۲ آبان ۱۳۰۷ زادروز شهید مظلوم، آیت ‏الله دکتر بهشتی

زندگینامه کوتاه از سید محمد بهشتی

سیدمحمد بهشتی در روز دوم آبان‏ ماه سال ۱۳۰۷ در محله‏ ی لنبان اصفهان متولد شد. پدرش سید فضل‏ الله مردی روحانی و متقی بود و در هفته دو روز را به روستاهای اطراف می‏رفت تا آنان نیز بتوانند نماز را به جماعت بخوانند. سید در سن ۴ سالگی آموختن را آغاز نمود. در سن ۷ سالگی برای رفتن به مدرسه آماده شد و چون کودکی تیز و باهوش بود در کلاس چهارم ثبت‏ نام کرد.

سال ششم ابتدایی به‏ عنوان رتبه‏ ی دوم شهر معرفی گشت. وی سپس به دبیرستان سعدی راه یافت. هنوز دو سال نگذشته بود که به مطالعه ‏ی علوم دینی علاقه‏ مند شد. در سال ۱۳۲۱ مدرسه را رها کرد و در جست‏وجوی نکته‏ های آئین محمدی (ص) در مدرسه‏ ی صدر اصفهان به تحصیل پرداخت.

بعد از آموختن فقه و پایان دوره‌ی سطح در سال ۱۳۲۵ به قم مهاجرت نمود و در مدرسه ‏ی حجتیه ساکن شد و از محضر آیت ‏الله داماد، اردکانی یزدی، امام خمینی (ره)، آیت ‏الله بروجردی، آیت ‏الله حجت، آیت ‏الله سیدمحمدتقی خوانساری و... کسب فیض نمود. در سال ۱۳۲۷ در امتحانات متفرقه ‏ی دبیرستان شرکت کرد و بعد از اخذ مدرک دیپلم ادبی به دانشگاه الهیات و معارف راه یافت.

او که زبان فرانسه را در دبیرستان فرا گرفته بود، به ‏علت علاقه به زبان انگلیسی، برای تکمیل آن در تهران یک دوره کلاس فشرده رفت. سال سوم دانشگاه در تهران ساکن شد اما در سال ۱۳۳۰ به قم بازگشت و در مدرسه‏ای به ‏عنوان معلم زبان انگلیسی مشغول به کار شد. در همین سال مدرک کارشناسی خود را از دانشگاه دریافت کرد.

سپس در محضر علامه طباطبایی اسفار و فلسفه را فرا گرفت. در اردیبهشت‏ ماه سال ۱۳۳۱ با صبیه‏ ی مکرم یکی از روحانیون ازدواج نمود و صاحب ۴ فرزند شد. در سال ۱۳۳۳ در قم دبیرستانی با شیوه‏ ی جدید به نام دبیرستان "دین و دانش" تأسیس کرد. سیدمحمد حسینی بهشتی مدرک دکترای فلسفه ‏ی خود را از دانشگاه تهران دریافت کرد و در سال ۱۳۳۸ کلاس‌های زبان انگلیسی، عربی، علوم طبیعی را در دبیرستان دین و دانش به ‏منظور تحصیل طلاب حوزه‏ ی علمیه به راه انداخت.

در سال ۱۳۳۹، سازمان دادن به حوزه‏ ی علمیه‏ ی قم را از اهم فعالیت‌های خود دانست و با طرح یک برنامه‏ی منسجم و هم‏یاری آیت‏ الله گلپایگانی در سال ۱۳۴۲ مدرسه ‏ی حقانی از جمله مدارس نمونه‏ ی علوم حوزوی شد. بعد از سخنرانی دکتر بهشتی در جشن مبعث دانشگاه تهران و چاپ آن در مجله‏ی مکتب تشیع، یک هسته‏ی تحقیقاتی به‏ وجود آمد که قرار شد پیرامون حکومت در اسلام تحقیق و مطالعه شود.

