حمام وکیل شیراز : همه آنچه قبل از رفتن باید بدانید

حمام وکیل شیراز کجاست؟

شیراز خانه بسیاری از باغ‌های تاریخی، مقبره‌های‌ شاعران و عمارت‌های باشکوه خیره‌کننده است. گردشگران بسیاری هر ساله به دیدن جاذبه‌های تاریخی این شهر زیبا می‌روند. یکی از این جاهای دیدنی شهر شعر و ادب، حمام وکیل شیراز نام دارد. آشنایی با پیشینه این مکان تاریخی برای گردشگرانی که قصد بازدید از آن را دارند، بسیار مفید است.

حمام وکیل از نظر جغرافیایی در قلب شیراز و نزدیک به بسیاری دیگر از آثار تاریخی دوران زندیه از جمله بازار و مسجد وکیل قرار دارد. این حمام در خیابان طالقانی و غرب بازار و مسجد وکیل جای گرفته است. از ایستگاه مترو تا خیابان طالقانی و حمام وکیل تقریبا ۱۰ دقیقه فاصله وجود دارد.

با اینکه این بنا در دوره‌های مختلف تاریخی تغییر کاربری داده است، اما حالا به‌عنوان حمام وکیل و موزه حمام وکیل شناخته می‌شود. حمام وکیل شیراز از به‌روزترین سبک معماری دوره خود بهره می‌برد و همین امر، آن را تا حدی منحصربه‌فرد کرده است.

ساعت بازدید از حمام وکیل

برای بازدید از حمام وکیل می‌توانید همه روزه از ساعات ۹ صبح تا ۱۷ بعدازظهر به آنجا بروید و از شکوه این بنای زیبا لذت ببرید. در مناسبت‌های مذهبی مثل روزهای شهادت، تاسوعا و عاشورا و … این حمام تعطیل است. برای بازدید از این مکان زیبا باید ورودی پرداخت شود؛ با پرداخت این هزینه می‌توانید از فضا و معماری جذاب آن لذت ببرید.

چه کسی حمام وکیل را ساخت؟

پس از آنکه شیراز در زمان پادشاهی کریم‌خان زند به‌عنوان پایتخت ایران انتخاب شد، وی دستور داد بناهایی را در اطراف شهر بسازند. کریم‌خان در طول سلطنت خود همیشه تلاش می‌کرد زندگی مردم را آسان کند. از معروف‌ترین بناهای باقی‌مانده از آن زمان می‌توان به مسجد وکیل و حمام وکیل اشاره کرد.

همانطور که گفته شد، حمام وکیل شیراز در دوره زندیه به دستور کریم‌خان زند، پادشاه آن سلسله ساخته شد. از آنجایی که لقب کریم‌خان زند وکیل‌الرعایا بود، بناهایی که به دستور او ساخته شدند، لقب وکیل گرفتند.

تاریخچه حمام وکیل

کریم‌خان زند در سال ۱۷۶۰ دستور ساخت یک حمام عمومی برای مردم را داد. سپس زمینی به مساحت ۱۴۰۰ مترمربع در غرب مسجد وکیل، برای این منظور اختصاص داده شد.
حمام وکیل مشابه دیگر حمام‌های عمومی سنتی در کشور است. اما نقاشی‌های بسیار فوق‌العاده‌ای روی دیوارها و سقف آن وجود دارند که توسط بهترین هنرمندان آن زمان کشیده شده‌اند.
این امر، حمام وکیل شیراز را با تمام حمام‌های عمومی ایران بسیار متفاوت می‌کند و نشان می‌دهد که کریم‌خان چقدر برای مردم خود ارزش قائل بوده است. این مکان در طول تاریخ مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت و تا زمان پادشاهی پهلوی نیز فعال بود. حمام زیبای وکیل در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است.

موزه حمام وکیل

پس از انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ حمام وکیل شیراز به موزه مردم‌شناسی تبدیل شد. در این بنا، فضایی پدید آمد تا علاوه بر معماری خارق‌العاده بتوان با آداب و رسوم، فرهنگ و نحوه پوشش مردم آن زمان شیراز نیز آشنا شد. بیش از ۳۰ مجسمه در این موزه قرار داده شده‌اند تا روایتگر مردم آن زمان باشند.

