دلگرم
امروز: پنج شنبه, ۰۹ فروردين ۱۴۰۳ برابر با ۱۷ رمضان ۱۴۴۵ قمری و ۲۸ مارس ۲۰۲۴ میلادی
راه های طلاق از طرف زن بر اساس قانون ایران چیست؟

مراحل درخواست طلاق از طرف زن

راه های طلاق از طرف زن بر اساس قانون ایران چیست؟
1
زمان مطالعه: 14 دقیقه
زن در چه شرایطی می‌تواند تقاضای طلاق کند؟

شروطی که به زن اجازه می دهد تقاضای طلاق کند

راه های طلاق از طرف زن در قانون ایران بسیار محدود می باشند. در واقع بر خلاف درخواست طلاق از طرف مرد ، مواردی که زن بر اساس آنها می تواند درخواست طلاق نمایند ، محدود و استثنایی هستند.در کنار بررسی موضوع راه های طلاق از طرف زن ، نحوه طرح و اقامه درخواست طلاق از طرف زن ، مراحل درخواست طلاق و کیفیت طرح دادخواست طلاق نیز از مسائلی هستند که در این قبیل دعاوی خانوادی مورد سوأل قرار می گیرند.

همان‌طور که در مقالات گذشته اشاره شد، درخواست‌های طلاق بر اساس اینکه چه کسی آن را ارائه کرده باشد به سه دسته تقسیم می‌شوند و عبارت‌اند از: طلاق به درخواست مرد، طلاق به درخواست و از طرف زن و طلاق توافقی. هر یک از این انواع طلاق از نظر حقوقی ویژگی‌های مختلفی را به همراه دارند. در این مقاله، به شرایط و ویژگی‌های طلاق از طرف زن می‌پردازیم.

شرایطی و قوانینی که طلاق از طرف زن می‌تواند مطرح شود

با اینکه طلاق دادن یک عمل حقوقی از جانب مرد است، اما قانون‌گذار شرایطی را پیش‌بینی کرده که زن نیز در صورت وجود آن شرایط بتواند تقاضای طلاق خود را به دادگاه ارائه کند. این شرایط برای طلاق از طرف زن عبارت‌اند از:

۱- خودداری یا ناتوانی شوهر نسبت به پرداخت نفقه

برحسب ماده ۱۱۲۹ قانون مدنی “در صورت استنکاف شوهر از دادن نفقه و عدم امکان اجرای حکم محکمه و الزام او به دادن نفقه، زن می‌تواند برای طلاق به حاکم رجوع کند و حاکم شوهر را اجبار به طلاق می‌نماید. همچنین است در صورت عجز شوهر از دادن نفقه.”
نکته‌ای که از این ماده قانونی استخراج می‌شود این است که زن برای اخذ طلاق ابتدا بایستی از دادگاه تقاضای نفقه از سوی شوهرش نماید و در ادامه و درصورتی‌که حکم صادره از سوی دادگاه در مورد نفقه اجرایی نشد، تقاضای طلاق نماید.

۲- عسر و حرج زن

بر اساس ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی “درصورتی‌که دوام زوجیت موجب عسر و حرج زوجه باشد، وی می‌تواند به حاکم شرع مراجعه و تقاضای طلاق کند. چنانچه عسر و حرج مذکور در محکمه ثابت شود، دادگاه می‌تواند زوج را اجبار به طلاق نماید و درصورتی‌که اجبار میسر نباشد زوجه به اذن حاکم شرع طلاق داده می‌شود.”
عسر و حرج مطرح شده در این قانون عبارت است از شرایطی که ادامه زندگی برای زن را با مشقت و دشواری همراه ساخته و تحمل آن مشکل باشد. یکی از مواردی که بانوان جامعه تلاش می‌کنند تا از آن برای طلاق استفاده کنند همین مفهوم عسر و حرج است. گرچه می‌توان برخی از مفاهیم همچون بیماری صعب‌العلاج شوهر، اعتیاد، عدم پرداخت نفقه یا ترک طولانی زندگی مشترک را از مفاهیم عسر و حرج دانست؛ اما مشکلی که اینجا وجود دارد آن است که تعریف این مفهوم در اختیار قاضی قرار گرفته است و در بسیاری از موارد رویه‌های متفاوتی در این خصوص وجود دارد.

