علت احتقان یا احتباس خون در پستان زنان شیرده چیست؟

احتقان یا احتباس خون در پستان

سینه‌های مادران چند روز اول بعد از زایمان، ممکن است دردناک و سنگین شود. این اتفاق معمولاً در بین مادران شایع است، اما همۀ زنان لزوماً آن را تجربه نمی‌کنند. سینۀ برخی مادران فقط کمی سفت می‌شود و سینه‌های برخی دیگر به شکل حیرت‌انگیزی بزرگ و سفت خواهد شد.
تولید شیر بیشتر بین روز سوم یا چهارم پس از زایمان باعث سنگین‌تر و بزرگ‌تر شدن و دردناکی سینه‌های مادران می‌شود که اتفاقی طبیعی است. بخشی از پر بودن سینه‌ها نیز ناشی از خون اضافی و مایعات لنف در بافت سینه است که معمولاً در دو تا سه هفتۀ اول بعد از زایمان کاهش می‌یابد و سینه‌ها نرم‌تر می‌شود، حتی زمانی که پر از شیر است.
اما اگر سینه‌های شما سفت، متورم، ضربان‌دار، ناصاف و گره‌دار یا به شکل ناراحت‌کننده‌ای پر یا دردناک است، شما احتمالاً دچار احتقان سینه یا همان پرخون شدن سینه‌ها شده‌اید. این ورم می‌تواند تا زیر بغلتان نیز پیشروی کند و ممکن است باعث ایجاد کمی تب شود.

برای رفع این مشکل، لازم است حتماً شیردهی کنید. پرخون شدن درمان‌نشده می‌تواند منجر به تولید شیر کم، انسداد مجاری شیر و عفونت یا ماستیت پستان شود، بنابراین ضروری است که از همان ابتدا به دفعات زیاد شیردهی کنید. در صورت امکان، در ساعت اول یا دوم بعد از تولد نوزاد به او شیر بدهید و از همان زمان هم شیردهی را به شکل مرتب ادامه دهید. همچنین منتظر دیدن نشانه‌های گرسنگی در کودک مانند مکیدن دست یا شست خود و بی‌قراری باشید. برای یک نوزاد تازه متولدشده، برنامۀ شیردهی تعیین نکنید و برای شیر دادن به نوزاد منتظر صدای گریۀ او نمانید و زودتر اقدام کنید.

عوامل افزایش‌دهندۀ احتقان پستان

مادرانی که در چند روز اول بعد از تولد نوزاد، قادر به شیردهی مکرر نباشند و سینه‌های آنها کاملاً خالی نشود، ممکن است دچار این عارضه شوند. با این که ممکن است بدن شما بعد از زایمان، فقط حجم کوچکی از شیر تولید کند، اما خالی شدن همان مقدار نیز از اهمیت زیادی برخوردار است. برخی از زنان به دلیل توجه نکردن به چگونگی شیر دادن، دچار ورم و پرخونی سینه‌ها می‌شوند. همچنین اگر مجاری شیر شما مسدود شده باشد هم ممکن است دچار احتقان سینه شوید.

اگر عمل جراحی بزرگ کردن سینه داشته‌اید و ایمپلنت‌ها به قدری جا اشغال می‌کند که فضای کافی در داخل سینه برای خون، لنف و شیر افزایش‌یافته وجود ندارد، ممکن است انسداد مجاری شیر را تجربه کنید. همچنین اگر زیاد سوتین‌های تنگ بپوشید، ممکن است دچار انسداد مجاری شیر شوید که تمام اینها ممکن است منجر به احتقان سینه شود.

پیشگیری از احتقان پستان

همۀ زنان پس از زایمان احتقان پستان را تجربه نمی‌کنند. سینۀ برخی زنان تنها کمی پر می‌شود، اما سینه‌های برخی دیگر خیلی بزرگ و سفت می‌شود. کارهایی که می‌توانید برای کاهش احتمال پرخون شدن سینه‌های خود انجام دهید شامل موارد زیر است:

شیردهی در دو ساعت اول پس از زایمان: در صورت نبود مشکل، دو ساعت پس از زایمان به نوزاد خود شیر بدهید. تیم پزشکی زایمان در انجام این کار به شما کمک می‌کند.

