اختلال خود زشت انگاری چیست، چه علائمی دارد و چگونه درمان می شود؟
اختلال خود زشت انگاری (BDD) چیست؟
اختلال خود زشت انگاری یک نوع بیماری روانی است که فرد بیمار به طور مداوم در مورد طرز نگاه کردن مردم نگران است.افراد مبتلا به اختلال خود زشت انگاری ممکن است به چیزهایی فکر کنند که اصلا وجود ندارد و یا اصلا دیگران متوجه آن نمی شوند.شدت اختلال خود زشت انگاری متفاوت است اما در بسیاری از افراد مبتلا باعث استرس شده و می تواند به حدی شدید شود که در عملکرد افراد در محل کار، مدرسه و یا در روابط اجتماعی فرد اختلال ایجاد کند.
اختلال خود زشت انگاری یک دختر زیبا
آلانا فکر میکند ظاهر "زشتی" دارد؛ او در حقیقت از «اختلال خودْ زشتانگاری» رنج میبرد که در آن، فرد دچار نوعی اشتغال ذهنیِ مفرط نسبت به وجود نقصی خیالی یا بزرگنماییشده در ظاهرش میشود. گفته شده که یک نفر از هر 50 نفر از این اختلال رنج میبرد اما ما و بسیاری از پزشکان از وجود آن بیاطلاعیم!
آلانا میگوید: «فکر میکردم خیلی بد باشد که دیگران به اجبار باید چهره من را تحمل کنند. به نظرم آزاردهنده میآمد. روی صورتم چیزهایی را میدیدم که مادرم میگفت اصلا آنها را نمیبیند. به نظرم پوستم ناهموار و برآمده میآمد. بینیام هم خیلی بزرگ و کج به چشمم میآمد و اصلا انگار زیادی جلو آمده بود. چشمهایم هم خیلی ریز بود.»
حقیقت اما چیز دیگری است. آلانا دختر بسیار زیبایی است اما وقتی جلوی آینه قرار میگیرد، قادر نیست آن چیزی را ببیند که دیگران میبینند! او از اختلال خود زشتانگاری (body-dysmorphic disorder) یا به اختصار BDD رنج میبرد.وقتی اختلال ذهنیِ آلانا در بدترین وضع ممکن بود، او مجبور میشد مدام خودش را جلوی آینه چک کند و از معایب ظاهریاش رنج ببرد. آلانا روزانه 4 ساعت برای آرایش کردن وقت میگذاشت و حتی دست آخر، خجالت میکشید خانه را ترک کند.
آلانا دختری که از اختلال خود زشت انگاری رنج می برد
آلانای 20 ساله میگوید: «کار روزانهام این بود که چهار لایه زیرسازی کنم و بعد هم از پوشاننده استفاده کنم. آرایش چشم هم همیشه باید به بهترین شکل انجام میشد؛ البته آرایش سنگین. هر وقت که یکم آرایشم خراب میشد، دوباره مینشستم و از نو آرایش میکردم.»آلانا هرگاه یک تکه ناهمواری روی پوستش میدید، فورا آن را لایهبرداری میکرد و بعضا به پوستش هم آسیب میرساند.
چرا این دختر فکر میکند که زشت است؟
او در کودکی همیشه دوست داشت با موهای فرفریاش جلوی دوربین ظاهر شود، اما همه چیز از سن 14 سالگی تغییر کرد. آلانا هیچگاه به درستی دلیل آن را متوجه نشد!
او میگوید: «آن موقع هرگز به علائم آن توجه نمیکردم اما حالا که به گذشته نگاه میکنیم، میبینم که آنها علائم اختلال خود زشت انگاری بودهاند. مثلا وقتی در مدرسه بودم، خیلی به اطراف نگاه میکردم. توجه میکردم که آیا کسی به من نگاه میکند؟ آیا کسی میخندد یا صحبت میکند؟... مدرسه ما پنجرههای بزرگی داشت. مرتب به شیشهها نگاه میکردم تا از روی بازتاب خودم، چهرهام را وارسی کنم. آن روزها بیشتر حمام میکردم و خودم را جلوی آینه میدیدم.»
آلانا در سن 15 سالگی تصمیم گرفت دیگر به مدرسه نرود. اسکارلت، مادر آلانا، دخترش را با خودروی شخصی به مدرسه میرساند اما دخترش علیرغم میل به تحصیل، از خودرو پیاده نمیشد. آنها با هم به خانه برمیگشتند و سپس دوباره امتحان میکردند، اما آلانا باز هم تمایلی به پیاده شدن و مدرسه رفتن نشان نمیداد. اسکارلت میگوید که این کار گاهی اوقات تا هشت مرتبه در روز انجام میشد.همین اتفاقات موجب میشد تا آلانا خیلی منزوی شود. اسکارلت نیز از مشاهده آن تغییرات شخصیتی دخترش به شدت رنج میبرد.