۳- غیبت شوهر

ماده ۱۰۲۹ قانون مدنی عنوان می‌کند “هرگاه شخصی چهار سال تمام غایب مفقودالاثر باشد زن او می‌تواند تقاضای طلاق کند. در این صورت با رعایت قوانین مرتبط به شخص مفقودالاثر (ماده ۱۰۲۳) حاکم او را طلاق می‌دهد.”
ازآنجایی‌که تحمل انتظار ۴ ساله و تشریفات قانونی مرتبط با شخص مفقودالاثر، سخت به نظر می‌رسد، عمـلاً این ماده قانونی برای طلاق کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد. اما راه‌حل آسان‌تری که بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد یکی از شروط ضمن عقد است که برحسب آن اگر شوهر ۶ ماه غیبت کند زن از جانب شوهر برای طلاق وکیل می‌شود.

۴- وکالت زن در طلاق

ماده ۱۱۱۹ قانون مدنی می‌گوید “طرفین عقد ازدواج می‌توانند هر شرطی که مخالف با مقتضای عقد مزبـور نباشـد در ضـمن عقد ازدواج یا عقد لازم دیگر بنمایند: مثل‌اینکه شرط شود هرگاه شـوهر زن دیگـر بگیـرد یـا در مدت معینی غایب شود یا ترک انفاق نماید یا برعلیه حیات زن سوءقصد یا سوء رفتاری نماید کـه زندگانی آن‌ها با یکدیگر غیرقابل‌تحمل شود، زن وکیل و وکیل در توکیل باشد کـه پـس از اثبـات شرط در محکمه و صدور حکم نهایی خود را مطلقه سازد.”

در ازدواج‌های دائمی معمولاً مرد در۱۲ مورد به همسر خود وکالـت می‌دهد که با تحقق یکی از شروط دوازده‌گانه مـذکور، خـود را مطلقـه نمایـد. ازجمله شـروط مذکور، غیبت شوهر به مدت ۶ ماه یا بیشتر، ارتکاب جرمی کـه مخـالف مـصالح خـانوادگی باشـد، انتخاب همسر دوم از سوی شوهر و اعتیاد شوهر به مواد مخدری است که برای مصلحت خانواده زیان‌آور باشد.از بین مواردی که در بالا مطرح شد، مورد آخر یعنی وکالت زن در طلاق، که به‌موجب شروط ضمن عقد و تحقق آن‌ها به زن داده می‌شود؛ بیشترین استفاده را برای درخواست طلاق از طرف زن دارد، چراکه اثبات موارد موجود در آن معمولا راحت‌تر و نیازمند زمان کمتری است.

پیشنهادی به بانوان

با وجود همه موارد بالا باز هم در بسیاری از موارد، یکی از بزرگ‌ترین معضل بانوان، گرفتن طلاق در شرایط سخت زندگی است. همین امر موجب شده است بسیاری از خانم‌ها و خانواده‌ی آن‌ها در هنگام ازدواج به حربه مهریه‌های سنگین توسل کنند. به‌عنوان یک وکیل دادگستری باید اشاره کنم که مهریه سنگین امروز نمی‌تواند در بسیاری از موارد مرد را ملزم به طلاق نماید؛ چراکه با تقدیم دادخواست اعسار و تقسیط مهریه از زیر بار پرداخت یکجای آن فرار می‌کنند و تقسیط مهریه نیز تنها تا ۱۱۰ سکه قابل پذیرش است و فراتر از آن را، فقط مرد در صورتی ملزم به پرداخت است که اموالی غیر از مستثنیات دین داشته باشد. بنابراین بهتر این است که به‌جای مهریه‌های چند صد سکه‌ای در هنگام عقد، بانوان از وکالت در طلاق استفاده کنند.

