحی قابل درمان می باشند.یکی دیگر از علت های نادر سیانوز بیماریهای خونی از جمله متهموگلوبینمیا می باشد که در ان هموگلوبین قادر به چسبیدن به اکسیژن نمی باشد.

بهترین راه درمان سیانوز در کودکان

  • درمان سیانوز نشانه یک بیماری زمینه ای است ولی خودش بیماری نیست. بنابرین درمان باید در جهت رفع علت زمینه ای باشد. در مورد سیانوز محیطی که نگران کننده نمی باشد در صورت لزوم گرم کردن تدریجی شیرخوار باعث برطرف شدن ان می شود.
  • چون سیانوز به علت کاهش اکسیژن خون است در بیمارستان معمولا اکسیژن داده میشود. در این بیماران بدلیل کاهش اکسیژن بصورت جبرانی هموگلوبین بیشتر ساخته می شود لذا جهت تامین مواد لازم جهت خون سازی به این شیرخوران زودتر و به مدت طولانی اهن داده میشود.
  • با توجه به اینکه خون این بیماران غلیظ میباشد بایستی از کاهش اب بدن اینها از طریق پیشگیری از تعریق زیاد و اسهال جلوگیری کنیم و به این بیماران مایعات فراوان بدهیم ودر حد امکان از مصرف داروهای ادرار آور (دیورتیک) خودداری کنیم.
  • تغذیه مناسب با شیر و رژیم پر کالری برای رشد و نمو بیماران مبتلا به بیماری های مادرزادی قلب بسیار مهم می باشد. واکسیناسیون کودکان مبتلا به سیانوز مطابق برنامه کشوری و به موقع بایستی انجام گردد.
  • با توجه به اینکه سیانوز (کاهش اکسیژن خون) دارای عوارض زیاد بوده و در رشد و تکامل کودکان عوارض سوء دارد لذا با در نظر گرفتن بیماری زمینه ای در اولین فرصت ممکن اقدام درمانی مناسب که معمولا در بیماری های قلبی جراحی است، انجام گردد.
  • و نیز در وضعیت‎های غیر نرمال هموگلوبین مثل متهموگلوبین و سولفموگلوبین و غیره خود را نشان می‎دهد. در اینجا سیانوز به علت عدم اشباع رگ‌های شریانی مرکزی بر اثر بیماری‎های قلب و ریه رخ می‎دهد.
  • خون وریدی اکسیژن‎زدایی شده به جای رفتن به ریه‎ها برای اکسیژن‎گیری وارد جریان عمومی گردش خون بدن شده به بروز علایم سیانوز منجر می‎گردد.
  • به طور معمول سیانوز مرکزی با ویژگی‎های سیانوز محیطی یا پیرامونی همراه است.
  • امکان بروز ویژگی‎های دیگری مثل بی‎نفسی، تنگی نفس ، کبود یا بنفش شدن غشاهای مخاطی دهان، و تنفس سریع و سطحی نیز وجود دارد.
  • دست و پا در این وضعیت دارای حرارت نرمال بوده یا گرم به نظر می‎رسند. در صورتی که سیانوز مرکزی با سیانوز محیطی همراه باشد دست و پا سرد خواهند شد.

علایم سیانوز محیطی

  • سیانوز محیطی بر اثر کاهش گردش خون در ارگان‎های محیطی و اندام‎های دور از قلب بروز می‎کند. این وضعیت ممکن است به علت استاز یا ایستایی خون و تخلیۀ بیش از حد اکسیژن از خون بروز کند که باعث می‎شود خون اکسیژن‌زدایی شود و به صورت سیانوز بروز یابد.
  • نواحی آسیب دیده به رنگ کبود یا بنفش درآمده و در لمس سرد احساس می‎شوند. این وضعیت به شکل شایع خود را در بستر ناخن‎ها نشان می‎دهد.
  • این وضعیت با استفاده از گرم کردن تدریجی و ملایم رفع می‎شود. در غشاء مخاطی دهان هیچ‎گونه تغییر رنگی به سمت کبودی مشاهده نمی‎شود.

سن و آغاز سیانوز

  • سیانوز ناشی از نقایص مادرزادی یا نقایص هنگام تولد قلب معمولاً در زمان تولد یا در طول چند سال اول زندگی بروز می‎کند.
  • در نارسایی قلبی، آمبولی ریوی ، پنومونی یا حملات شدید حاد آسم ، سیانوز ممکن است دارای آغاز ناگهانی یا مختل کننده باشد زیرا بیمار به علت فقدان اکسیژن "به کبودی می‎گراید".
  • از سوی دیگر بیماران دچار بیماری انسدادی مزمن ریه یا COPD اغلب اوقات به تدریج و در طول چند سال دچار سیانوز می‎شوند.
  • بیماران دارای تاریخچۀ COPD یا آسم یا دیگر بیماری‎های ریوی مستعد ابتلا به سیانوز هستند.

