احرامی بافی _ هنر زیبای ایرانی را بشناسیم

آشنایی با هنر احرامی بافی

احرامی ­بافی، یکی از رشته­ های پارچه ­بافی سنتی ایران و رشته ی بومی استان خوزستان است. این منسوج، بافت ه­ای از الیاف پشم و پنبه با طرح ­های ساده ی هندسی است که به وسیله ی دستگاه پارچه ­بافی دستی بافته می­شود. در گذشته، نوع بدون نقش این دست­ بافته را به عنوان پوشش احرام در اجرای مناسک حج به ­کار می­ بردند، اما هم ­اکنون احرامی در اندازه­ های گوناگون در قالب سجاده، پادری، روفرشی، روتختی، کیف و محصولات مشابه بافته می­ شود.

در استان یزد منسوجی به نام "حرمی" و در استان ایلام نیز منسوجی به نام "احرام" بافته می­شود که این منسوجات از لحاظ مواد اولیه، ابعاد، نقوش و رنگ­بندی با منسوج احرامی استان خوزستان متفاوت است. در بافت احرامی از نقشه استفاده نمی­شود، طرح ­ها، نقشه ­ها و رنگ­ بندی زاییده ی ذهن خلاق بافنده است و اغلب از یک شکل کلی پیروی می­ کند. به دلیل ماهیت بافت این نوع دست­ بافته، اجرای نقوش گردان و منحنی امکان ­پذیر نیست و نقش ­ها هندسی و متقارن هستند.

رایج ­ترین طرح­های احرام ی خوزستان عبارتند از: طرح لوزی، طرح کاجی، طرح لوزی در لوزی، طرح راه راه ساده، طرح راه راه تی­خروسی، طرح آجر­کاری، طرح پروانه، طرح خشتی، طرح عروسکی و طرح بوسه ی دو ماهی.

نقوش دست­ بافته­ های احرامی به نوعی بازنمود نقوش سفالینه­ های تمدن شوش با قدمت چند هزار ساله است. رنگ­ های به­ کاررفته در احرامی رنگ­ هایی شاد، درخشان و روشن مانند قرمز، زرد، آبی، سبز و سفید است. در حال حاضر اکثر احرامی ­های خوزستان در ابعاد 110*70 و 100*150 بافته می­ شود. دستگاه سنتی احرامی­بافی از نوع دووردی است. دستگاه احرامی­ بافی به­ صورت ثابت در کارگاه مستقر می ­شود و نخ ­های تار به شکل افقی بر روی آن قرار می ­گیرند.

بیشتر قطعات این دستگاه مشابه سایر دستگاه­های نساجی سنتی از جنس چوب است. از جمله ابزار مورداستفاده در این بافت سنتی می­توان به این موارد اشاره کرد:
1- دفه، ابزاری است که برای کوبیدن پودها از آن استفاده می ­شود
2- لیت، قطع ه­ای مستطیل ­شکل از جنس نی مرداب که نخ ­های چله از میان این تیغه عبور می­ کنند
3- بلول (ماسوره) لوله باریک و کوتاهی است که نخ پود به دور آن پیچیده می ­شود
4- چرخ­ ماسوره­ تابی که شامل دو چرخ بزرگ و کوچک است که با چرخاندن چرخ بزرگ، چرخ کوچک دستگاه نیز می­ چرخد و نخ را به دور ماسوره می­ پیچد. از مهمترین مراکز بافت احرامی خوزستان می­ توان به شهرستان­ های شوشتر، دزفول، بهبهان، سوسنگرد و مسجد سلیمان اشاره کرد.