کلیسای سرکیس مقدس کجاست؟

تاریخچه کلیسای سرکیس مقدس تهران

از نیمه دوم قرن بیستم میلادی وقتی جمعیت ارمنی‌های تهران داشت زیاد می‌شد و مسیحیان بیشتر محله‌های تهران کلیسایی نزدیک خودشان برای عبادت و اجرای مراسم‌های مذهبی نداشتند نیاز به ساختن یک کلیسای جدید احساس شد.

تا قبل از آن کلیسای مریم مقدس در خیابان میرزا کوچک خان مرکز خلیفه گری و همچنین کلیسای جامع ارمنی‌ها بود. در همین موقع یکی از ارمنیان خیر به نام مارکام سرکیسیان زمینی را برای ساخت یک کلیسای بزرگ‌تر و احداث مرکز خلیفه‌گری جدید خریداری کرد.
بعد از اینکه مارکام سرکیسیان از دنیا رفت، دو پسر او به نام های گورکن و وازگن سرکیسیان هزینه‌های ساخت کلیسا را پرداخت کردند.

طراحی ساختمان را معماری به نام مهندس اوژن آفتاندلیانس انجام داد.
ساخت کلیسا در سال ۱۳۴۳ شمسی با حضور اسقف اعظم آرداک مانوکیان شروع شد اما ساختنش خیلی فراز و نشیب داشتو همان اول کار با مشکل مواجه شد و پنج سال بعد دوباره کار ساخت آغاز شد.
در زمان جنگ تحمیلی هم کلیسا از مشکلات جنگ بی‌نصیب نماند و با اصابت موشک بخشی از آن آسیب دید و تعطیل شد. سال ۱۳۹۱ هم کلیسا مرمت شد.
حوضچه مخصوص غسل تعمید بازسازی شد و چهار ستونِ زیر گنبد اصلی بعدها اضافه شد.

سرکیس مقدس چه کسی بود؟

سرکیس مقدس از سرداران روم در سده چهارم میلادی بود اما به خاطر مسیحی بودن تحت تعقیب بود. او به همراه پسرش به ارمنستان فرار کرد اما تیران، پادشاه ارمنستان هم که تحت فشار امپراطور روم بود مجبور شد آنها را اخراج کند.

بعد از آن سرکیس مقدس و پسرش به ایران فرار کردند و به خدمت ارتش شاپور دوم درآمدند اما این قدیس مسیحی در ایران هم سرنوشت خوبی نداشت و در نهایت به اتهام تبلیغ مسیحیت در بین سربازان به مرگ محکوم شد. شاپور دوم دستور داد تا او و پسرش و عده‌ای از سربازان را در نیشابور به قتل برسانند.

کلیسای سرکیس و معماری اش

در تقویم کلیسای ارمنی یک روز به سرکیس مقدس اختصاص دارد.
در ۱۴ فروردین ۱۳۴۳ طی مراسم خاصی توسط اسقف اعظم، آرداک مانوکیان کلیسا با عنوان (سرکیس مقدس) نام‌گذاری شد.

معماری شگفت انگیز کلیسای سرکیس مقدس

در خیابان کریم خان زند، اول خیابان ویلا ساختمانی مستطیلی شکل را می‌بینید که با سنگ مرمری سفید پوشانده شده، در همان نگاه اول کاملا پیداست که شما رو‌به‌روی یک کلیسا ایستاده‌اید و معماری آن نقطه قوت به حساب می‌آید.
کلیسای سرکیس مقدس تهران بر پایه نقشه بازیلیکا (به کلیساهای مهم و بزرگ که به شکل صلیب هستند بازیلیکا می‌گویند) ساخته شد.

ورودی اصلی که دارای سردری با سبک معماری سده های ۴ و ۵ میلادی ارمنستان است به داخل راهرویی به پهنای محراب باز می‌شود. دیوارهای داخلی کلیسا با گچ پوشانده شده.
مهندس اوژن آفتاندلیانس کلیسا را با سبک معماری قرون وسطا و معماری عصر جدید ارمنستان طراحی کرده است و کار ساخت کلیسا بر عهده لئون کشیشیان گذاشته شد.

محراب نیم دایره

به رسم کلیساهای مسیحی محرابی نیم دایره‌ای شکل با سه نورگیر در قسمت شرقی کلیسا قرار دارد.
کف محراب بالاتر از کف صحن کلیسا است و دیوارهای بالای محراب و دوسمت آن با نقاشی‌هایی برگرفته از کتاب مقدس تزیین شده.
وارد کلیسا سرکیس مقدس که می‌شوید سقف بلند آن که برگرفته از کلیسای مریم مقدس شهر آنی ارمنستان است توجه شما را جلب می‌کند؛ در بالای مرکز محراب (نماز خانه) گنبدی با نورگیر‌های بزرگ قرار دارد.