علایم سیانوز در نوزادان

  • نوزادان دچار سیانوز در هنگام شیر خوردن و تغذیه دچار خستگی یا تعریق می‎شوند و وزن‎گیری در آنها شرایط نرمال ندارد.
  • این نوزادان ممکن است با وزن کم هنگام تولد به دنیا بیایند. آنها ممکن است حالت تحریک‎پذیر داشته و اغلب اوقات دچار حالت سستی و شل و ولی باشند.
  • حالت گرگرفتگی بینی دلیلی بر دشواری تنفس است. برخی نوزادان ممکن است با هر بار تنفس خر خر کرده یا صدایی ناله مانند از آنها به گوش برسد.

علایم سیانوز در کودکان

  • کودکان دچار بیماری قلبی سیانوتیک نیز پس از فعالیت جسمانی برای تسکین بی‎نفسی حالت قوز کرده پیدا می‎کنند یا به وضعیت چرت زدن فرو می‎روند.
  • حالات ناخوشایند نیز در کودکان دچار بیماری قلبی سیانوتیک شایع است. کودکان مبتلا به بیماری قلبی مادرزادی نیز مستعد ابتلا مکرر به عفونت ‎های قفسۀ سینه هستند.

دیگر علایم سیانوز

دیگر علایم سیانوز شامل موارد زیر است:

  • امکان بروز حالت بی‎نفسی، دشواری تنفس و تنفس سریع و سطحی وجود دارد. این موارد ممکن است در شرایط وجود آمبولی ریوی، اُاِدمای ریوی یا حملات شدید آسم اتفاق بیفتد.
  • از جملۀ علایم دیگر می‎توان از درد قفسۀ سینه نام برد. اگر سیانوز از پلورال افیوژن (جمع شدن مایع در اطراف ریه)، پنومونی یا آمبولی ریوی ناشی شده باشد امکان بروز درد قفسۀ سینه وجود دارد. اُاِدمای ریوی در عین حال سبب بروز درد کسل کننده و سفتی قفسۀ سینه می‎شود.
  • تب در بیماران دچار پنومونی یا آمبولی ریوی بروز می‎کند.
  • بیماران دچار نارسایی قلبی در عین حال ممکن است خلطی به رنگ صورتی یا مخاطی تیره رنگ همراه سرفه بالا بیاورند.
  • معمولاً حالت سفتی در مفصل آخر انگشتان بروز می‎کند. این وضعیت به انگشتان نمایی چماق‌مانند می‎دهد و به نام انگشتان چماقی نیز خوانده می‎شود.
  • این وضعیت بر اثر محرومیت درازمدت اکسیژن در برخی بیماری‎های قلب و ریه بروز می‎کند. سیانوز اغلب اوقات با حالت مزبور همراه است.
  • بیمارانی که در درازمدت از سیانوز رنج می‎برند دچار خستگی عمومی یا ضعف کلی بدن هستند. در عین حال ممکن است این بیماران دوره‎هایی از سردرد را تجربه کنند.

تشخیص سیانوز

  • تشخیص علت زیربنایی سیانوز شامل گرفتن شرح حال بیمار، معاینۀ بالینی و موارد دیگر است.

تاریخچۀ پزشکی مشروح

  • دکتر ابتدا کار شرح حال پزشکی کاملی از بیمار می‎گیرد. از بیمار سؤال می‎شود که کبودی از چه زمانی در وی آغاز شده و آیا این تغییر رنگ به صورت ناگهانی بوده یا به مرور زمان عمیق‎تر شده است.
  • پزشک در این مورد پرسش می‎کند که آیا تغییر رنگ به آبی منحصر به لب، بستر ناخن یا زبان است یا عمومیت دارد.
  • در مورد قرار گرفتن بیمار در معرض هوای سرد یا رفتن به ارتفاعات سؤال می‎شود.
  • پزشک در مورد تاریخچۀ مسمومیت یا مصرف مواد مخدر سؤال میکند. از دیگر علایم و میزان شدت و مدت ادامۀ آنها سؤال می‎شود. این شامل علایمی مثل دشواری تنفس، ورم قوزک پا و کل پا، سرفه، درد قفسۀ سینه و غیره است.

