دلگرم
امروز: پنج شنبه, ۰۹ فروردين ۱۴۰۳ برابر با ۱۷ رمضان ۱۴۴۵ قمری و ۲۸ مارس ۲۰۲۴ میلادی
فریب در ازدواج - جرم و مجازات

فریب در ازدواج چه مجازاتی دارد؟

فریب در ازدواج - جرم و مجازات
2
زمان مطالعه: 8 دقیقه
اثر حقوقی فریب در ازدواج ایجاد حق فسخ نکاح برای فریب خورده و مجازات کیفری آن شش ماه تا دو سال حبس تعزیری است .

فریب در ازدواج چیست؟​

فریب در ازدواج که از آن به عنوان تدلیس نیز یاد می شود به معنای عدم راستگویی در هنگام انتخاب همسر است. علاوه بر پیامدهای منفی اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و … که ممکن است فریبکاری در ازدواج به همراه داشته باشد، اثرات حقوقی ویژه ای نیز به همراه دارد. در این مقاله با نتایج حقوقی و کیفری فریب در ازدواج بیشتر آشنا خواهیم شد.

اصلی ترین پیامد حقوقی فریب در ازدواج ایجاد حق فسخ نکاح برای همسری است که فریب خورده. به موجب ماده 1128 قانون مدنی اگر وجود ویژگی خاصی در یکی از طرفین ازدواج شرط شده باشد و بعد از عقد معلوم گردد که فرد فاقد آن ویژگی بوده، برای طرف مقابل حق فسخ خواهد بود. فسخ نکاح با طلاق یکی نیست و حقوق و تکالیف مالی و غیر مالی زوجین در این دو با هم متفاوت است.

در فقه منظور از تدلیس کاری است که موجب ابهام فریب خورده می شود. در قرآن مجید نیرنگ برادران یوسف برای جدا کردن پدر و پسر تدلیس شمرده شده و مورد نکوهش قرار گرفته است.

حضرت علی (ع) فرموده اند: حیله ورزی نسبت به کسی که به تو اعتماد کرده است کفر محسوب می شود. از منظر حقوق خانواده اصلی ترین اثر حقوقی فریب در ازدواج، ایجاد حق فسخ برای فریب خورده است. در ادامه پس از ارائه تعریفی از حق فسخ نکاح، به بررسی انواع فریب در ازدواج خواهیم پرداخت.

فریب در ازدواج چیست؟

فسخ نکاح چیست؟

فسخ نکاح یکی از شیوه های انحلال ازدواج است و با طلاق تفاوت دارد. انجام تشریفات خاص طلاق مثل جاری کردن صیغه، در فسخ نکاح وجود ندارد. فسخ نکاح تنها با اعلام صاحب حق فسخ صورت می گیرد. بنابراین برای فسخ نیازی به گذراندن مراحل قانونی طلاق مثل اخذ گواهی عدم سازش از دادگاه نیست. در فسخ بر خلاف طلاق، حق رجوع وجود ندارد و رابطه زناشویی مرد و زن به طور کامل پایان می یابد. عدم ثبت قانونی طلاق به موجب قوانین جاری جرم است، در حالی که عدم ثبت فسخ نکاح جرم نیست.

از دیگر تفاوت های فسخ با طلاق این است که اگر زوجه دائم نُه طلاقه شود، بین زن و مرد حرمت ابدی ایجاد می گردد، در حالی که فسخ نکاح هر چند بار صورت پذیرد، موجب حرمت ابدی زن و مرد نخواهد بود. تدلیس یا فریب در ازدواج، یکی از موجبات ایجاد حق فسخ در نکاح است.

فریب در ازدواج در خصوص عیوب خاص مردان و زنان

وجود برخی از عیوب در مردان و زنان، موجب حق فسخ برای طرف مقابل است. شرط اصلی وجود حق فسخ این است که عیب پیش از عقد وجود داشته باشد. البته در مورد جنون و عنن در مورد مرد، زن حتی اگر این عوارض پس از ازدواج نیز بروز یابند، حق فسخ خواهد داشت. عیوب خاصی که چنانچه در مردان وجود داشته باشد برای زن حق فسخ نکاح ایجاد می شود از این قرار است: عنن (عدم توانایی جنسی)، بریده بودن آلت تناسلی، حضاء و جنون.

مجازات وعده و فریب در ازدواج

همچنین عیوب خاص زنان عبارتند از: افضا، قرن، جذام، برص، زمین گیری، نابینایی از هر دو چشم و جنون. اگر فردی که این عیب ها را دارد با وجود آگاهی از وجود آنها به همسرش نگفته و وجود عیب را پنهان کرده باشد مغبون حق فسخ دارد. بدیهی است که اگر هر کدام از زوجین با وجود آگاهی نسبت به وجود عیب در طرف مقابل به ازدواج رضایت دهد، حق فسخ ندارد.

علاوه بر عیوب خاص مردان و زنان که در بالا ذکر شد، تدلیس در عیوب جسمی و روانی دیگری نیز ممکن است موجب حق فسخ برای هرکدام از زوجین شود. مثلاً اگر دختر یا پسر مبتلا به بیماری لاعلاج یا سعب العلاجی مثل سرطان باشد، در صورتی که این عیب را پنهان کرده باشد برای طرف مقابل حق فسخ وجود دارد. البته باید در نظر داشت که حق فسخی که در نتیجه وجود عیب به وجود می آید فوری است.

