دلیل نامنظم بودن چرخه قاعدگی چیست؟

زنان در ویژگی‌های زنانگی بسیاری از جمله دوره‌های قاعدگی، با یکدیگر متفاوتند. در برخی از آنها، خونریزی قاعدگی مانند ساعت منظم و مداوم بوده و در برخی دیگر لحظه‌ای و غیر قابل پیش‌بینی است. به‌طور متوسط، یک زن هر ۲۴ تا ۳۸ روز پریود می‌شود و یک دوره قاعدگی معمولاً حدود ۲ الی ۸ روز طول می‌کشد. اگر قاعدگی نامنظم باشد، باید به یک دکترمتخصص زنان مراجعه کرد.

بیشتر بانوان اولین قاعدگی را در سنین ۱۰ تا ۱۵ سالگی تجربه می‌کنند و برای برخی نیز این اتفاق زودتر یا دیرتر می‌افتد. چرخه قاعدگی، تعداد روزهای شروع قاعدگی تا شروع دفعه دیگر است. طول چرخه قاعدگی، خصوصاً در چند سال اولیه شروع قاعدگی متفاوت است. در اوایل چرخه قاعدگی، تخمدان‌ها شروع به آماده‌سازی تخمک می‌کنند. در همان زمان، پوشش رحم ضخیم می‌شود تا در صورت بارداری، محل قرارگیری تخمک بارور شده را فراهم کند.

حدود ۲ هفته قبل از شروع خونریزی قاعدگی، تخمک از تخمدان آزاد می شود (به این حالت تخمک‌گذاری گفته می‌شود). تخمک از طریق لوله رحمی وارد رحم می‌شود و اگر توسط اسپرم بارور نشود؛ کم‌کم از بین می‌رود. سپس پوشش داخلی رحم که جهت آمادگی برای حاملگی ضخیم شده‌بود شروع به ریزش و خونریزی کرده و در پی شروع خونریزی قاعدگی، تخمک بدن را ترک می‌کند و همه چیز از ابتدا شروع می‌شود. به همین دلیل از کلمه «چرخه» استفاده می‌شود.

بیماری، تغییر سریع وزن یا استرس نیز می‌تواند شرایط رخداد قاعدگی را غیر قابل پیش‌بینی کند. به این دلیل که بخشی از مغز که قاعدگی را تنظیم می‌کند تحت تاثیر عواملی از این دست قرار می‌گیرد. رفتن به سفر یا تغییرات عمده در روش زندگی نیز می‌تواند باعث شود قاعدگی در زمانی متفاوت از آنچه انتظار می‌رود اتفاق بی‌افتد و همه اینها کاملا طبیعی است. اگر خانم‌ها به هر دلیلی احساس کنند قاعدگی نامنظم و غیرطبیعی دارند، باید از مشاوره تلفنی با دکتر زنان استفاده کنید.

در چه صورت، قاعدگی نامنظم است؟

در این موارد ممکن است بانوان دچار قاعدگی نامنظم و غیرطبیعی باشند:

• فاصله زمانی بین د‌وره‌ها هر بار تغییر کند.
• در طی یک دوره، خونریزی بیشتر یا کمتر از حد معمول باشد
• تعداد روزهایی که قاعدگی طول می‌کشد هر بار تغییرات زیادی داشته باشد.

اگر قاعدگی نامنظم باشد چگونه می‌توان فهمید که چه زمانی اتفاق می‌افتد؟

اگر چرخه قاعدگی منظم نباشد باید به سرنخ‌هایی که ممکن است بدن برای شروع خونریزی قاعدگی از خود نشان ‌دهد. توجه کنید که می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• کرامپ و سفتی کمر و پشت
• سنگین‌تر شدن سینه‌ها یا درد پستان
• سردرد
• جوش‌های پوستی
• الگوی خواب نامنظم
• نوسانات خلقی
• نفخ شکم
• مدفوع شل

علل

موارد بسیاری می‌توانند باعث نامنظمی در قاعدگی شوند. تغییر در میزان هورمون‌های استروژن و پروژسترون در بدن می‌تواند الگوی طبیعی قاعدگی را مختل کند. به همین دلیل معمولاً دختران جوانی که دوران بلوغ را پشت سر می‌گذارند و زنانی که به یائسگی نزدیک می‌شوند پریود نامنظم دارند. برخی از بانوان دارای آندروژن بیش از حد معمول هستند. آندروژن هورمونی است که می‌تواند باعث رشد مو در صورت، چانه، سینه و شکم شود. آندروژن اضافی همچنین می‌تواند باعث چاق شدن بانوان و قاعدگی نامنظم شود.