تست‎های مربوط به سیانوز

تست‎هایی برای ارزیابی سیانوز وجود دارد. این تست‌ها موارد زیر را شامل می‎شود:

  • رایج‌ترین تست در این مورد آنالیز گازهای شریانی و اشباع اکسیژن خون توسط پالس اکسی‎متری است. این تست‌ها برای ارزیابی مقدار اکسیژن در خون شریانی انجام می‎شوند.
  • تست شمارش کامل خون تجویز می‎شود. این تست به کشف شرایطی مثل کمبود سلول‎های قرمز خون (آنمی)، کمبود هموگلوبین (آنمی) یا بالا بودن شمار گلوبول‎های قرمز خون (پلی‎سیتمی) و غیره کمک می‎کند. بالا بودن میزان سلول‎های سفید خون نشانگر وجود عفونت خواهد بود.
  • احتمال تجویز تست اشعۀ ایکس برای کشف آسیب‎های ریوی مثل پلورال افیوژن و غیره وجود دارد.
  • تست الکتروکاردیوگرام برای کشف ناهنجاری‎های ریتم و ضربان قلب توصیه می‎شود.

انواع ناهنجاری یا نقایص قلب در نقایص مادرزادی قلب را می‎توان با استفاده از تست‎های تصویربرداری فهرست زیر کشف کرد:

  • اکوگاردیوگرافی
  • داپلر قلبی یا اکو یا اولتراسوند
  • CT اسکن قلبی یا قفسۀ سینه و اسکن MRI
  • اکوکاردیوگرافی ممکن است برای بررسی داخل قلب با هدف کشف نقایص ساختاری قلب انجام شود. داپلر به کشف مناسب بودن مسیر و مقدار جریان خون در قلب و عروق بزرگ خونی کمک می‎کند.
  • کاتتریزاسیون قلبی اطلاعاتی دقیق در مورد چگونگی پمپاژ خون از طریق قلب به دست می‎دهد. این اقدام شامل وارد کردن یک لولۀ انعطاف‌پذیر کوچک موسوم به کاتتر به درون رگ از طریق بازو یا کشالۀ ران است. این لوله به سمت قلب هدایت می‎شود
  • در انتهای لوله یک پایشگر فشار خون کوچک قرار دارد، که می‎توان از آن برای بررسی فشار خون در قسمت‎های مختلف قلب استفاده کرد. در مواقعی یک رنگ خاص برای بررسی حرکت خون در قلب مورد استفاده قرار می‎گیرد.
  • دیگر تست‎های آسیب‎های قلبی شامل تست تصویربرداری هسته‎ای و مطالعۀ الکتروفیزیولوژیک قلب (EPS) است.
  • در پنومونی و عفونت‎های ریه خلط برای بررسی میکروارگانیسم‎ها تست می‎شود. تست کشت خون برای عفونت نیز ممکن است تجویز گردد.
  • اسکن ونتیلاسیون - پرفیوژن ممکن است برای بیماران دچار آمبولی ریوی تجویز شود. آنژیوگرافی ریه به مرئی‎سازی رگ‎های خونی ریه‎ها کمک می‎کند و برای کشف آمبولی مفید است.
  • اگر ظن به متهموگلوبین یا سولفوگلوبین وجود داشته باشد انجام اسپکتروسکپی هموگلوبین تجویز می‎شود.
  • برای کشف اکلوژن شریانی ممکن است به انجام آنژیوگرافی ردیابی دیجیتال نیاز باشد. مشابهاً برای موارد اکلوژن وریدی حاد انجام داپلر دوپلکس یا ونوگرافی تجویز می‎شود.

درمان سیانوز

  • درمان سیانوز پیش از آنکه بر خود علایم سیانوز متمرکز شود بر رفع بیماری منجر به سیانوز تأکید می‎کند.

گرم کردن نواحی آسیب دیده

  • سیانوز محیطی ایجاد شده بر اثر مجاورت با سرما یا پدیده رینو و اکروسیانوز را می‏توان به صورت علامتی با استفاده از گرمای ملایم برای انگشتان دست و پا مداوا کرد.

جراحی به عنوان درمانی برای سیانوز

  • درمان سیانوز مرکزی به علت نقایص مادرزادی قلب اغلب نیاز به جراحی دارد.
  • برای مثال درمان تراتولوژی فالوت (TOF) نیاز به جراحی در فاصلۀ کوتاهی پس از تولد دارد. اگر علایم شدت زیادی نداشته باشند، این جراحی را می‎توان در فاصلۀ 3 تا 6 ماهگی نوزاد انجام داد.
  • برای درمان TOF اغلب اوقات از جراحی قلب باز استفاده می‎شود. در طول جراحی نقایص دریچه‎های قلب تصحیح می‎گردد.