معماری و بخش‌های مختلف حمام وکیل

حمام وکیل نیز مثل سایر حمام‌های ایران طبق اصول معماری ساخته شده است. وجه تمایز این بنا با دیگر بناهای تاریخی، در این است که نور آن توسط جام‌هایی که در سقف سازه طراحی شده‌اند، تامین می‌شود. علاوه بر این، چند سکوی ویژه برای رختکن نیز در داخل سالن وجود دارد.

نقاشی‌ها و طراحی‌های زیبایی با مضامین تاریخی، اسطوره‌ای، حماسی و روایات مذهبی روی دیوارهای حمام وکیل شیراز دیده می‌شوند. این طرح‌ها و نقاشی‌ها ریشه محکمی در باورهای مردم شیراز دارند. آن‌ها شامل تصاویری با روایت‌های مذهبی مانند اسماعیل و ابراهیم یا داستان افتادن حضرت یوسف در چاه می‌شوند. علاوه بر این، روایت‌های عاشقانه از داستان‌های کهن ایرانی مثل خسرو و شیرین و بعضی طرح‌های دیگر مثل گل و گلدان را نیز می‌توان مشاهده کرد.

یکی از جالب‌ترین بخش‌های این حمام، طاقچه است. بخش‌های دیگر شامل رختکن، گرمخانه و خزینه می‌شوند. سربینه یک بنای هشت‌ضلعی است که در آن، هشت ستون رنگی سقف گنبدی بنا را نگه داشته‌اند.

تزئینات حمام وکیل

برای حکاکی نقش و نگارهای برجسته در دیواره‌های حمام وکیل از آهک‌بری‌های جذاب استفاده کرده‌اند. به دلیل رطوبت موجود در فضای حمام، به جای گچ از آهک برای تزئین بهره گرفته‌اند. اگر این کار انجام نمی‌گرفت، تمامی تزئینات پس از مدتی از بین می‌رفتند.

در زمان پادشاهی قاجار نیز به تزئینات و دیوارنگاری بنا اضافه شد. هنرمندان در این دوره طرح‌های قرآنی، گل و بوته، داستان‌های شیرین و فرهاد، بیژن و منیژه و … را به دیوارها افزودند.

مراسم حمام وکیل

مانند تمامی حمام‌های دیگر آن زمان، حمام وکیل شیراز نیز علاوه بر کاربری اصلی‌اش، محلی برای اجرای مراسم مختلف به‌حساب می‌آمد. به طور کلی، مراسمی مانند زایمان، چله نوزاد، خواستگاری و … نیز در این بنا انجام می‌گرفتند. همان‌طور که از موزه مردم‌شناسی حمام وکیل مشخص است، مردمانی در حمام مشغول ماساژ، کشیدن دندان و تجارت بوده‌اند. علاوه بر این، اگر به حمام شیراز بروید، صدای موسیقی محلی را می‌شنوید که در زمان حنابندان‌های آن زمان در حمام وکیل اجرا می‌کردند.

حمام وکیل چگونه گرم می‌شد؟

اگرچه قدمت ساخت حمام وکیل شیراز به حدود ۲۶۰ سال پیش باز می‌گردد، اما در ساخت آن از هوشمندانه‌ترین اصول معماری استفاده کردند. دالان بنا از سردر تا محل اتصال حمام به بیرون، شیب‌دار ساخته شده است. فلسفه ساخت این مسیر شیب‌دار که تا رختکن ادامه دارد، این است که هوای گرم از حمام خارج نشود و دمای بدن هنگام خروج از آنجا تنظیم شود. علاوه بر این، استفاده از سنگ در کف نیز از خروج گرما به بیرون جلوگیری می‌کرد.

بهترین زمان بازدید از حمام وکیل

از آنجا که حمام وکیل از جاذبه‌های تاریخی شهر شیراز است، در مواقع مختلف سال تعداد زیادی گردشگر را به خود جذب می‌کند. این موزه در روزهای تعطیل کمی شلوغ‌تر از دیگر مواقع است. اگر ازدحام جمعیت شما را اذیت می‌کند، بهتر است در اردیبهشت یا اوایل پاییز برای بازدید به شیراز بروید. معماری منحصربه‌فرد این بنا به گونه‌ای است که اگر در فصل تابستان نیز برای بازدید به آنجا بروید، هوای خنک داخل به شما احساسی شگفت‌انگیز خواهد داد.

منبع : اسنپ تریپ