دلگرم
امروز: جمعه, ۱۰ فروردين ۱۴۰۳ برابر با ۱۸ رمضان ۱۴۴۵ قمری و ۲۹ مارس ۲۰۲۴ میلادی
تعقیبات مشترکه نماز چیست، چه ثواب و برکاتی دارد؟
2
زمان مطالعه: 13 دقیقه
تعقیبات مشترک نماز، از جمله دعاها و ذکرهایی که بعد از هر نماز خوانده می شود. تعقیبات خاص، مخصوص هر نمازی می باشد. در این مطلب نمونه هایی از تعقیبات مشترک نماز را آورده ایم.

تعقیبات نماز چیست؟

تعقیبات مجموعه ای از دعاها، ذکر‌ها و بعضی از آیات قرآن است که خواندن آنها پس از هر یک از نماز‌های یومیه مستحب است. امام صادق (ع) اولین کسی بود که از کلمه ی «تعقیبات» در این زمینه استفاده کرد. بعضی از این تعقیبات مشترک هستند و می توان آنها را پس از هر نمازی خواند. ضمن این که برای هر یک از نماز‌های یومیه هم دعا‌ها و ذکر‌های ویژه ای توصیه شده است.
برابر آنچه از روایات استفاده می شود تعقیبات (علاوه بر کمال نماز و قبولی آن) سبب فراوانی روزی است و مومن تا هنگامی که پس از نماز، در ذکر خداوند است گویا در نماز است است و ثواب نماز را دارد و دعا پس از نماز واجب، از نماز مستحب بهتر است.

مرحوم علامه مجلسی فرموده است: تعقیبات نماز، به قرآن و ذکر و دعایی می گویند که پس از نماز متصل به نماز باشد و افضل آن است است که با وضو و نشسته و رو به قبله باشد و بهتر آن است که همانند تشهد بنشیند و در اثنای تعقیب سخن نگوید، مخصوصاً در تغییرات نماز مغرب. و برخی گفته اند همه ی شرایط نماز را در تعقیبات رعایت کند؛ ولی ظاهراً پس از نماز در حالی مشغول خواندن قرآن، ذکر و دعا باشد فی الجمله ثواب تعقیبات نماز را دارد هرچند در حال راه رفتن باشد.

تعقیبات نماز

از ائمه اطهار علیهم السلام در تعقیبات نماز، دعاهای فراوانی برای امور دنیا و آخرت وارد شده است و چون بهترین عبادت جوارحی و بدنی نماز است و تعقیباتی که وارد شده است در تکمیل نماز و رفع نواقص آن نقشی موثر دارد و همچنین سبب ترفیع درجات و آمرزش خطایا و گناهان است و برای به دست آوردن حاجات نیز مفید است از این رو قسمتی از تعقیبات را اینجا ذکر می کنیم.

تعقیبات بر دو گونه است:

  1. تعقیبات مشترک.
  2. تعقیبات خاص.

تعقیبات مشترک:

منظور از ترکیبات مشترک تعقیبات و دعاهایی است که پس از هر نمازی خوانده می شود.

1- مستحب است نمازگزار بعد از نماز ۳ مرتبه تکبیر بگوید بدین نحو که دست ها را بلند کند تا مقابل صورت بالا آورد آنگاه تا نزدیک زانو برگرداند و با هر مرتبه یک الله اکبر بگوید.
از امام باقر علیه السلام روایت شده است وقتی که سلام نماز را دادی سه بار دستانت را برای تکبیر بالا ببر.
ابن بابویه به سند معتبر از امام صادق علیه السلام روایت کرده است که مثل بن عمر عمر از آن حضرت پرسید به چه علت نمازگزار پس از سلام همراه با بالا آوردن دست سه مرتبه تکبیر می گویند فرمودند وقتی پیامبر اکرم علیه السلام مکه را فتح کرد با اصحابش کنار

تعقیبات نماز صبح، ظهر، عصر و مغرب

حجرالاسود نماز گذارد وقتی سلام نماز را گفت سه بار دستش را بالا آورد و تکبیر گفت و آنگاه گفت:

لَاإِلٰهَ إِلّا اللّٰهُ وَحْدَهُ وَحْدَهُ وَحْدَهُ أَ نْجَزَ وَعْدَهُ وَنَصَرَ عَبْدَهُ وَأَعَزَّ جُنْدَهُ وَغَلَبَ الْأَحْزابَ وَحْدَهُ، فَلَهُ الْمُلْکُ وَلَهُ الْحَمْدُ یُحْیِی وَیُمِیتُ وَهُوَ عَلَىٰ کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ .
آنگاه به یارانش رو کرد و فرمود: این تکبیر و این دعا را پس از هر نماز واجب ترک نکنید، سپس فرمود: هر کس بعد از سلام نماز، چنین کند و این دعا را بخواند، شکر خداوند را برای تقویت اسلام و لشکر اسلام ادا کرده است.

«شیخ طوسی» در کتاب «مصباح المتهجد» این جملات را کاملتر نقل کرده است :

لا اِلهَ اِلاَّ اللّهُ اِلهاً واحِداً وَ نَحْنُ لَهُ مُسْلِمُونَ، لا اِلهَ اِلاَّ اللّهُ وَ لا نَعْبُدُ اِلاَّ اِیّاهُ، مُخْلِصینَ لَهُ الدّینَ وَ لَوْ کَرِهَ الْمُشْرِکُونَ، لا اِلهَ اِلاَّ اللّهُ رَبُّنا وَ رَبُّ آبائِنَا الاْوَّلینَ، لاإلهَ إلاَّ اللهُ وَحْدَهُ وَحْدَهُ وَحْدَهُ،اَنْجَزَ وَعْدَهُ، وَنَصَرَ عَبْدَهُ، وَ اَعَزَّ جُنْدَهُ، وَهَزَمَ(3) الاْحْزابَ وَحْدَهُ،فَلَهُ الْمُلْکُ وَلَهُ الْحَمْدُ، یُحْیى وَیُمیتُ، وَیُمیتُ وَیُحْیى، وَ هُوَ حَىٌّ لا یَمُوتُ، بِیَدِهِ الْخَیْرُ وَ هُوَ عَلى کُلِّ شَىْء قَدیرٌ.

2ـ از تسبیح حضرت فاطمه زهرا (علیها السلام) که روایات فراوانى در فضیلت آن وارد شده است :

امام صادق (علیه السلام) فرمود: «ما همان گونه که کودکانمان را به نماز امر مى کنیم، به تسبیح حضرت زهرا (علیها السلام) نیز دستور مى دهیم; آن را ترک مکن که هر کس بر آن مداومت ورزد، از سعادت محروم نخواهد شد».
در روایات معتبر وارد شده است که مراد از «ذکر کثیر» در آیه «یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اذْکُرُوا اللّهَ ذِکْراً کَثِیراً» همین تسبیح است و هر کس بر آن مداومت نماید خدا را بسیار یاد کرده و به این آیه عمل کرده است.
از امام باقر علیه السلام روایت شده است: «هر کس تسبیح حضرت زهرا علیها السلام را بگوید و پس از آن استغفار کند، خداوند او را بیامرزد و این تسبیح هرچند بر زبان صد تاست ولى در میزان عمل، هزار تا به حساب مى آید و شیطان را از انسان مى راند و خداى رحمان را خشنود مى سازد».

تعقیبات مشترکه

3- مرحوم «کلینى» به سند معتبر از امام باقر (علیه السلام) روایت کرده است که آن حضرت فرمود: «کسى که بعد از نماز واجب و پیش از آن که پاهایش را (از حالت نمازگزار) برگرداند سه بار این دعا را بخواند، خداوند گناهانش را بیامرزد، هرچند فراوان باشد»:

اَسْتَغْفِرُ اللّهَ الَّذى لا ِالهَ اِلاَّ هُوَ الْحَىُّ الْقَیُّومُ، ذُو الْجَلالِ وَ الاْکْرامِ، وَاَتُوبُ اِلَیْهِ.