چگونگی طرح دعوای طلاق

برای اینکه از همسر خود طلاق بگیرید باید دادخواستی به محل اقامت خود یا شوهرتان تقدیم کنید. اگر در مراکز استان‌ها زندگی می‌کنید باید به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کنید. در غیر این صورت باید به دادگستری محل خود مراجعه کنید. رونوشت عقدنامه و شناسنامه خود را به همراه ببرید. دلایل خود برای طلاق را ارائه کنید. ابلاغیه‌ای به شما و همسرتان ابلاغ می‌شود تا در جلسه دادگاه حاضر شوید و بعد از آن نیز حکم دادگاه صادر شده که این حکم هم قابل تجدیدنظرخواهی و هم قابل فرجام‌خواهی است. اصولا در شهری همچون تهران روند طلاق از طرف زن می‌تواند چیزی بین ۴ تا ۸ ماه به طول بینجامد.

۱- راه های طلاق از طرف زن بر اساس قانون مدنی کدامند ؟

مهمترین راه های طلاق و جدایی زن از مرد به قرار زیر می باشند.

۱-۱ طلاق توافقی

راحت ترین و سریع ترین راه و شیوه برای متارکه و جدایی زوجین ، ارائه دادخواست طلاق توافقی توسط زوجین یا وکلای آنها می باشد.در طلاق توافقی نیازی به داوری نییست.توافق و تراضی زوجین در طلاق توافقی باعث می گردد تا بر خلاف بسیاری از پرونده های طلاقی که در پی درخواست طلاق از طرف زوجه ، تشکیل شده اند ؛ زأی صادره از دادگاه بدوی مستند نهایی اجرای صیغه طلاق در دفتر ثبت رسمی قرار گیرد . و پرونده به دادگاه تجدید نظر استان و دیوان عالی کشور ( بواسط عدم تجدید نظرخواهی یا فرجام خواهی زوجین ) ارسال نگردد.

در طلاق توافقی ،طرفین شرایط و موارد ضروری در مورد امور مالی( مانند مهریه ، نفقه ، اجرت المثل و… ) را تعیین و در مورد حضانت اطفال نیز توافقاتی را انجام می دهند.راهکار منطقی و معقول برای خاتمه دادن به زندگی ای که عاطفه و علاقه در آن مرده است ، طرح و تقدیم دادخواست طلاق توافقی در دادگاه صلاحیتدار است.

بر خلاف زمان حاکمیت لایحه قانونی دادگاه مدنی خاص ، در حال حاضر بدون مراجعه به دادگاه خانواده ، نمی توان به زندگی مشترک خاتمه داد.دفاتر ثبت رسمی طلاق نیز به صرف رضایت طرفین و بدون صدور گواهی عدم امکان سازش در پی طرح دادخواست طلاق توافقی،مجاز به ثبت طلاق و جاری نمودن صیغه آن نیستند.روشن است که مراحل طلاق در طلاق توافقی آسانتر از سایر موارد طلاق می باشد.

۱-۲ درخواست طلاق از طرف زن به علت عسر و حرج

یکی از راه های طلاق از طرف زن که می تواند مستمسک طرح درخواست طلاق از طرف او و تنظیم دادخواست طلاق جهت ارائه به دادگاه خانواده گردد،عسر و حرج زوجه است.عسر و حرج به تعریف قانون مدنی ، عبارت است از (( به وجود آمدن وضعیتی که ادامه زندگی را برای زوجه با مشقت همراه ساخته و تحمل آن مشکل باشد.))در قانون مدنی مصادیقی برای عسر و حرج ذکر شده است . اما وکلای با تجربه در دعاوی خانوادگی و طلاق به خوبی آگاهند که به هر علتی که منتسبت به زوجه نباشد و در عین حال زندگی را برای او با سختی همراه نماید و تحمل آن برای او دشوار باشد ، می توان دادخواست طلاق عسر و حرجی را مطرح نمود.

به نتیجه رسیدن دادخواست طلاق عسر و حرجی در بسیاری از مواقع مشکل است زیرا در مورد شماری از پرونده ها اساساً دادگاه ها بروز عسر و حرج را احراز نمی نمایند. و صرف اینکه زن راضی به ادامه زندگی مشترک نباشد کفایت صدور حکم طلاق را نمی نماید.در حالی که بیان داشتیم در فرضی که مرد دادخواست طلاق دهد و زن راضی به طلاق نباشد،عدم رضایت زن موثر در صدور یا عدم صدور گواهی عدم امکان سازش برای اجرای صیغه طلاق نیست .