اکسیژن‎رسانی به عنوان درمانی برای سیانوز

  • پایدارسازی اولیه شرایط بیمار نیاز به اکسیژن‎رسانی دارد. گاهی از اوقات ممکن است به دستگاه تهویه یا ماشین تنفس نیاز باشد.
  • پیش از اکسیژن‎دهـــی به بیمار پزشک راه هوایی و نای را مورد بررسی قرار می‎دهد. اگر انسداد یا مشکلی وجود داشته باشد یک لولۀ تراشه وارد نای می‎شود و اکسیژن از طریق آن به بیمار تحویل می‌‎گردد.

مایعات داخل وریدی

کودکانی که بر اثر مشکل سیانوز و نارسایی قلبی ناشی از یک بیماری زیربنایی قلبی سیانوتیک در تغذیه دچار مشکل هستند نیاز به تحویل مایعات از طریق داخل وریدی خواهند داشت.

دارو برای درمان سیانوز

  • در مورد بیماران دچار نارسایی قلبی داروهایی برای کاهش انباشت بیش از حد مایعات تجویز می‎شود. این داروها زیر عنوان دیورتیک‎ها شناخته می‎شوند.
  • بیماران نارسایی قلبی و نیز افراد دچار بیماری قلبی سیانوتیک نیز نیاز به داروهایی دارند که به بهبود عمل پمپاژ قلب کمک کنند. همچنین برای درمان ضربان قلب یا ریتم قلبی غیر نرمال دارو تجویز می‎شود.
  • آنتی‎بیوتیک‎ها برای پیشگیری از عفونت و نیز برای درمان پنومونی و دیگر عفونت‎ها تجویز می‎شوند.

ایمنی‎سازی در کودکان دچار سیانوز

کودکان دچار بیماری مادرزادی قلب نیاز به تنظیم دقیق ایمنی‎سازی برای پیشگیری از عفونت‎ها دارند. برخی از بیماران ممکن است نیاز به استفادۀ دایمی از پیس‌میکر داشته باشند.

تزریق‎ها برای نوزادان دچار سیانوز

  • در کودکان مبتلا به ترانسپوزیشن شریان‎های بزرگ (TGA) به علت سیانوز موجود در زمان تولد، تزریق دارویی به نام پروستاگلاندین زمان کوتاهی پس از تولد نوزاد انجام می‎شود.
  • سمت راست قلب حامل خون ورید اکسیژن‎زدایی شده است حال آنکه خون سمت چپ قلب دارای اکسیژن است. TGA باعث درهم آمیختن طرفین قلب و منجر به سیانوز می‏شود.
  • این وضعیت از بسته شدن مجرای شریانی پس از تولد پیشگیری می‎کند. مجرای شریانی معبری بین آئورت و دریچۀ ریوی (سمت چپ و راست قلب) است.
  • باز نگه داشتن مجرای شریانی سبب درهم آمیختن خون اکسیژن‎دار و خون فاقد اکسیژن می‎شود. وقتی نوزاد در وضعیت پایداری قرار گرفته باشد جراحی برای تصحیح نقص مورد بحث انجام می‎گردد.
  • نوزادان دچار تریکوسپید ارتریسا نیز نیاز به تزریق اولیۀ پروستاگلاندین و سپس انجام جراحی دارند. برای نوزادان مبتلا به اتصال وریدی ریوی کاملاً نابهنجار (TAPVC) انجام جراحی توصیه می‎شود.
  • بیماران دچار ارتریوسوس مجرای پاتنت را می‌توان پس از تولد با دارو درمان کرد. احتمال تجویز ایندومتاسین یا ایبوپروفن وجود دارد. این درمان به بسته شدن مجرا کمک می‎کند. اگر دارو در این مورد کمک کننده نباشد، ورودی را می‎توان با استفاده از جراحی مسدود کرد.

تحویل گلوکز

سیانوز ناشی از سایر علل مثل افت قند خون را می‎توان با تحویل گلوکز و تزریق آن درمان کرد.

همچنین بخوانید:

علت بیماری نورولوژی کودکان چیست؟

علت بیماری روزئولا در کودکان چیست؟

درمان بیماری سی پی (فلج مغزی) در کودکان

علائم و درمان بیماری کاوازاکی در کودکان

علائم بیماری راشیتیسم در نوزادان



این مطلب چقدر مفید بود ؟
5.0 از 5 (1 رای)  
توجه: مطالب پزشکی و سلامت مجله دلگرم ، از منابع معتبر داخلی و خارجی تهیه شده اند و صرفا جنبه اطلاع رسانی دارند ، لذا توصیه پزشکی یا درمانی تلقی نمی شوند ، چنانچه مشکل پزشکی دارید حتما برای تشخیص و درمان به پزشک یا متخصص مراجعه کنید.

دیدگاه ها

اولین نفر برای ثبت دیدگاه باشید !


hits