ماجرای حاجی فیروز و شهرداری تهران
حاجی فیروز و عمو نوروز از جمله شخصیت‌های نمایشی سنتی ایران هستند که هر سال همزمان با به پایان رسیدن زمستان و فرارسیدن بهار، نوید نو شدن طبیعت و رخت بر بستن زمستان را می‌دهند.
اما در یک تصمیم عجیب از سوی مدیریت شهری و آن هم در روزهای آغازین تعطیلات نوروزی ۱۴۰۰، تصمیم بر حذف شخصیت حاجی فیروز از کارناوال‌ها و برنامه‌های شادی‌آور شهرداری تهران در سطح پایتخت گرفته شده است.
معاونت امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران طی بخشنامه‌ای به معاونان شهردار تهران و همچنین شهرداران مناطق ۲۲ گانه شهرداری تهران، دلیل این تصمیم‌گیری را برداشت‌های نژادپرستانه از چهره سیاه حاجی فیروز مطرح کرده است.
محمدرضا جوادی یگانه معاون امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران در این بخشنامه اعلام کرد: «کارناوال‌های نوروزی با استقبال مردم رو به رو و توسط آنها در شبکه‌های اجتماعی به صورت گسترده پخش شد. اما درباره سیاهی چهره حاجی فیروز، نقدهایی مطرح شده و برخی، سیاه بودن چهره او را نژادپرستانه می‌دانند در مقابل، درباره ریشه‌ای اساطیری سیاهی صورت شخصیت حاجی فیروز و نسبت آن با سربلند بیرون آمدن سیاوش از آزمایش ورگرم یا برآمدن او از دنیای مردگان و همچنین با سیاهی صورت ناشی از دود زغال و آتش، در پژوهش‌های هنری و ادبی بحث‌های مفصلی شده است. صرف نظر از بحث‌ها در این باره، لازم است به منظور پیشگیری از سوءبرداشت‌های احتمالی، در کلیه برنامه‌های نوروزی شهرداری تهران، از نمایش حاجی فیروز با صورت سیاه در کارناوال‌های نوروزی اجتناب شود. در عین حال از پژوهشگران ادبی و هنری هنرمندان نمایشی به ویژه از هنرمندانی که سالهاست نقش حاجی فیروز را ایفا می‌کنند تقاضا می‌کنم تا با گشایش بحث در این باره، در رسیدن به فهم دقیق‌تر از این موضوع کمک کنند.»
در پی این تصمیم‌گیری هنرمندان و چهره‌های فرهنگی و هنری واکنش‌های متعددی را نشان داده‌اند.
واکنش علی نصیریان به ماجرای حاجی فیروز
علی نصیریان چهره مطرح و شناخته شده بازیگری سینما، تئاتر و تلویزیون ایران که سابقه‌ای طولانی ایفای نقش و کارگردانی نمایش‌های سنتی ایرانی را در کارنامه کاری خود دارد، در واکنش به تصمیم اتخاد شده از سوی معاونت امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران و مطرح کردن برداشت‌های نژادپرستانه از رنگ سیاه حاجی فیروز، به خبرنگار مهر گفت: برایم قابل باور نیست که از چهره سیاه حاجی فیروز برداشت‌های نژادپرستانه بشود و این موضوع یک سوءتفاهم است.
وی تأکید کرد: چهره سیاه حاجی فیروز ارتباطی به نژاد ندارد و برگرفته از نمایش‌های سنتی ایرانی است. حاجی فیروز و عمو نوروز مژده بهار، عوض شدن فصل و سال جدید را می‌دهند. شخصیت مبارک و سیاه در خیمه شب بازی و تخته حوضی سنتی ما نیز از شخصیت‌های اصلی هستند و ربطی به نژاد ندارند.
این هنرمند باسابقه عرصه هنرهای نمایشی ایران یادآور شد: عمو نوروز، مبارک و سیاه دلقک‌های معروف نمایش‌های سنتی ایران هستند همانطور که در هنرهای نمایشی کشورهای دیگر هم دلقک وجود دارد. کار این دلقک‌ها ایجاد لحظه‌های طنز است.
نصیریان در بخش پایانی سخنان خود تصریح کرد: شخصیت‌های نمایش‌های سنتی ما نگاه نژادپرستی ندارند و ما در این نمایش‌ها کاری به نژاد سیاه و سفید نداریم. اساس کار حاجی فیروز و عمو نوروز به سنت‌های نمایشی ایران برمی‌گردد و بشارت دهنده فصل نو و بهار هستند.
واکنش شهرداری تهران
رئیس مرکز ارتباطات شهرداری تهران با انتشار یک رشته توییت به حواشی بخشنامه معاون شهردار در مورد رنگ سیاه صورت حاجی فیروز واکنش نشان داد.
غلامحسین محمدی در واکنش به حواشی دستورالعمل معاون فرهنگی شهرداری تهران در مورد رنگ سیاه صورت حاجی فیروز در حساب توییتری خود نوشت: " دکتر جوادی در قامت یک جامعه شناس به تفسیری رسیده است که از قضا با اختیارات اجرایی مکفیی که در شهرداری تهران دارند منجر به تصمیم اداری شده است. اینکار را پیش از این در مقوله کودکانکار و آسیبهای اجتماعی هم انجام داده‌اند. برای شجاعت و مسئولیت پذیریشان احترام قائلم..."
وی نوشت: " اما اظهاراتی را دیدم که بوی کینه‌توزی میداد. کاش همیشه مسئولین کشور مانند جوادی‌ها طرف محجور و اقلیت را میگرفتند، مثلا وقتی حس میکردند حقی پایمال میشود؛ حداقل لختی با فرمان اداری دستور به توقف میدادند که دلی نشکند یا حقی ضایع نشود! تا بعدا درباره آن تصمیم بگیرند..."
محمدی در ادامه نوشت: "آنچه که در کشور ما الحمدلله زیاد است قاطعیت در تصمیمات همه‌گیر و به قولی ظلم علی‌السویه است. آنچه کم است رحم به عامه و دلسوزی برای خواص و گروه‌های اقلیت است! اگر دو سه روزی درباره حاجی فیروز بحث شود تا سیه‌چرده ها مطمئن شوند موضوع نژادی نیست بهتر است تا اینکه دلهایی شکسته شوند!"