اسکارلت میگوید: «دو یا سه سال اول، اصلا نمیدانستیم که موضوع از چه قرار است. آلانا خیلی بلندپرواز بود و اعتماد به نفس زیادی هم داشت، اما به یکباره به دختری تبدیل شد که حتی نمیتوانست از ماشین من پیاده شود و به مدرسه برود. باید برایش نوشیدنی میآوردم. او تمام روز در رختخوابش بود... میدانم که تمام بچهها از نگاه مادرشان خیلی زیبا هستند، اما در مورد آلانا واقعا میگویم که او هیچ مشکلی نداشت و هر کسی هم که او را ببیند همین را میگوید. اما خودش اینطور فکر نمیکند و این برایم آزاردهنده است.»اسکارلت میگوید اگر یکی از عکسهای آلانا را داخل پذیرایی بگذارد، دخترش به شدت از این قضیه ناراحت خواهد شد؛ حتی زمانی که دوستهای اسکارلت از او میخواهند تا عکس دخترش را نشانشان دهد، اسکارلت باید بگوید که عکسی از دخترش همراهش نیست.
5 ماه بستری و درمان
زمان زیادی طول کشید تا اسکارلت، آلانا را راضی کند تا تست BDD یا خود زشت انگاری بدهد. پزشکان چندین مرتبه مشکل آلانا را به اشتباه "یاس نوجوانی" و یا "اضطراب اجتماعی" تشخیص دادند تا اینکه بیماری او نهایتا در کلینیک ماودزلی در جنوب لندن تشخیص داده شد.پس از تشخیص نیز آلانا به مدت 5 ماه در بیمارستان روانپزشکی "پرایِری" در شمال لندن بستری شود و سپس جلسات رفتار درمانیِ ادراکی را طی نمود.
آلانا از دوران نوجوانی اصرار داشت تا مبادا کسی از او عکس بگیرد اما پس از درمان، شجاعت کافی برای این کار را به دست آورد. او در برنامه "هیچ کس کامل نیست" BBC4 به همراه رانکین، عکاس مد، حاضر شد تا در مورد این اختلال به افراد نیازمند کمک کند و آگاهی نسبت به وجود چنین اختلالی را افزایش دهد.
به اعتقاد او تشخیص BDD به دو دلیل کار دشواری است: اول اینکه آگاهی کمی در مورد این اختلال وجود دارد و دوم اینکه، مبتلایان به خاطر خجالتزدگی به راحتی حرف نمیزنند.
آلانا میگوید: «آن روزها بزرگترین مشکلم بینیام بود، اما همین مسئله 3 سال زمان برد تا به خانواده و پزشکم بگویم که مشکل چیست. اصلا نمیخواستم به آن اشارهای کنم.»
پس از سالها عکاسی مجدد برای آلانا اصلا کار سادهای نیست زیرا او به مرور عادت کرده بود تا تمام عکسهای سلفی خودش را فورا پاک کند. بعضی روزها پیش میآمد که آلانا 200 عکس سلفی از خودش بگیرد و سپس همه را پاک کند.
پیشگیری از اختلال بدشکلی بدن
هیچ راه مشخص و شناخته شده ای برای پیشگیری از بروز اختلال بدشکلی بدن نیست. اما خیلی خوب است که افراد به محض مشاهده علائم درمان خود را شروع کنند. آموزش و تشویق رفتارها و نگرش واقع بینانه و سالم درمورد تصویر بدن هم می تواند در جلوگیری از بروز یا پیشرفت اختلال بدشکلی بدن موثر باشد. در آخر، فراهم آوردن درک و حمایت لازم برای فرد به کاهش شدت علائم فرد کمک کرده و باعث می شود فرد بهتر با مشکل خود کنار بیاید.
مهمترین نگرانی های افراد مبتلا به اختلال بدشکلی بدن:
- نقص و مشکلات پوستی: شامل لک، جای زخم، آکنه، جوش و کبودی
- مو: کم پشتی موی سر یا موی بدن
- ویژگی های صورت: در اکثر موارد شامل بینی می شود اما درمورد اندازه و شکل سایر اعضای صورت نیز پیش می آید.
- وزن بدن: مبتلایان به شدت نگران وزن خود و حجم عضلانی شان می شوند.
- نگرانی های دیگر این افراد شامل اندازه آلت تناسلی، عضلات، سینه ها، ران ها، باسن و وجود بعضی بوهای مخصوص بدن می شود.