در دسته ای دیگر از پرونده ها نیز علی رغم اینکه در عالم واقع ، موارد عسر و حرج محقق گردیده اند ولی اثبات آنها برای زوجه مشکل است. در این قبیل دعاوی ، با تاسف معمولاً فشار ناعادلانه ای به زنان وارد می شود.در مورد طلاق عسر و حرجی و در فرض اینکه دادگاه خانواده ، ادعای زوجه را وارد بداند ، تصمیم دادگاه در قالب حکم طلاق است.

حال آنکه در طلاق توافقی و طلاق از طرف مرد ، تصمیم دادگاه در قالب عدم امکان سازش صادر می گردد.مدت اعتبار حکم طلاقی که زن به استناد عسر و حرج از دادگاه خانواده تحصیل می نماید ، شش ماه از تاریخ ابلاغ رأی فرجامی دیوان عالی کشور یا انقضای مهلت فرجام خواهی است.

چنانچه حکم طلاق عسر و حرجی از طرف زن به دفتر ثبت طلاق ارائه شود ، در صورتی که مرد ظرف یک هفته از تاریخ ابلاغ مراتب ، یه دفتر خانه مراجعه ننماید ، سر دفتر طلاق به زن و شوهر ابلاغ می کند برای اجرای طلاق و ثبت آن در دفترخانه حاضر شوند.اگر زوج به دفتر خانه مراجعه نماید و یا معذور بودن یا امتناع خود را از اجرای صیغه طلاق اعلام ندارد ، صیغه طلاق، جاری و ثبت می شود و ماوقع به زوج ابلاغ می گردد.

اگر زوج برای حضور در دفترخانه و اجرای صیغه طلاق ، اعلام عذر نماید ، یک نوبت دیگر به روالی که گفنه شود از طرفین برای اجرای صیغه طلاق و اجرای مفاد حکم طلاق عسر و حرجی صادره از دادگاه خانواده ، دعوت می گردد.ویژگی خاص طلاق عسر و حرجی آن است که چنانچه درخواست طلاق از طرف زن به استناد عسر و حرج ،مطرح و دادگاه خانواده ، با احراز عسر و حرج زوجه در زندگی مشترک ، حکم بر طلاق صادر نماید ، حقوق مالی زوجه محفوظ است و به نظر می رسد اینکه بعضاً دادگاه ها اجبار می نماید که زن قسمتی از مهریه ولو مقدار جزئی از آن را به زوج ببخشد و صدور حکم طلاق را به این بذل و بخشش منوط می نمایند ، صحیح نیست.

۳-۱ درخواست طلاق از طرف زن به استناد غیبت زوج

منظور از غیبت زوج در اینجا منحصر است به طرح درخواست از طرف زن به استناد مفقود الاثر بودن زوج.در واقع چنانچه مرد به مدت چهار سال تمام غایب مفقود الاثر باشد ( یعنی هیچ خبری از او نباشد ) زن می تواند درخواست طلاق به استناد مفقود الاثر بودن او را مطرح نماید.دادگاه خانواده در قبال این دادخواست طلاق ، تشریفاتی مانند نشر آگهی در روزنامه ها را به انجام رسانده و پس از گذشتن مدتی ، حکم طلاق صادر می نماید.

پس از طلاق و در فرض مراجعت و پیدا شدن مرد ، هیچ حقی برای او متصور نیست. مگر اینکه قبل از انقضای عده ( یعنی مدت زمانی که تا انقضای آن زنی که عقد نکاح او منحل شده است نمی تواند شوهر نماید ) باشد که در این فرض برای زوج ،حق رجوع باقی است.در این نوع از طلاق ،زوجه علت درخواست طلاق را مفقودالاثر بودن زوج قرار داده و به دلایلی مانند استماع شهادت شهود ، تحقیقات محلی و درخواست نشر آگهی متمسک می گردد.

