تربیت کودکان را از چه سنی باید آغاز شود؟

دوره پنج ساله دبستان، دوره ای حساس و از نظر تثبیت شخصیت اخلاقی و تربیتی، دورانی مهم است؛ دوره فراگیری آموزش های زیر بنایی و اساسی، پایه گذاری عادات، روابط کودک با دیگران و آغاز پیدایش پاره ای از لغزش ها و انحرافات....

به همین دلیل در نظام تربیتی اسلام، توصیه هایی در جهت آموزش و مراقبت ها در این دوره به والدین و مربیان ارایه شده است؛ از جمله توصیه به تفکیک بستر، رعایت ضوابطی در معاشرت،

تقویت مبانی مذهبی و اخلاقی، آموزش راه و رسم صیانت از خود، دفاع از شرف و انسانیت، ایجاد عادات مناسب در خواب و استراحت، دفع و تخلیه، پوشش و لباس و آموزش مقدمات لازم برای ورود به دنیای بلوغ.

در روایات متعددی مراحل مختلف رشد، به ۳ بخش ۷ساله تقسیم شده:

• هفت سال نخست: آزادی و بازی.

• هفت سال دوم: تأدیب.

• هفت سال سوم: به خدمت گرفتن و ملازمت. در واقع، کودک از حدود ۷سالگی، تکلیف پذیر می شود و این، مرحله ادب کردن و آموزش دادن اوست. این دوره، دوران تمرین برای انجام تکالیف مورد انتظار است

و باید تلاش شود کودک را به رعایت ظواهر آداب اسلامی، تمرین نماز خواندن، اجازه گرفتن به هنگام ورود به اتاق خصوصی والدین و جدا کردن بستر خواب، ترغیب و تشویق کرد.

هر چند هنوز کودک نسبت به حکمت آداب مزبور، فهمی قابل توجه پیدا نکرده است اما از باب تمرین و کوشش، وی را به انجام آنها، تکلیف می کنیم، چرا که نفس رعایت آداب مطلوب، لغزش ها و آسیب ها را می کاهد.

بنابراین باید توجه کرد که روایات دینی نیز به بعد تربیت جنسی بعد از هفت سالگی اشاره داشته اند. در این دوران باید قوانین احتیاطی برای مواجهه با مرحله آینده در فرآیند رشد را به کودکان آموزش داد.

این گفته به این معنا نیست که فعالیت های جنسی این دوره، ناشی از احساس حقیقی جنسی است، بلکه باید گفت تمام دوران کودکی، از جهاتی دوران خواب و غفلت است اما اشاره و تأکید روایات، عمدتا جنبه پیشگیرانه و پرهیز از زودرسی فعالیت جنسی دارد.

این نکته بسیار مهم را همه ما می‌دانیم که کودک زیر ۷ سال را نباید به طور مستقیم آموزش داد و برای آموزش او باید از روش‌های تخصصی و عینی کمک بگیریم. همچنین همه ما می‌دانیم که آموزش تنها به آموزش‌های رسمی محدود نمی‌شود.

اولین آموزش‌ها در خانواده و در محیط آرام خانه شکل می‌گیرد. مانند آموزش خوب زندگی کردن، خوب حرف زدن و در کل آموزش چگونه درست اندیشیدن را باید از‌‌ همان روزهای نخست کودکی در نهاد کودک جای دهیم

تا با رشد روحی و روانی و فیزیکی او این امر مهم نیز به تکامل برسد و بعد سایر آموزش‌های جانبی را شروع کنیم. شایان ذکر است که آموزش کودک در این سنین صرفا به صورت غیرمستقیم و بیشتر از طریق تحریک تمام حواس پنجگانه‌اش باید صورت بگیرد،

چون کودک مانند ما تجربه لازم برای تمرکز در کلاس آموزشی رسمی را به دست نیاورده است و شاید تحمل کلاس آموزشی برایش خسته کننده وکسالت‌آور باشد. پس بهتر است آموزش‌ها در خلال بازی باشد

تا برای کودک ایجاد علاقه و انگیزه کند. آموزش در این زمان بسیار دشوار و مهم است زیرا ریشه‌های آموزش را به وجود می‌آورد و باید کاملا تخصصی و تکنیکی باشد.

آموزش زبان دوم

کودک از بدو تولد حس شنوایی فوق‌العاده‌ای دارد که به او اجازه می‌دهد اصوات مختلف را از هم تشخیص دهد. اگر از‌‌ همان بدو تولد با کودک با دو زبان صحبت کنیم او توانایی درک هر دو زبان پیدا می‌کند.

این کودک دیر زبان باز خواهد کرد زیرا با دایره وسیعی از لغات مواجه می‌شود که باید آن‌ها را پردازش کند و در نتیجه دیر زبان باز می‌کند وگاهی لغات دو زبان را با هم مخلوط می‌کند، ولی بعد از مدتی و در صورت مداومت کار برایش عادی می‌شود.