بعضی از علائم هشداردهنده ای که نشان می دهد فرد ممکن است دچار اختلال بدشکلی بدن باشد، عبارتند از:
- درگیر شدن در رفتارهای تکرارشونده و زمان گیر مثل نگاه کردن در آینه، ور رفتن با پوست یا سعی در پنهان کردن ناحیه مشکل دار بدن
- سوال کردن مداوم برای اطمینان از اینکه آن نقص قابل مشاهده یا آشکار نیست
- اندازه گیری، بررسی یا لمس کردن مداوم ناحیه مشکل دار بدن
- تجربه مشکلاتی در محل کار و مدرسه و روابط بخاطر عدم توانایی فرد در متوقف کردن تمرکز خود بر ناحیه مشکل دار از بدن خود
- عدم تمایل به رفتن در محیط های عمومی یا احساس اضطراب در معرض دیگران
- مشاوره مداوم با متخصصین پزشکی مثل جراحان پلاستیک یا پزشکان متخصص پوست برای پیدا کردن راه هایی برای بهبود ظاهر خود
عوامل دیگری که می تواند بر ایجاد یا تحریک اختلال بدشکلی بدن تاثیر داشته باشد، عبارتند از:
- تجربه اتفاقات آسیب زا یا تعارضات احساسی در طول دوران کودکی
- اعتمادبه نفس پایین
- وجود والدین و افراد دیگری که شدیداً به ظاهر فرد انتقاد می کنند
- فشار همسالان و جامعه ای که وضعیت ظاهری را مساوی با زیبایی و ارزش می داند هم می تواند بر ایجاد این اختلال در افراد تاثیر بگذارد.
تشخیص اختلال بدشکلی بدن
پنهان کاری و خجالتی که معمولاً همراه اختلال بدشکلی بدن ایجاد می شود، تشخیص آن را دشوار می کند. اکثر متخصصین توافق دارند که موارد بسیاری از این اختلال، تشخیص داده نمی شوند. افراد مبتلا به آن معمولاً خجالت کشیده و تمایلی به صحبت کردن در این رابطه با پزشک خود را ندارند. یک علامت هشدار برای پزشکان زمانی است که بیماران به طور مداوم در رابطه به حراحی پلاستیک برای یک نقص خاص در بدنشان پرس و جو می کنند.
در تشخیص اختلال بدشکلی بدن، پزشک ارزیابی خود را با بررسی کامل تاریخچه و سابقه فرد و معاینات پزشکی شروع می کند. اگر به اختلال بدشکلی بدن مظنون شود، ممکن است فرد را به یک روانشناس یا متخصصی که به طور خاص برای تشخیص و درمان بیماری های ذهنی و روانی آموزش دیده اند معرفی می کند. مشاور روانشناس بر اساس ارزیابی های خود از رفتار، گرایشات و علائم فرد، مشکل را تشخیص می دهد.
درمان اختلال بدشکلی بدن
برای درمان اختلال بدشکلی بدن ترکیبی از روش های درمانی زیر مورد استفاده قرار می گیرد:
روان درمانی
این روش شامل مشاوره انفرادی بیمار می شود که بر تغییر طرز فکر (شناخت درمانی) و رفتار (رفتاردرمانی) فرد مبتلا به اختلال بدشکلی بدن متمرکز است. هدف اصلاح اعتقادات نادرست فرد در رابطه با نقص ظاهری خود و کاهش رفتارهای وسواسی اوست.
دارو
برخی داروهای ضدافسردگی خاص مثل داروهای بازدارنده بازجذب سروتونین (SSRI ها) همچنین داروهای ضدافسردگی مثل اولانزاپین، آریپی پیرازول یا پیموزید (یا به تنهایی و یا در ترکیب با SSRI) در درمان اختلال بدشکلی بدن موثر نشان داده اند. البته FDA هیچ داروی مشخصی را برای درمان اختلال بدشکلی بدن تایید نکرده است.
گروه/خانواده درمانی
حمایت خانواده در موفقیت درمان این اختلال اهمیت بسیار زیادی دارد. خیلی مهم است که اعضای خانواده فرد اختلال بدشکلی بدن را درک کرده و بتوانند علایم و نشانه های آن را تشخیص دهند.
مشکلات همراه با اختلال بدشکلی بدن
اگر اختلال در فرد شدیداً پیشرفت کند، ممکن است او را به فردی منزوی از جامعه تبدیل کند. این می تواند بر زندگی کاری و تحصیلی او نیز تاثیر منفی داشته باشد. افراد مبتلا به اختلال بدشکلی بدن در معرض شدید ابتلا به افسردگی های حاد بوده و استرس و ناراحتی ناشی از این اختلال بسیاری از آنها را به سمت خودکشی سوق می دهد. علاوه بر این، افراد مبتلا به این اختلال متحمل عمل های جراحی بسیاری در تلاش برای اصلاح نقص خود و بهبود ظاهرشان می شوند.
آینده مبتلایان اختلال بدشکلی بدن
آینده برای مبتلایان به اختلال بدشکلی بدن که درمان را شروع کرده اند، روشن است. علاوه بر این، کسانیکه تیم حمایتی قوی دارند، در طولانی مدت بسیار موفق تر عمل می کنند.
منبع:بیتوته؛کوکا
مجله اینترنتی دلگرم
مرجان امینی
- برچسبها
- خود زشت انگاری
- زشت
- bdd
- بیماری روانی
دیدگاه ها