۲ آبان ماه ۱۳۸۴ درگذشت بانو قنبری (ننه مکرمه)، نقاش خودآموخته

مکرمه قنبری (شناخته شده به نام ننه مکرمه) ، (متولد: ۱۳۰۷ (۱۹۲۸) در دری‌کنده بابل ، ایران - درگذشت: ۲ آبان ۱۳۸۴ (اکتبر ۲۰۰۵) نقاش سبک پست مدرنیسم مازندرانی بود که به خاطر نقاشی‌هایش به شهرت جهانی رسید.

نقاشی‌های وی موجب شد تا به عنوان بانوی سال نقاش در سال ۲۰۰۱ توسط دوازدهمین کنفرانس ایران‌شناسی در دانشگاه دولتی سوئد، معرفی شود.

مکرمه تحصیلات دانشگاهی و سواد خواندن و نوشتن نداشت و دوره علمی هم نگذرانده بود، او در سن ۶۷ سالگی نقاشی را شروع کرد و نخستین نمایشگاهش در سال ۱۳۷۴ در گالری سیحون بر پا شد. اولین بار در سال ۱۹۹۸ فیلمی از مکرّمه و آثارش توسط مجید ماهیچی ساخته شد.

نمایشگاه‌های بسیاری از آثار مکرمه در سراسر دنیابرگزار شده و هر ساله برگزار می‌شود. مکرمه که خانه‌اش جزء میراث فرهنگی کشور به ثبت رسیده و به موزه تبدیل شده هرساله پذیرای بازدید کنندگان فراوانی از سراسر دنیاست. موزه مکرمه همکاری‌های بسیاری با موزه‌های مختلف دنیا از جمله موزه باورز در ایالت کالیفرنیا داشته که ماحصل آن برپایی نمایشگاه‌هایی در کالیفرنیا بوده و سایر کشورها بوده‌است.

زندگی نامه کوتاه از ننه مکرمه

بانو قنبری، سال ۱۳۰۷ش در روستای دری کنده استان مازندران به‌دنیا آمد. جوشش درونی او برای خلق تصاویر از‌‌ همان زمان کودکی به‌صورت بازی با گل و خاک، خود را آشکار می‌ساخت اما او تا سن شصت و هفت سالگی برای بیان احساسات خود از طریق نقاشی فعالیتی نکرد.

میل هنری او از طریق دیگر کارهای هنری به‌ویژه آرایش عروس‌های دهکده بروز می‌یافت. رو آوردن مکرمه به نقاشی از بیماری گاو مورد علاقه‌اش آغاز شد. او گاو محبوبی داشت که برای چراندن آن مجبور بود روزانه مسافت طولانی‌ای را بپیماید. پس از چندی مکرمه بیمار شد و فرزندانش که نگران سلامتی مادر بودند بدون اطلاع قبلی او، حیوان را فروختند.

پس از آن زمان، مکرمه بسیار غمگین شد و برای غلبه بر احساساتش به نقاشی پناه برد. او که حتی قادر به خواندن و نوشتن نبود، بدون هیچ‌گونه آموزش رسمی، دست به خلق تصاویری فوق‌العاده زد. اولین کارش را که پرتره‌ای از یک گاو بود، با گل و خاک روی سنگ نقاشی کرد.

سپس تمام دیوارهای خانه، در‌ها، کدوهای حلوایی و هر آنچه را می‌توانست به‌عنوان بوم نقاشی عمل کند، انباشته از طرح و رنگ کرد تا این‌که یکی از پسرانش در یکی از سفرهای ماهانه برای ملاقات مادر، از تهران برایش رنگ و کاغذ خرید. اکنون تمام خانه‌اش مملو از نقاشی‌هایی شده بود که هرکدام راوی داستان تلخ و شیرین زندگی او به‌ویژه ماجرای ازدواجش به‌شمار می‌آمدند.

مکرمه همیشه به این‌که که چرا او را مجبور کردند در سن پایین همسر چهارم مردی میانسال شود، اعتراض می‌کرد.

مکرمه در مصاحبه‌ای که با هالی، فیلم‌ساز امریکایی انجام داد، درباره زندگی‌اش چنین گفت:

به مدت چهار سال تنها شب‌ها نقاشی می‌کردم و هرگاه میهمان ناخوانده‌ای سر می‌رسید، به‌سرعت همه وسایلم را پنهان می‌کردم زیرا ذهنیت آن‌ها چنین بود که کاغذ و رنگ و قلم به چه درد یک کشاورز می‌خورد؟ من همیشه کاری برای انجام دادن دارم. در خانه هم کار می‌کنم، هم نقاشی. هیچ‌گاه بیکار و بیهوده زندگی نکردم. حتی مانند سایر خانم‌ها، عادتی به خواب ظهر ندارم.

نخستین نمایشگاه مکرمه در سال ۱۳۷۴ش در گالری سیحون برپا شد و پس از آن هر ساله نمایشگاه‌هایی را در‌‌ همان گالری برگزار می‌کرد. هم‌چنین در سال ۱۳۸۴ش نمایشگاهی از آثارش در لس‌آنجلس برپا شد. قنبری در سال ۲۰۰۱م برای برپایی نمایشگاهی از آثارش به سوئد رفت و‌‌ همان سال به‌عنوان زن سال سوئد برگزیده شد. کار‌شناسان هنر اروپا، آثار قنبری را با نقاشی‌های شاگال مقایسه می‌کنند. بانو مکرمه قنبری دوم آبان‌ماه سال ۱۳۸۴ هجری شمسی از دنیا رفت.

تهیه و گردآوری مجله دلگرم

جهان باورصاد