این حالت کاملا طبیعی است و در ۴- ۳ سالگی از بین می‌رود. این نکته را به یاد داشته باشید که هرگز برای آموختن یا حرف زدن یک زبان نباید به کودک فشار آورد. همیشه با کوچک‌ترین پیشرفتش او را تشویق کنید

و در صورت ناکامی‌اش در هیچ صورتی نگرانی خود را به او نشان ندهید زیرا ممکن است در حرف زدنش دچار مشکل شود. البته بهتر است آموزش زبان دوم را پس از تکمیل زبان اول و کامل شدن دایره لغات کودک آغاز کنیم،

زیرا کودک معمولا در ۳ تا5/3سالگی به این مهارت دست می‌یابد. می‌توان هم‌زمان با شروع مهدکودک آموزش زبان دوم را آن هم به طور غیرمستقیم آغاز کرد و آموزش مستقیم را با شروع مدرسه ادامه داد.

آموزش نقاشی

از ۲سالگی می‌توان آموزش رنگ‌ها را به کودکان آغاز کرد زیرا کودک از لحاظ روانی و جسمی رشد می‌کند، ماهیچه‌هایش قوی می‌شود و از نظر بینایی چشمش توانایی دنبال کردن و هدایت دست به هر سمتی را که می‌خواهد، دارد.

کودکان معمولا سعی می‌کنند خطوطی را از چپ به راست رسم کنند. از آنجا که نقاشی آغازی برای نوشتن است، لازم است کودک را به کشیدن نقاشی تشویق کرد. بهترین سن برای شروع آموزش نقاشی با هدف ایجاد خلاقیت در کودک و نه نقاشی کردن

در پایان ۴‌سالگی است. منظور از آموزش نقاشی تنها فراهم کردن فضایی برای رشد خلاقیت بچه‌ها از جمله نقاشی است. حتی والدین خود می‌توانند عهده‌دار این امر باشند. می‌توانید از موسیقی، تئا‌تر، بازی، ‌قصه، شعر و...

استفاده کنید و فضایی را به وجود آورید تا کودک‌تان خود را با زبان تصویر آشنا کند. نقاشی یک زبان بین‌المللی است؛ زبانی برای گفتن ناگفته‌ها. بهتر است کودک تا ۳ سالگی از گواش، آبرنگ

و مداد شمعی برای نقاشی استفاده کند و از 4.5 سالگی به بعد از مدادرنگی استفاده کند. می‌توانید پایین دیوار اتاقش را سرتاسر مقوا بچسبانید و او را توجیه کنید که فقط در آنجا مجاز است نقاشی کند.

آموزش مهارت‌ها و ارزش‌های اجتماعی

مهارت‌های زندگی دائما تذکر دادن به کودک نیست؛ این‌که به او بگوییم مودب باش، جلوی بزرگ‌تر بایست، درست بخور، درست بشین، این‌طوری حرف نزن، این‌طوری حرف بزن، سلام کن، خداحافظی نکردی.

این‌ها نه تنها مهارت‌ها را بالا نمی‌برد بلکه اعتماد به نفس آن‌ها را نیز پایین می‌آورد. او برداشتی را که ما از هر کدام از باید‌ها و نباید‌ها داریم را ندارد. پس باید به صورت تجربی بیاموزد که ادب یعنی چه؟ تربیت یعنی چه؟

هرچقدر ما برایش توضیح دهیم او به درک درست نمی‌رسد و باید تجربه کند. اگر کودک ما سلام نکرد یا خداحافظی را فراموش کرد نشانه آن نیست که او بی‌ادب است و بی‌ادب می‌ماند. او هنوز درک درستی از این واژه‌ها ندارد

یا شاید زمان استفاده مناسب از آن را نمی‌داد. در هر صورت او را به اجبار وادار به کاری که میل به انجام آن ندارد، نکنید. برای آموزش او روش ترغیب وتشویق بسیار مناسب است. هیچ‌ وقت برای انجام ندادن رفتارهای اجتماعی احساس شرم

و گناه به او ندهید و از جملاتی مانند بد و زشت است و گناه و... استفاده نکنید. برای انجام کاری اصرار و خواهش نکنید چون نتیجه‌ای نخواهد داشت یا اگر هم داشته باشد موقتی است و زود از بین می‌رود.
آموزش موسیقی
بر اساس پژوهش‌های بسیار، درک موسیقی از دوران جنینی آغاز می‌شود. اما دریافت علائم صوتی و واکنش‌های ناشی از آن زمانی است که کودک قادر به تحلیل و تفکیک صدا‌ها و آوا‌هاست.

بسیاری از کار‌شناسان آموزش و نیز روان‌شناسان در پی تحقیقات پژوهشگران بهترین سن آموزش موسیقی به کودکان را ۲ تا ۸ سالگی می‌دانند؛ البته باز هم به روش غیرمستقیم.

آموزش ورزشی

یکی از رشته‌های ورزشی مناسب برای سنین زیر پیش دبستان ژیمناستیک است تا مهارت‌ها و هماهنگی‌های حرکتی کودک تقویت شود. در بسیاری از مهد‌ها

و باشگاه‌ها این کلاس‌ها دایر است و والدین می‌توانند از ۴ سالگی فرزندشان را در این کلاس‌ها ثبت‌نام کنند. البته از این سنین می‌توان کودک را با شنا نیز آشنا کرد.

گردآوری: مجله اینترنتی دلگرم