بهترین چرخ سفالگری برای شروع یادگیری (کودکان و بزرگسالان) چیست؟

بررسی انواع چرخ های سفالگری مناسب برای کودکان و بزرگسالان: ویژگی های یک چرخ سفالگری خوب کدام اند؟ چطور بهترین چرخ سفالگری را برای شروع یادگیری انتخاب کنیم؟

سفالگری هنری است که ریشه در تاریخ کهن بشر داشته و امروزه نیز طرفداران زیادی دارد. این هنر که از گِل رز ساده، اشیاء زیبا و کاربردی می‌ سازد، برای بسیاری از افراد جذابیت خاصی دارد اما برای شروع این مسیر، در مرحله اول؛ یادگیری و آموزش سفالگری و انتخاب ابزار مناسب، به ویژه چرخ سفالگری، اهمیت زیادی دارد. اما چه نوع چرخی برای افراد مبتدی مناسب ‌تر است؟

این سوال برای بسیاری از علاقه ‌مندان به یادگیری سفالگری مطرح می‌ شود. چرخ سفالگری در انواع مختلفی وجود دارد و هر کدام ویژگی ‌های خاص خود را دارند. برخی برای کودکان طراحی شده ‌اند و برخی دیگر برای بزرگسالان مناسب ‌ترند. عوامل زیادی مانند اندازه، سرعت، قدرت موتور و قیمت در انتخاب چرخ سفالگری مناسب تاثیرگذار هستند. چگونه می توان بین این همه گزینه، بهترین انتخاب را برای شروع یادگیری داشت؟ پاسخ به این پرسش راهنمای خوبی برای افرادی است که قصد ورود به سفالگری را دارند.

منظور از چرخ سفالگری چیست؟

چرخ سفالگری ابزاری اصلی در هنر سفالگری است که به هنرمند امکان می‌ دهد گِل را به شکل ‌های مختلف و متقارن درآورد. این وسیله از یک صفحه گردان تشکیل شده که با چرخش آن، سفالگر با استفاده از دست ‌های خود، به گِل شکل میدهد. چرخ سفالگری در طول تاریخ تکامل یافته و از نمونه ‌های ابتدایی دستی به انواع پیشرفته ‌تر برقی تبدیل شده است. 

انواع چرخ‌ های سفالگری

در این بخش به معرفی انواع چرخ های سفالگری پرداخته ایم.

چرخ دستی سفالگری

این چرخ ها از یک صفحه گردان و یک محور مرکزی تشکیل شده اند که با نیروی پا یا دست به حرکت در می آیند. استفاده از چرخ سفالگری دستی نیازمند مهارت و تمرین زیادی است، زیرا هنرمند باید همزمان چرخش صفحه را کنترل کرده و به شکل دادن گل بپردازد. مزایای چرخ های دستی شامل امکان کنترل دقیق تر سرعت ، فشار و قابلیت استفاده در هر مکانی بدون نیاز به برق است. این چرخ ها برای هنرمندانی که به دنبال حفظ سنت های قدیمی سفالگری هستند، بسیار ارزشمند هستند.

چرخ سفالگری برقی

چرخ های برقی سفالگری با استفاده از یک موتور الکتریکی کار می کنند که به هنرمند اجازه می دهد تا با دقت و سرعت بیشتری کار را انجام دهد. چرخ های برقی دارای تنظیمات سرعت متغیر هستند که امکان کار با انواع مختلف گل و ایجاد اشکال متنوع را فراهم می کند.

مزایای چرخ های برقی شامل سهولت استفاده، امکان کار طولانی تر بدون خستگی و قابلیت تولید محصولات یکنواخت تر است. این چرخ ها برای کارگاه های تولیدی و هنرمندانی که حجم کار بالایی دارند، بسیار مناسب هستند. همچنین، برای مبتدیان نیز استفاده از چرخ های برقی آسان تر است، زیرا نیاز به کنترل همزمان چرخش و شکل دهی را کاهش می دهد.

ویژگی های یک چرخ سفالگری خوب

در این بخش بررسی می کنیم که یک چرخ سفال گری باکیفیت چه ویژگی هایی باید داشته باشد.

• سرعت قابل تنظیم

قابلیت تنظیم سرعت در چرخ سفالگری از اهمیت بالایی برخوردار است. این ویژگی به هنرمند این را امکان می ‌دهد تا سرعت چرخش را متناسب با نوع کار و مرحله ساخت تنظیم کند. معمولاً، چرخ‌های سفالگری با دامنه سرعتی بین 0 تا 300 دور در دقیقه عرضه می ‌شوند. برای کارهای ظریف و دقیق، سرعت ‌های پایین ‌تر مناسب ‌تر هستند، در حالی که برای شکل ‌دهی اولیه و کارهای بزرگ ‌تر، سرعت‌ های بالاتر کاربرد دارند. سیستم کنترل سرعت به صورت مکانیکی یا الکترونیکی است، که نوع الکترونیکی دقت و کنترل بیشتری را فراهم می‌ کند.