شیردهی مکرر؛ بین هشت تا ۱۲ بار در روز: بعد از ۲۴ ساعت اول پس از زایمان، لازم است در طول روز اول نیز برای شیردهی تلاش کنید، اما ممکن است که کودک هشت وعده شیر نخواهد. به علائم گرسنگی نوزاد دقت و توجه کنید. برای تشویق نوزاد به شیر خوردن، او را بغل کنید و پوست خود را با پوست او در تماس قرار دهید. اگر بیش از سه ساعت از شروع آخرین وعدۀ تغذیه گذشته است نیز، می‌توانید نوزادتان را برای شیر خوردن بیدار کنید.

شیر خوردن کامل از یک سینه: قبل از تعویض سینۀ شیردهی، اجازه دهید کودک شما شیر خوردن از یک سینه را تمام کند. این کار معمولاً بین ۱۰ تا ۲۰ دقیقه طول خواهد کشید. اگر مدت شیر خوردن کودک شما کمتر از ۱۰ دقیقه باشد، بهتر است با پزشکتان صحبت کنید. او ممکن است توصیه کند تا زمانی که مدت شیر خوردن نوزاد بیشتر می‌شود، سینۀ دیگرتان را پمپ کنید. گاهی نیز ممکن است کودک شما فقط از یکی از سینه‌ها‌ی شما شیر بخورد. اگر این اتفاق افتاد، وعدۀ شیردهی بعدی را با سینۀ پر شروع کنید.

پرهیز از شیشه‌شیر و پستانک: در ماه اول تولد نوزاد، از دادن شیشه‌شیر یا پستانک به نوزاد خودداری کنید، مگر این که یک دلیل پزشکی برای انجام این کار وجود داشته باشد. عضلاتی که برای مکیدن شیشه‌شیر یا پستانک استفاده می‌شود با عضلات مورد استفاده برای مکیدن سینه فرق دارد و ممکن است کودک شما بعد از یادگیری چگونگی شیر خوردن از یک شیشه‌شیر، در شیر خوردن از سینه مشکل پیدا کند یا با ترجیح سرشیشه به سینۀ مادر مواجه شوید.

دوشیدن مناسب شیر: اگر پزشک توصیه کرده است که علاوه بر شیردهی، شیرتان را نیز بدوشید، لازم است دوشیدن شیر خود را یاد بگیرید و با شرایط نگهداری شیر مادر آشنا شوید. اگر هم از شیر خشک استفاده می‌کنید، هر بار که به نوزاد شیر خشک می‌دهید، شیر خود را نیز با دست یا شیردوش بدوشید. اگر یک وعدۀ تغذیه جا افتاده است یا کودک شما خوب شیر نمی‌خورد نیز می‌توانید سینۀ خود را بدوشید.

راهکارهایی برای برطرف کردن احتقان پستان

پرخونی و ورم سینه در بیشتر مادران به سرعت از بین می‌رود. اگر به خوبی شیردهی می‌کنید یا حداقل هر دو تا سه ساعت یک بار سینۀ خود را با دوشیدن شیر خالی می‌کنید، می‌توانید انتظار داشته باشید که بعد از ۲۴ تا ۴۸ ساعت، ناراحتی‌تان تسکین یابد. هنگامی که ورم رفع می‌شود، سینه‌های شما نرم‌تر می‌شود، اگرچه هنوز هم پر از شیر خواهد بود. اگر نوزاد را با شیر خود تغذیه نمی‌کنید، ورم ابتدا بدتر خواهد شد و بعد شروع به بهبود می‌کند.
همین‌طور حتی اگر شما نوزاد را با شیر خود تغذیه نمی‌کنید، ممکن است لازم باشد برای کاهش فشار روی سینه و به حداقل رساندن خطر ابتلا به عفونت پستان یا ماستیت، شیر سینه‌ها را بدوشید. به‌طورکلی انجام اقداماتی برای کاهش فشار، به رفع سریع‌تر پرخون شدن سینه کمک خواهد کرد. راه‌های راحت‌تر شدن شیردهی و کاهش ورم شامل موارد زیر است:

سینه را به شکلی متناسب گرم کنید: قبل از شیردهی، یک کمپرس گرم را برای چند دقیقه روی سینه‌های خود بگذارید تا جریان شیر را روان کند. بیشتر از سه دقیقه، سینه را در مجاورت گرما قرار ندهید، زیرا گرمای بیش از حد می‌تواند ورم را افزایش دهد و خروج شیر را سخت‌تر کند. شما همچنین می‌توانید یک دوش آب گرم کوتاه بگیرید. اگر سینۀ شما به قدری ورم کرده است که شیر اصلاً خارج نمی‌شود، از کمپرس گرم استفاده نکنید.