4- مرحوم «شیخ کلینى» از امام صادق (علیه السلام) روایت کرده است که پس از هر نماز فریضه، این دعا را ترک مکن :

اُعیذُ نَفْسى وَما رَزَقَنى رَبّى، بِاللهِ الْواحِدِ الصَّمَدِ الَّذى لَمْ یَلِدْ وَلَمْ یُولَدْ، وَلَمْ یَکُنْ لَهُ کُفُواً اَحَدٌ، وَاُعیذُ نَفْسى وَما رَزَقَنى رَبّى، بِرَبِّ الْفَلَقِ، مِنْ شَرِّ ما خَلَقَ، وَمِنْ شِرِّ غاسِق اِذا وَقَبَ، وَمِنْ شَرِّ النَّفّاثاتِ فِى الْعُقَدِ، وَمِنْ شَرِّ حاسِد اِذا حَسَدَ، وَاُعیذُ نَفْسى وَما رَزَقَنى رَبّى، بِرَبِّ النّاسِ، مَلِکِ النّاسِ، اِلهِ النّاسِ، مِنْ شَرِّ الْوَسْواسِ الْخَنّاسِ، اَلَّذى یُوَسْوِسُ فى صُدُورِ النّاسِ، مِنَ الْجِنَّةِ وَالنّاسِ.

5- مرحوم «کلینى» روایت کرده است که امام هادى (علیه السلام) به کسى که تقاضا کرد حضرت دعایى را به او بیاموزد که پس از هر نماز بخواند تا خداوند خیر دنیا و آخرت را به وى عنایت فرماید; چنین نوشت:

اَعُوذُ بِوَجْهِکَ الْکَریمِ، وَعِزَّتِکَ الَّتى لا تُرامُ، وَقُدْرَتِکَ الَّتى لا یَمْتَنِعُ مِنْها شَىْءٌ، مِنْ شَرِّ الدُّنْیا وَالاْخِرَةِ، وَمِنْ شَرِّ الاْوْجاعِ کُلِّها.
و در برخى روایات در آخر دعا، اضافه شده است:

وَ مِنْ شَرِّ کُلِّ دابَّة أَنْتَ آخِذٌ بِناصِیَتِها، إنَّ رَبِّى عَلى صِراط مُسْتَقیم، وَلا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ اِلاَّ بِاللهِ الْعَلِىِّ الْعَظیمِ.

6- «شیخ کلینى» و «شیخ صدوق» از امام باقر (ع) و امام صادق (ع) نقل کرده اند که کمترین دعایى که پس از نماز واجب مى توانى بخوانى این است که بگویى :

اَللّهُمَّ اِنّى اَسْئَلُکَ مِنْ کُلِّ خَیْر اَحاطَ بِهِ عِلْمُکَ، وَاَعُوذُ بِکَ مِنْ کُلِّ شَرٍّ اَحاطَ بِهِ عِلْمُکَ، اَللّهُمَّ اِنّى اَسْئَلُکَ عافِیَتَکَ فى اُمُورى کُلِّها، وَاَعُوذُ بِکَ مِنْ خِزْىِ الدُّنْیا وَعَذابِ الاْخِرَةِ.

7- روایتى از امام صادق (ع) مستحب است که پس از نماز بخوانى :

اَللّهُمَّ اَعْتِقْنِى مِنَ النّارِ، وَاَدْخِلْنِى الْجَنَّةَ، وَزَوِّجْنِى مِنَ الْحُورِ الْعینَ.

8- امام صادق (ع) فرمود: هر کس این دعا را بعد از هر نماز واجب بخواند خودش، خانه اش، مالش و فرزندانش محفوظ خواهند بود:

اُجیرُ نَفْسى وَ مالى وَ وُلْدى وَ اَهْلى وَ دارى، وَ کُلَّ ما هُوَ مِنّى، بِاللهِ الْواحِدِ الاْحَدِ الصَّمَدِ، اَلَّذى لَمْ یَلِدْ وَ لَمْ یُولَدْ، وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ کُفُواً اَحَدٌ، وَاُجیرُ نَفْسى وَ مالى وَوُلْدى، وَ کُلَّ ما هُوَ مِنّى، بِرَبِّ الْفَلَقِ مِنْ شَرِّ ما خَلَقَ، وَ مِنْ شَرِّ غاسِق اِذا وَقَبَ، وَ مِنْ شَرِّ النَّفّاثاتِ فِى الْعُقَدِ، وَ مِنْ شَرِّ حاسِد اِذا حَسَدَ، وَ اُجیرُ نَفْسى وَ مالى وَ وُلْدى، وَکُلَّ ما هُوَ مِنّى بِرَبِّ النّاسِ،مَلِکِ النّاسِ،اِلهِ النّاسِ،مِنْ شَرِّالْوَسْواسِ الْخَنّاسِ،اَلَّذى یُوَسْوِسُ فی صُدُورِ النّاسِ، مِنَ الْجِنَّةِ وَ النّاسِ، وَ اُجیرُ نَفْسى وَ مالى وَوُلْدى، وَکُلَّ ما هُوَ مِنّى، بِاللهِ لا اِلهَ اِلاَّ هُوَ الْحَىُّ الْقَیُّومُ، لا تَاْخُذُهُ سِنَةٌ وَلانَوْمٌ، لَهُ ما فِى السَّمَواتِ وَ ما فِى الاْرْضِ، مَنْ ذَا الَّذى یَشْفَعُ عِنْدَهُ اِلاَّ بِاِذْنِهِ، یَعْلَمُ ما بَیْنَ اَیْدیهِمْ وَما خَلْفَهُمْ،وَلایُحیطُونَ بِشَىْء مِنْ عِلْمِهِ اِلاَّ بِماشاءَ، وَسِعَ کُرْسِیُّهُ السَّمَواتِ وَالاْرْضَ،وَلایَؤُودُهُ حِفْظُهُما وَهُوَ الْعَلِىُّ الْعَظیم.

نماز خواندن

9- خواندن بعضی از سوره ها بعد از نماز مستحب است. مانند سوره حمد و آیة الکرسی.

10- ذکر تسبیحات اربعه: مرحوم «شیخ طوسى» و دیگران به سندهاى صحیح از امام صادق (ع) نقل کرده اند که پیامبر اکرم (ص) روزى به اصحاب خود فرمود: «هر کس از شما پس از نماز سى مرتبه بگوید: سُبْحانَ اللّهِ وَ الْحَمْدُ لِلّهِ وَ لا اِلهَ اِلاَّ اللّهُ وَ اللّهُ اَکْبَرُ.

11- از امام صادق (ع) روایت شده است: هر کس بعد از نماز، قبل از آن که زانوهایش را حرکت دهد و برخیزد، ده مرتبه این ذکر را بگوید گناهان زیادى از او بخشوده و حسنات زیادى در نامه عمل او نوشته مى شود:

اَشْهَدُ اَنْ لا اِلهَ اِلاَّ اللّهُ، وَحْدَهُ لا شَریکَ لَهُ، اِلهاً واحِداً اَحَداً صَمَداً، لَمْ یَتَّخِذْ صاحِبَةً وَ لا وَلَداً.
براى این ذکر، فضیلت بسیاری ذکر شده است، مخصوصاً پس از نماز صبح، و نماز عشا و هنگام طلوع و غروب آفتاب.

12- علاّمه مجلسى از مرحوم «کفعمى» نقل کرده است: شخصى خدمت پیامبر (صلى الله علیه وآله) آمد، و از بیمارى و تنگدستى و فقر، شکایت کرد. پیامبر اکرم (صلى الله علیه وآله) به او فرمود: پس از هر نماز واجب بخوان:

تَوَکَّلْتُ عَلَى الْحَىِّ الَّذى لا یَمُوتُ، وَ الْحَمْدُ لِلّهِ الَّذى لَمْ یَتَّخِذْ صاحِبَةً وَ لا وَلَداً، وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ شَریکٌ فِى الْمُلْکِ، وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ وَلِىٌّ مِنَ الذُّلِّ وَکَبِّرْهُ تَکْبیراً.
در کتاب مفاتیح الجنان دعاها و تعقیبات بسیاری آمده است که ما در این مقاله به 12 تعقیب اشاره کرده ایم.



این مطلب چقدر مفید بود ؟
5.0 از 5 (2 رای)  

دیدگاه ها

اولین نفر برای ثبت دیدگاه باشید !


hits