دیسک و صفحه کلاچ چیست و چه وظیفه ای دارد ؟

دیسک و صفحه کلاچ چیست ؟

“دیسک و صفحه کلاچ چیست؟” این قطعه یکی از متداول ترین قطعاتی است که اگر با خودرو سرو کار داشته باشید قطعا نام آن را شنیده اید، دیسک و صفحه یکی از پر مصرف ترین قطعات بکار رفته در سیستم کلاچ خودرو است که در هر خودروهای دنده ای به چشم می‌خورد و از اصلی ترین اجزای مصرفی در اتومبیل های دنده ای محسوب می‌شود.

نبودن دیسک و صفحه کلاچ در خودرو باعث جا نرفتن دنده در خودرو می شود و به درستی در مرحله حرکت قرار نمی گیرد پس برای حرکت وجود این بخش در خودرو لازم است، حال برای اینکه با سیستم کلاچ و دیسک و صفحه خودرو بیشتر آشنا شویم و نحوه عملکرد آن را به صورت بهتری درک کنید، در این مقاله به بررسی کلی درباره دیسک و صفحه کلاچ می‌پردازیم.

دیسک کلاچ چیست؟

دیسک کلاچ بخشی از سیستم گیربکس خودروست، این دیسک به صورت حلقوی بوده و در درون پوسته کلاچ توسط چندین خار، فنر کلاچ و زبانه ثابت شده است، این قطعه همچنین قابلیت حرکت طولی داشته و با فشرده سازی فنر کلاچ می‌تواند از صفحه کلاچ جدا شود.

وظیفه دیسک کلاچ خودرو که از سیستم های اصلی کلاچ گیری بوده انتقال نیرو می‌باشد. با استفاده از دنده می‌توان سرعت خودرو را افزایش داده و به چرخ دنده ها منتقل کرد.

صفحه کلاچ چیست ؟

صفحه کلاچ از مهم ترین قسمت های سیستم دیسک و صفحه کلاچ است و وظیفه آن به وجود آوردن امکان حرکت برای سایر قسمت هاست، صفحه کلاچ به صورت دایروی بوده و هر دو طرف آن دارای ضریب اصطکاکی بالایی است که به دلیل وجود لنت هایی است که سطح صفحه را پوشانده است، صفحه کلاچ همواره در تماس با دیسک کلاچ است و با فشار دیسک با فلایویل نیز تماس پیدا می‌کند.

در درون صفحه کلاچ یک توپی هزار خاری وجود دارد که کاربرد اصلی آن درگیری با شفت ورودی جعبه دنده است و باعث می شود فلایویل صفحه کلاچ شفت را به گردش در آورد.

این بخش بعد از مدتی دچار فرسودگی شده و نیاز به تعویض خواهد داشت، از مهم ترین دلایلی که عمر مفید صفحه کلاچ را کم می‌‌کند می‌توان به نیم کلاچ های طولانی مدت، رانندگی پر فشار در سربالایی، رها کردن ناگهانی کلاچ، و حمل سرنشین با بار زیاد اشاره کرد.

وظیفه دیسک و صفحه کلاچ

سیستم کلاچ وظیفه دارد تا ارتباط بین موتور و جعبه دنده را قطع و مجددا متصل کند تا نیرو به چرخ ها منتقل شده و خودرو به حرکت درآید، حال در اینجا قطعاتی وجود دارند که با نام دیسک و صفحه کلاچ شناخته می‌شوند.

به طور کلی، وظیفه دیسک و صفحه کلاچ شامل موارد زیر است:

• تعویض دنده
• اتصال بین موتور و گیربکس جهت انتقال نیرو
• قطع ارتباط موتور با گیربکس
• خلاص کردن خودرو

سیستم کلی کلاچ نیز از قطعاتی و بخش های مختلف تشکیل شده که شامل موارد زیر هستند:

• کاور کلاچ
• فلایویل یا چرخ طیار
• دیسک اصطکاک
• صفحه فشار
• فنر دیافراگمی یا خورشیدی
• یاتاقان رها کننده
• پدال کلاچ

اجزای دیگری از جمله دو شاخ آزاد کننده، عملگر پدال کلاچ، پوشش متصل به چرخ طیار، انگشتی و محور ورودی جعبه دنده نیز از دیگر قطعات سیستم کلاچ هستند که در درجه دوم قرار می‌گیرند.