۴-۱ درخواست طلاق از طرف زن به جهت نپرداختن نفقه

نفقه یکی از حقوق مالی زن بر شوهر در عقد نکاح دائم است. بنابراین تکلیف شوهر بر دادن نفقه مانند سایر قواعد و احکام حقوقی می بایست دارای ضمانت اجرای حقوقی باشد.پیش از این در مورد اثر عدم تمکین بر نفقه مطالبی را بیان نموده ایم. در اینجا به ذکر این نکته بسنده می نمائیم که جز در فرضی که زن مستحق نفقه نیست ، نپرداختن نفقه توسط زوجه ، می تواند سبب تحصیل حکم طلاق زن علیه او گردد.در واقع پس از طرح دعوی مطالبه نفقه علیه زوج و محکومیت وی و صدور اجرائیه و در نهایت عدم اقدام مرد برای اجرای حکم ، می توان دادخواست طلاق به علت ترک انفاق را مطرح نمود.

۵-۱ سایر موارد و راه های طلاق از طرف زن

غیر از طلاق پس از ظهار و ایلاء که متروک و مورد پسند عرف جاری جامعه ایرانی نیستند ؛ طلاق و متارکه بر اساس وکالت زن برای مطلقه نمودن خود یا به تعبیر مردم، وکالت حق طلاق زوجه ، راه آسان دیگری برای مطلقه نمودن زوج است.تعبیر بر آسانی را باید بیشتر ناظر بر آن دسته از وکالتهایی دانست که بعد از نکاح و در قالب سند رسمی وکالت ( وکالتنامه رسمی ) مجزایی در دفاتر اسناد رسمی تنظیم می گردند.

معمولاً وکالتنامه های رسمی طلاق به صورت بلاعزل و با اختیارات کامل وکیل ( زوجه ) تنظیم می گردند.اما منظور از فقره دوم وکالتنامه های طلاق همان شروط ضمن عقدِ جاری و ساری در عقد نامه های تنظیمی است که به استناد تحقق آن شروط،زن،وکیل در مطلقه نمودن خود از جانب مرد می گردد. در مورد وکالت های رسمی مستقل از سند نکاح ، ترتیب کار شبیه طلاق توافقی است.ولی در مورد تحقق شروط و اعمال وکالت موضوع نکاحنامه،ترتیب کار شبیه طلاق های عسر و حرجی است.معمولاً مردان ،اعطای وکالت طلاق به زن را منوط به بذل مهریه یا سایر حقوق مالی از سوی زوجه می نمایند.

۲- نحوه درخواست طلاق از طرف زن

بسته به نوع طلاق و مستند آن، نحوه درخواست طلاق از طرف زن متفاوت است. به ترتیب زیر به تفکیک موارد پرداخته ایم :

۱-۲ نحوه درخواست طلاق از طرف زن در طلاق های توافقی و وکالتی

در آن دسته از طلاق هایی که در قالب توافق زوجین برای طلاق یا به استناد وکالت زن از مرد برای مطلقه نمودن خود ، مطرح می گردند ، طرفین یا وکلای آنها ضمن ارائه دادخواست طلاق توافقی و قید شرایط و مفاد توافق ، بدون انجام داور ی ، گواهی عدم امکان سازش برای اجرای صیغه طلاق را تحصیل و برای اجرای صیغه طلاق به دفتر ثبت رسمی طلاق ارائه می نمایند.در جایی که زن برای طلاق از مرد وکالت گرفته است ، ناگزیر از اختیار و انتخاب به وکیل از جانب زوج ( مرد ) است تا به اتفاق او یا با معرفی وکیل از ناحیه خود، دادخواست طلاق توافقی را در دادگاه خانواده ذیصلاح ثبت نماید.

۲-۲ نحوه درخواست طلاق از طرف زن در طلاق عسر و حرجی و سایر موارد طلاق

درخواست طلاق از طرف زن به استناد عسر و حرج ، مفقود الاثر بودن و تحقق شروط ضمن عقد نکاح دارای ظرافت های خاص خود می باشد.در بسیاری از دادخواست های طلاق ابراری از ناحیه زن به علت ناتوانی زوجه از اثبات مراتب و یا اساساً عدم تحقق شرایط صدور رأی طلاق ، رد می گردند.



این مطلب چقدر مفید بود ؟
5.0 از 5 (1 رای)  

دیدگاه ها

اولین نفر برای ثبت دیدگاه باشید !


hits