وی از سال ۱۳۴۱ به رهبری امام (ره) مبارزات خود را آغاز کرد و در سال ۱۳۴۲ بر اثر فشار و تهدید ساواک به تهران انتقال یافت و با جمعیت هیئت‏ های مؤتلفه ارتباط پیدا نمود. در این زمان به پیشنهاد شورای مرکزی، امام (ره) یک گروه چهار نفری به‏ عنوان شورای فقهی و سیاسی برای آنان تعیین کرد که این شورا متشکل از استاد مطهری، انواری، مولایی و دکتر بهشتی بود.

در سال ۱۳۴۳ مسلمانان هامبورگ برای مسجد تازه تأسیس خود که به‏ وسیله‏ ی آیت‏ الله بروجردی ساخته شده بود، تقاضای یک روحانی کردند و با اصرار آیت‏ الله میلانی و حائری، دکتر بهشتی رهسپار آلمان شد و در آن‌جا هسته‏ ی انجمن‌های اسلامی دانشجویان گروه فارسی ‏زبان را تأسیس کرد. شهید بهشتی در این مدت زبان آلمانی را نیز فرا گرفت و در سال ۱۳۴۹ از این کشور خارج شد.

او سفرهایی به لبنان، سوریه، عربستان (مکه‏ ی مکرمه) و ترکیه برای دیدار امام موسی صدر - دوست دیرین سال‌های تحصیل در قم - داشت. زمانی‏که به ایران بازگشت، دولت او را ممنوع‏ الخروج نمود لذا در سال ۱۳۵۰ کلاس تفسیر قرآن برپا کرد تا این‏که در سال ۱۳۵۴ دستگیر و چند روز در زندان کمیته ‏ی مرکزی محبوس گشت. وی بعد از رهایی، دیگر نتوانست برپائی این کلاس را ادامه دهد اما به‏ همراهی دکتر باهنر در بخش برنامه‏ ریزی کتاب وزارت آموزش و پرورش به تهیه‏ ی و تدوین کتاب دینی برای مدارس اقدام کرد و از این طریق، فکر دینی و آشنایی با قرآن را وارد کتب درسی نمود.

شهید بهشتی در روز اول بهمن‏ ماه سال ۱۳۵۳ از رساله‏ ی دکترای خود چرا که تا آن زمان به‏ علت انجام فعالیت‌های فرهنگی سیاسی نتوانسته بود آن را به پایان برساند تحت عنوان مسائل مابعدالطبیعه در قرآن با راهنمایی استاد مطهری که استاد راهنمای وی بود دفاع کرد.

وی در سال ۱۳۵۷ بار دیگر برای چند روز به زندان افتاد و بعد از رهایی به دیدار امام (ره) در پاریس رفت و هسته ‏ی اصلی شورای انقلاب که متشکل از استاد مطهری، هاشمی رفسنجانی، موسوی اردبیلی، باهنر و شخص خود شهید بهشتی بود را با نظر امام (ره) تشکیل داد.

شهید بهشتی به‏ دنبال پیروزی انقلاب اسلامی به‏ عنوان دبیر شورای انقلاب معرفی گشت و بعد از تعیین اعضای مجلس خبرگان به انتخاب مردم، تدوین قانون اساسی را بر عهده گرفت و با آوردن دلایل و براهین مستند، اصل ولایت فقیه را در مجلس خبرگان به تصویب رساند.

وی هم‏چنین در این سال‌ها حزب جمهوری اسلامی را به یاری دوستان و افراد حزب‏ اللهی تأسیس کرد. چندی بعد نیز حضرت امام خمینی (ره) مسئولیت دیوان عالی کشور را در اسفندماه سال ۱۳۵۸ به شهید بهشتی سپردند تا عدل و قسط در جامعه رواج یابد.

سرانجام این یاور بزرگ امام (ره) در روز هفتم تیرماه سال ۱۳۶۰ در سن ۵۳ سالگی از میان خاکیان رخت بربست و ایران اسلامی را داغ‏دار خود نمود. انفجار بمب توسط منافقین کوردل در ساختمان حزب جمهوری اسلامی او و ۷۲ لاله ‏ی سرخ ایثار و اخلاص را پرپر ساخت. پیکر پاک این شهید مظلوم انقلاب اسلامی هم‏اکنون در بهشت زهرای تهران مدفون است.

تهیه و گردآوری مجله دلگرم

جهان باورصاد