سایر علل شایع قاعدگی نامنظم عبارتند از:

• داشتن دستگاه داخل رحمی (آ یو دی یا IUD)
• استفاده از قرص‌های جلوگیری از بارداری یا داروهای خاص
• ورزش زیاد
• سندرم تخمدان پلی‌کیستیک
• پرولاکتین بالا که مانع از خونریزی قاعدگی می‌شود
• بارداری یا شیردهی
• استرس
• پرکاری یا کم‌کاری تیروئید
• ضخیم شدن یا وجود پولیپ در پوشش رحم
• فیبروم رحم (توده خوش‌خیم در دیواره رحم)

یکی دیگر از علل آن که کمتر شایع است ایجاد زخم (چسبندگی) شدید در پوشش رحم یا «سندرم آشرمن» می‌باشد.

درمان

دوره قاعدگی نامنظم اغلب به درمان نیاز ندارد؛ مگر در صورت وجود بیماری دیگری که بر چرخه قاعدگی تأثیر می‌گذارد یا در صورتی‌که تغییرات دوره‌ها بسیار متغیر باشد. سندرم تخمدان پلی‌کیستیک و کم‌کاری تیروئید دو دلیل عمده پریودهای نامنظم در زنان هستند. به‌طور کلی هدف از درمان، بازگرداندن تعادل هورمون‌ها در بدن است. در مبتلایان به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک، پزشک ممکن است قرص‌های جلوگیری از بارداری یا سایر هورمون‌ها را برای ایجاد خونریزی قاعدگی تجویز کند. در مبتلایان به کم‌کاری تیروئید، گاهی اوقات لازم است هورمون‌های تیروئیدی مصرف شود.

راهکارهای دیگری که ممکن است به درمان قاعدگی نامنظم کمک کند شامل موارد زیر است:

• تغییر روش پیشگیری از بارداری: اگر زنان بعد از ۳ ماه جلوگیری از بارداری به روش هورمونی، دچار قاعدگی نامنظم شوند پزشک می‌تواند نوع دیگری از جلوگیری از بارداری را توصیه کند.
• تغییر سبک زندگی: در برخی زنان، قاعدگی نامنظم به دلیل ورزش بیش از حد است که دراین‌صورت لازم است تمرینات خود را کمتر کرده و کمتر ورزش کنند و اگر فشار روحی یا استرس دارند؛ یادگیری نحوه کنترل استرس و گفتگو با یک مشاور می‌تواند مفید باشد. تغییرات شدید در وزن نیز می‌تواند بر قاعدگی تاثیر بگذارد. افزایش وزن، تخمک‌گذاری را برای بدن دشوارتر می‌کند؛ بنابراین کاهش وزن می‌تواند در انجام تخمک‌‌گذاری موثر باشد. با این‌حال، کاهش شدید و ناگهانی وزن نیز می‌تواند منجر به پریودهای نامنظم شود.
• هورمون‌درمانی: چرخه قاعدگی نامنظم اغلب به دلیل کمبود یا عدم تعادل در برخی هورمون‌ها در بدن است. پزشکان اغلب برای کمک به درمان قاعدگی‌های نامنظم، قرص‌های ضد بارداری حاوی هورمون استروژن و پروژسترون تجویز می‌کنند. همچنین یک داروی هورمونی به نام پروژستین می‌تواند باعث ایجاد قاعدگی شود.
• عمل جراحی: گاهی اوقات، ایجاد زخم یا مشکلات ساختاری در رحم یا لوله‌های رحمی ممکن است منجر به قاعدگی‌های نامنظم شود. پزشک ممکن است جراحی را برای اصلاح مشکلات ساختاری یا نقص مادرزادی توصیه کند. همچنین ممکن است برای از بین بردن بافت اِسکار در دستگاه تولید مثل جراحی انجام شود.

چه موقع لازم است که به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر دوره قاعدگی منظم و ماهانه داشته‌ و مدتی است که این دوره‌ها تغییرات بسیاری داشته‌اید؛ لزوم مشاوره با دکتر زنان احساس می‌شود. پزشک ممکن است برای رد احتمال بارداری یا مشکل سلامتی، معاینه بدنی و آزمایشات دیگری انجام دهد.

در صورت مشاهده علائم زیر با پزشک خود تماس بگیرید:

• طی یک سال، سه دوره از قاعدگی یا بیشتر از آن، در شما اتفاق نمی‌افتد.
• با فاصله زمانی کمتر از ۲۱ روز دچار قاعدگی می‌شوید.
• قاعدگی شما بیشتر از هر ۳۵ روز یکبار اتفاق می‌افتد.
• در دوران قاعدگی، خونریزی شما بیشتر از حد معمول است.
• به همراه برخی علائم دیگر، بیش از ۷ روز خونریزی دارید.
• طی قاعدگی، درد غیر عادی دارید.
• در بین دوره‌های قاعدگی، خونریزی دارید.
• رشد غیر عادی موی ضخیم در صورت، چانه، سینه، دور نوک پستان و شکم.