• سایز چرخ سفالگری

چرخ ‌های سفالگری در سایزهای مختلفی از 20 تا 50 سانتی ‌متر عرضه می ‌شوند. چرخ ‌های کوچک ‌تر برای کارهای ظریف و دقیق مناسب ‌ترند، در حالی که چرخ ‌های بزرگ ‌تر امکان ساخت ظروف و مجسمه ‌های بزرگ ‌تر را فراهم می‌ کنند. انتخاب سایز مناسب به نوع کارهایی که هنرمند قصد انجام آن ‌ها را دارد و همچنین فضای در دسترس برای نگهداری و استفاده از چرخ بستگی دارد.

• سیستم پایه

پایه باید از استحکام کافی برخوردار باشد تا بتواند وزن کار و فشار دست ‌های هنرمند را تحمل کند. محور چرخ، که صفحه گردان روی آن نصب می ‌شود، باید از مواد مقاوم مانند فولاد ضد زنگ ساخته شده باشد تا در برابر فرسایش و خوردگی مقاوم باشد. 

• صفحه گردان

منظور از صفحه گردان (سر بزرگ) در چرخ سفالگری، صفحه گردان یا دیسکی است که گل روی آن قرار می ‌گیرد و شکل می ‌گیرد. صفحه گردان بزرگ مزایای متعددی دارد. اول اینکه فضای کاری بیشتری را فراهم می‌ کند که برای ساخت قطعات بزرگ ‌تر یا کار با حجم بیشتری از گل مفید است. دوم، سطح بزرگ ‌تر ثبات بیشتری را هنگام کار فراهم می ‌کند، به خصوص برای قطعات سنگین ‌تر. سوم، امکان استفاده از ابزارهای بیشتر را در اطراف کار فراهم می‌ کند. معمولاً صفحه گردان های با قطر 30 سانتی ‌متر و بیشتر برای کارهای حرفه ‌ای توصیه می ‌شوند. جنس صفحه گردان نیز مهم است و از مواد مقاوم در برابر رطوبت و خوردگی مانند آلومینیوم یا فولاد ضد زنگ ساخته می ‌شود.

• پایداری و عدم لرزش

یک چرخ پایدار باید در تمام سرعت ‌ها، از کمترین تا بیشترین دور، بدون لرزش و ارتعاش کار کند. این پایداری به عوامل متعددی از جمله وزن و طراحی پایه چرخ، کیفیت موتور و سیستم انتقال نیرو و دقت در ساخت و مونتاژ قطعات بستگی دارد. پایه ‌های سنگین و عریض ثبات بیشتری را فراهم می‌ کنند. برخی از چرخ ‌ها دارای سیستم ‌های تعادل خودکار هستند که لرزش‌ های احتمالی را خنثی می‌ کنند. همچنین، استفاده از پدهای لاستیکی یا سیستم‌ های ضد لرزش در پایه چرخ به کاهش انتقال ارتعاشات به سطح کار کمک میکند.

• سیستم ترمز

این سیستم به هنرمند امکان می‌ دهد تا چرخش صفحه را به سرعت و به طور کامل متوقف کند. ترمز به صورت مکانیکی (مانند اهرم دستی) یا الکترونیکی (با فشار دکمه) عمل میکند. سیستم ترمز کارآمد باید قادر باشد چرخ را در تمام سرعت ‌ها به طور یکنواخت و بدون ایجاد تکان شدید متوقف کند. این ویژگی نه تنها برای ایمنی مهم است، بلکه در مواقعی که نیاز به توقف سریع برای اصلاح کار یا تغییر ابزار وجود دارد، بسیار کاربردی است. برخی از چرخ ‌های پیشرفته دارای سیستم ترمز پیشرفته ‌ای هستند که چرخش را در جهت معکوس نیز کنترل میکند، که برای تکنیک ‌های خاص سفالگری مفید است.