گنبد

در ابتدا گنبد کلیسا بر روی دیوارها استوار بود و هیچ ستونی نداشت ولی بعد از مدتی به علت شروع به نشست سقف کلیسا و خطر ریزش گنبد چهار ستون در زیر آن جاگذاری شدند تا سنگینی بار گنبد را تحمل کند.

ناقوس خانه

ناقوس خانه‌های کلیسای سرکیس مقدس تهران در دو طرف راهروی ورودی ضلع غربی به صورت دو برج با پلان چهارگوش قرار دارد.
دو ورودی هم در دو طرف ورودی اصلی، در ناقوس خانه‌ها قرار دارد که در انتهای آنها گنبدهای هشت ضلعی شبیه به گنبد اصلی کلیسا قرار دارد همچنین بالکنی در بالای درِ ورودی اصلی برای استقرار گروه کر ساخته شده.

یکی دیگر از جذابیت‌های کلیسا نقاشی‌های داخل آن با موضوعات ملی و مذهبی ارمنیان است که هرکدام ماجرایی جالب را تعریف می‌گنند؛ نقاشی غسل تعمید حضرت مسیح به دست یوحنای تعمید دهنده در بالای حوضچه غسل تعمید و نقاشی‌های بالای محراب از جالب‌ترین آن‌ها هستند.
بر روی پنجره های بلند کلیسا هم نقاشی‌های زیبایی دیده می‌شود و اصلی‌ترین تزیینات کلیسا به شمار می‌روند.
کلیسای سرکیس مقدس سه در، سه پنجره بالای در اصلی، و سه گنبد دارد که نشان از تقدس عدد سه و نماد تثلیث در مسیحیت است.

ساختمان خلیفه گری

یک مرکز و سازمان دینی است که مسئولیت اداره امور ارمنی‌های تهران و منطقه شمال کشور را بر عهده دارد و در زمینه اداره امور کلیساها، مدارس، گورستان‌ها و رسیدگی به زندگی فرهنگی و اجتماعی ارمنی‌های این منطقه فعالیت می‌کند. این ساختمان در کنار کلیسا سرکیس مقدس قرار دارد و اجازه بازدید عمومی ندارد.

یادمان شهدای ارمنی

در محوطه کلیسا سرکیس مقدس بنای یادبود کشته‌شدگان ارامنه توسط دولت عثمانی در دوران جنگ جهانی اول را می‌بینیم.
بنای یادمان نسل کشی ارمنیان از سنگ مرمر سفید ساخته شده با طرحی برگرفته از سه قطعه سنگ که در نگاه اول نماد باور دینی ارمنیان است. در اینجا هم تقدس عدد سه و تثلیث را می‌بینید.

نقش صلیب بر روی سنگ‌ها، نماد رستاخیز مسیح و نشانگر شهادت است و چنان که مسیح از مردگان برخواست، ملت ارمنی هم با وجود کشتارها، آوارگی و پراکندگی توانست حکومت مستقل و آزاد ارمنستان را پس از پشت سر گذاشتن سختی ها و جنگ با مهاجمین در سال ۱۹۱۸ میلادی بر پا کند.

دیگر نقش‌های رویه بنای یادبود نشان دهنده روحیه آزادی خواهی، پایداری و پایبندی به دین و ایمان هستند.
روی پایه کتیبه‌ای دیده می‌شود که با خط نستعلیق فارسی و ارمنی روی آن جمله ای با عنوان (یادبود شهدای ارامنه) نوشته شده است همچنین مزار اسقف اعظم آرداک مانوکیان نیز در محوطه کلیسا است.
این بنا در ۱۳ اردیبهشت ۱۳۵۳ در پنجاه و هشتمین سالگرد نسل کشی ارمنیان رونمایی شد.

نکات مهم برای بازدید از کلیسا

کلیسا هم مانند هر مکان مذهبی دیگر قانون‌های خودش را دارد و برای بازدید از این مکان یکسری آداب را باید رعایت کرد.
سکوت کردن، نخندیدن با صدای بلند، عکاسی نکردن یا با اجازه عکاسی کردن، ورود خانوم‌ها با موهای پوشیده، نبردن حیوانات خانگی به داخل کلیسا و نخوردن و نیاشامیدن از آداب کلیسا رفتن هستند که حتما باید به آنها توجه کرد.
در دوران پاندمی کرونا قبل از بازدید با کلیسا هماهنگ کنید و از باز بودن مجموعه مطمئن شوید.
اگر قصد داشتید در کلیسا شمع روشن کنید، حتما از شمع های سفید و بلندی که در دکه خود کلیسا فروخته می‌شود استفاده کنید.

منبع : پینورست