به طور مرتب شیردهی کنید: فاصلۀ بین وعده‌های شیردهی نباید بیشتر از دو تا سه ساعت باشد. اگر سینه‌هایتان به قدری پر است که شما را آزار می‌دهد، ممکن است دچار پری بیش از حد مجاری شیر باشید. برای تسکین ناراحتی، می‌توانید کمی از شیرتان را با دست بدوشید. دوشیدن شیر ممکن است در ابتدا برای برخی مادران ناراحت‌کننده و دردناک باشد، اما وقتی مقداری از شیر خارج شود، سینه‌های شما احتمالاً کمتر دردناک خواهد بود.

سینه را به آرامی ماساژ دهید: هنگامی که کودک شما در حال شیر خوردن از یک سینه است، به آرامی همان سینه را ماساژ دهید. این کار جریان شیر را بیشتر می‌کند و مقداری از سفتی و ناراحتی سینه را رفع خواهد کرد. ماساژ گردن و پشت نیز به شما در برطرف کردن این مشکل کمک می‌کند.

مقداری از شیرتان را با دست بدوشید: وقتی کودک شما برای چفت کردن سینه در دهان مشکل دارد، مقداری از شیر را با دستتان بدوشید یا ابتدا سینه را با شیردوش و سپس با دست بدوشید تا زمانی که هالۀ تیرۀ اطراف سینه نرم‌تر شود. برخلاف پمپ کردن سینه، دوشیدن دستی سینه، این هاله را نرم می‌کند و انعطاف کافی برای چفت شدن در دهان نوزاد را فراهم خواهد کرد.

از دوشیدن نامتناسب شیر خودداری کنید: اگر حداقل هر دو تا سه ساعت یک بار به نوزاد شیر می‌دهید و شیردهی خوب پیش می‌رود، از دوشیدن شیر پرهیز کنید، مگر این که نیاز به نرم کردن سینه داشته باشید و تنها با سرعت کم و برای چند دقیقه سینه را بدوشید تا باعث تولید شیر بیشتری در سینه نشود. دوشیدن بیش از حد شیر می‌تواند به تولید بیش از حد شیر و طولانی شدن ورم منجر شود.

حتماً بخوانید:

غذاهای مفید در دوران شیردهی برای مادر

غذاهای مناسب و نامناسب برای دوران شیردهی بخور نخورهای زمان شیردهی را میدانید؟با دلگرم همراه باشید تا با غذاهای مفید و عالی در دوران شیردهی آشنا شوید.…

از کمپرس سرد استفاده کنید: برای تسکین درد و کمک به کاهش ورم و تخفیف پرخون شدن سینه‌ها، کمپرس سرد را قبل یا بعد از شیردهی و برای حدود ۱۰ دقیقه روی سینه انجام دهید. می‌توانید از یخ خردشده در یک کیسۀ پلاستیکی یا یک کیسۀ سبزی در فریزر که در یک پارچۀ نازک پیچیده شده است برای این کار استفاده کنید.

سوتین‌های شیردهی بپوشید: بسیاری از سوتین‌های شیردهی استاندارد برای کمک به بهبود این مشکل مفید است، حتی می‌توانید هنگام خواب هم این سوتین‌ها را بپوشید. بهتر است مطمئن شوید که اندازۀ آن متناسب شماست و سیم یا فنری ندارد. سیم زیر کاسۀ سوتین می‌تواند باعث تنگی، انقباض و مسدود شدن مجاری شیر شود.

می‌توانید برخی از مسکن‌ها را مصرف کنید: برای از بین بردن ناراحتی یا درد، می‌توانید از ایبوپروفن یا استامینوفن معمولی استفاده کنید. این داروها معمولاً برای مصرف در حین شیردهی بی‌خطر تلقی می‌شود، با این وجود نظر پزشکتان را نیز بپرسید و یادتان باشد آسپرین مصرف نکنید.