تفاوت دیسک کلاچ و صفحه کلاچ

دیسک و صفحه کلاچ از نظر ظاهری و کاربردی باهم تفاوت هایی را دارند. در واقع تفاوت دیسک و صفحه کلاچ این است که صفحه در وسط دیسک قرار می گیرد و اصطکاک بالایی را دارد، ولی دیسک کمتر دچار خرابی می شود و وظیفه اصلی آن انتقال نیرو می باشد.

نحوه عملکرد دیسک و صفحه کلاچ

دو دیسک را بر روی میله ای تصور کنید که یکی از آنها به پیشرانه و دیگری به گیربکس اتصال دارد، هنگامی که یکی از دیسک ها و شفت شروع به چرخش می‌کند نحوه عمکلرد سیستم کلاچ این اجازه را می دهد تا این دو دیسک در هم قفل شوند و یا با سرعت نوسانی یکنواخت به چرخش درآیند.

حال زمانی پیش می‌آید که یکی از دو دیسک نیاز به چرخش ندارد، در این حالت با استفاده از پدال کلاچ می‌توان حرکت آن را متوقف نمود، بدین ترتیب، انرژی چرخشی چرخ دنده ها توسط کلاچ به جعبه دنده منتقل می‌شود و به سوی چرخ های خودرو انتقال می‌یابد.

هنگام تعویض دنده نیز نیاز است تا این انتقال نیرو بین جعبه دنده و موتور قطع شود تا عمل تعویض دنده به خوبی انجام شود، وجود اصطکاک کافی بین سطوح نام برده شده بسیار مهم است و اگر این میزان اصطکاک کم باشد، انتقال نیرو به طور کامل انجام نشده و این مکانیزم کارایی نخواهد داشت.

وقتی به پدال کلاچ نیرو وارد می‌شود، این قطعه با اهرمی که در زیر آن وجود دارد شروع به حرکت می‌کند، این نیرو از طریق یک سیستم هیدرولیکی پمپی و یا مکانیکی سیمی با جابه جایی دو شاخه کلاچ و حرکت محوری در بلبرینگ کلاچ نیرو حرکتی انتقال پیدا می‌کند،

بلبرینگ کلاچ قسمت داخلی فنر خورشیدی را به جلو فشار می‌‌دهد و فنر خورشیدی که روی دیسک حالت الاکلنگی دارد، صفحه کلاچ را به عقب می ‌کشد و فاصله ی میلی متری میان صفحه کلاچ و فلایویل و لنت ‌های دو طرف صفحه کلاچ ایجاد می ‌کند.

این رویداد امکان انتقال گشتاور اصطکاکی را از بین می ‌برد و با برداشتن نیرو و بار از جعبه دنده، عمل تعویض دنده انجام می‌شود، با آزاد کردن پدال کلاچ، فنر خورشیدی به حالت اولیه باز می‌گردد و به سرعت نیروی چسبندگی را در صفحه کلاچ ایجاد می‌‌کند، مطلب بالا به طور کلی کار دیسک و صفحه کلاچ را به ما توضیح می دهد .

با توجه به این موضوع که دیسک و صفحه کلاچ برای مصارف مختلفی مثل رانندگی در شهر، رالی، دریفت، درگ و … تولید می‌شود، الزاما نرمی کلاچ همیشه اولویت نیست و در برخی موارد هدف میزان دریافت قدرت و یا شتاب بیشتر است، بدیهی است که قطعات استفاده شده به منظور تولید دیسک و صفحه کلاچ، متناسب با هدف و کارایی آنهاست.

به عنوان مثال، برای عملکرد بهینه تر سیستم کلاچ (برای دریفت یا داشتن شتاب بیشتر) در حالتی که دیسک و صفحه کلاچ تحت فشار هستند، در بعضی خودرو ها از چند نوع فنر با خصوصیات فنری، جنس و طول‌ های مختلف استفاده می‌شود تا در زیر فشار، متناسب به فشار وارده بر دیسک کلاچ و میزان چرخش آن، به نوبت و متناسب با ضریب خود هر یک از این فنر ها در زمان درست وارد عمل شوند.

وجود مدل های مختلف فنر بر روی صفحه کلاچ باعث می‌شود تا ضربه ‌گیری و انتقال نیرو گشتاور به گیربکس هدفمندانه‌ تر صورت گیرد.