• سیستم آبیاری

سیستم آبیاری در چرخ سفالگری یک ویژگی کاربردی است که به حفظ رطوبت گل در حین کار کمک می ‌کند. این سیستم شامل یک مخزن آب، لوله ‌های انتقال و یک نازل قابل تنظیم است که آب را به طور کنترل شده روی گل می‌ پاشد. سیستم آبیاری کارآمد باید قابلیت تنظیم جریان آب را داشته باشد تا بتواند متناسب با نیاز کار و نوع گل مورد استفاده، میزان رطوبت را کنترل کند. برخی از چرخ‌ های پیشرفته دارای سیستم ‌های آبیاری خودکار هستند که بر اساس سرعت چرخش یا دمای محیط، میزان آب مورد نیاز را تنظیم میکنند. این ویژگی نه تنها به حفظ کیفیت گل کمک می ‌کند، بلکه به هنرمند اجازه می‌ دهد تا بدون نیاز به توقف مداوم برای مرطوب کردن دست ‌ها یا گل، به کار خود ادامه دهد.

• ماندگاری و دوام

یک چرخ با کیفیت باید قادر باشد سال ‌ها بدون نیاز به تعمیرات اساسی کار کند. این ویژگی به عوامل متعددی از جمله کیفیت مواد به کار رفته در ساخت چرخ، طراحی مهندسی دقیق و کیفیت ساخت بستگی دارد. موتور چرخ باید قدرتمند و با دوام باشد تا بتواند ساعت ‌ها کار مداوم را تحمل کند. قطعات متحرک مانند یاتاقان ‌ها و محورها باید از مواد مقاوم در برابر سایش ساخته شده باشند. همچنین، مقاومت در برابر رطوبت و گرد و غبار گل نیز از عوامل مهم در ماندگاری چرخ است. برخی از تولیدکنندگان، گارانتی ‌های طولانی ‌مدت برای محصولات خود ارائه می ‌دهند که نشانه ‌ای از اطمینان آن ‌ها به دوام محصولشان است.

بهترین چرخ سفالگری برای شروع یادگیری

برای بسیاری از مبتدیان، یک چرخ برقی با سرعت متغیر و قدرت متوسط گزینه ای ایده آل است. این نوع چرخ ها دارای کنترل های ساده هستند که به کاربر اجازه می دهند تا بر روی تکنیک های اساسی سفالگری تمرکز کند، بدون اینکه درگیر پیچیدگی های مکانیکی شود. همچنین، قابلیت تنظیم سرعت در این چرخ ها به مبتدیان امکان می دهد تا با سرعت های پایین تر شروع کرده و به تدریج، با افزایش مهارت، سرعت را افزایش دهند. یکی از مهم ترین ویژگی های یک چرخ سفالگری مناسب برای مبتدیان، پایداری و ثبات آن است. چرخی با وزن مناسب و پایه محکم به کاهش لرزش و حرکات ناخواسته کمک میکند که این امر برای افراد تازه کار بسیار حیاتی است.

علاوه بر این، چرخ سفالگری با صفحه گردان نسبتاً بزرگ فضای کافی برای کار با گِل و تمرین تکنیک های مختلف را فراهم می کند. برخی از چرخ های مبتدی دارای ویژگی های اضافی مانند پدال های قابل تنظیم، صندلی متصل و حتی سیستم های جمع آوری آب هستند که تجربه یادگیری را تسهیل میکنند. انتخاب چرخ سفالگری با موتور قوی اما نه بیش از حد قدرتمند برای مبتدیان مناسب است، زیرا قدرت کافی برای کار با مقادیر متوسط گِل را فراهم می کند بدون اینکه خطر از دست دادن کنترل را افزایش دهد.

شروع یادگیری سفالگری

چنانچه تمایل دارید؛ صفر تا صد سفالگری را در کارگاه های مجهز و پیشرفته بیاموزید؛ می توانید در دوره های تخصصی این حوزه که در آموزشگاه های گوناگون شهر تهران برگزار می شوند، شرکت نمایید. در این کلاس ها؛ اساتید مجرب و با تجربه، مشاوره ها و راهنمایی های لازم برای تهیه بهترین چرخ سفالگری را در اختیار شما قرار می دهد و گام به گام، روش تهیه ظروف و اشیای سفالی متنوع را به شما می آموزند.

در حال حاضر، یکی از برترین آموزشگاه های تهران که دوره های متعددی را در زمینه صنایع دستی برگزار می نماید؛ آموزشگاه فن آموزان فیدار به آدرس اینترنتی https://fanamoozan.com/ می باشد. این موسسه دارای مجوز رسمی از سوی سازمان فنی و حرفه ای کشور بوده و دوره های متنوعی را با هدف آموزش هنرهای دستی (از جمله کلاس سفالگری، قالی بافی، چرم دوزی، ترمه بافی، سوزن دوزی، حصیر بافی و …) برگزار می نماید. برای اطلاع از لیست کامل دوره ها و شرایط ثبت نام در کلاس های گفته شده می توانید آدرس اینترنتی داده شده را در مرورگر خود وارد نمایید و یا عبارت "فن آموزان" را در اینترنت سرچ نمایید.