بنابراین اگر مغبون موقتاً از زندگی مشترک خود راضی باشد، بعداً نمی تواند به استناد وجود عیبی که از آن آگاه بوده ازدواج را فسخ کند. سکوت درباره عیب هایی که عادتاً قابل مسامحه نباشد، (مثل مصنوعی بودن عضوی نظیر دست یا پا) و عرفاً انتظار می رود که شخص آن را بیان کند، از مصادیق فریب در ازدواج به شمار می آید.

هرگاه نکاح ناشی از تدلیس باشد، فریب خورده میتواند طبق قواعد مسئولیت مدنی از فریب دهنده مطالبه خسارت کند، اعم از اینکه فریب دهنده یکی از زوجین باشد یا ثالث. و اعم از اینکه همسری که فریب خورده از حق فسخ نکاح استفاده کرده یا نکرده باشد.

شرط صفت چیست؟

بنابر ماده 1128 قانون مدنی اگر در هر یک از طرفین ازدواج وجود ویژگی خاصی شرط شده باشد و بعد از عقد معلوم گردد که فرد فاقد آن ویژگی بوده است، برای طرف مقابل حق فسخ نکاح ایجاد می شود. به علاوه به موجب ماده مزبور فرقی نمی کند وجود آن ویژگی صراحتاً در عقد بیان شده باشد، یا به صورت ضمنی پذیرفته شده باشد.

هر شرطی که مخالف نظم عمومی نباشد اصولاً صحیح است. از رایج ترین شروط ضمن عقد نکاح می توان به شرط راجع به سکونت، تحصیل، اشتغال، خروج از کشور، وکالت در طلاق و تنصیف اموال اشاره کرد. برهمین مبنا در ادامه انواع شرط صفت را مورد اشاره قرار خواهیم داد:

جرم فریب در ازدواج

ممکن است صفت چه با قید شرط بودن و چه بدون قید آن در ضمن عقد دَرج گردد. این حالت مثل وقتی است که وکیل زوجه بگوید: موکل خود خانم فلان را به ازدواج آقای دکتر فلان در می آورم و بعد از عقد معلوم گردد داماد بی سواد است.
ممکن است پس از عقد مشخص شود در مورد صفتی که پیش از این خیال می شده وجود دارد، وجود ندارد. مثل وقتی که یکی از بازیکنان تیم ملی داماد را دیده و او را کاپیتان خطاب کند و بعد از عقد معلوم شود داماد کاپیتان اداره پلیس است.
ممکن است در ضمن عقد وجود صفتی چه صراحتاً و چه ضمناً شرط نگردد، ولی عرف و عادت وجود آن ویژگی را اقتضا کند. به عنوان مثال فردی وجود بیماری کشنده ای را پنهان می کند. قضاوت عرف این است که زوجین سالم هستند و اگر هر کدام عیب مهمی داشته است، به یکدیگر گفته اند.

تخلف از شرط صفت

با توجه به انواع شرط که در بالا ذکر شد، تخلف شرط نیز ممکن است به گونه های مختلفی پدید آید. برخی از انواع تخلف شرط از قرار زیر است:

اگر فردی به دروغ صفت کمالی را به خود نسبت دهد، در حالی که فاقد آن صفت است، مرتکب فریب در ازدواج از نوع تخلف از وصف شده است.
در عمل رفتاری انجام دهد که از آن رفتار چنین برداشت شود که صفت خاصی دارد. مثل شخص بی مویی که از کلاه گیس استفاده کند.
نقص خویش را با سکوت بپوشاند یا نظر دیگران در مورد داشتن صفت کمالی خود را تایید کند.

مجازات فریب در ازدواج

تا اینجا با اثرات و نتایج حقوقی فریب در ازدواج آشنا شدیم. حالا می خواهیم بررسی کنیم که فریب در ازدواج از حیث حقوق کیفری چه مجازاتی در پی دارد؟

به موجب ماده 647 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات، اگر هر کدام از زوجین پیش از ازدواج طرف مقابل را به امور واهی فریب دهد و ازدواج بر این مبنا محقق گردد، مجازات فریب در ازدواج شش ماه تا دوسال حبس تعزیری می باشد. همانطور که دیدید تدلیس یا فریب در ازدواج علاوه بر این که موجب حق فسخ نکاح برای فریب خورده می شود، در قانون مجازات اسلامی جرم انگاری شده و مجازات حبس تعزیری درجه شش را برای تدلیس کننده در پی دارد.

 حکم جرم دروغ قبل عقد

مطابق با ماده 647 برخی از مصادیق جرم فریب در ازدواج به صورت تمثیلی بیان گردیده است. برای تحقق این جرم، فریب دهنده باید طرف مقابل را به امور واهی مثل داشتن تحصیلات عالی، تمکن مالی، شغل و سمت خاص، موقعیت اجتماعی و … فریب دهد.
اثبات مجازات فریب در ازدواج منوط به این است که عقد ازدواج بر مبنای فریب مزبور واقع گردد. که این خود در بردارنده دو شرط است. نخست این که باید عقد نکاح با شرایط خود از جمله جاری شدن صیغه تحقق یابد. و دیگر این که ازدواجی که صورت پذیرفته بر مبنای فریب به امر واهی واقع شده باشد.
با توجه به قید «هر یک از زوجین» در ماده 647 ، جرم فریب در ازدواج هم توسط مرد ممکن است ارتکاب یابد و هم توسط زن.
جرم موضوع این ماده، مقید به فریب است و اگر فریب محقق نشود، موضوع از شمول این ماده خارج خواهد بود.
تشخیص واهی بودن امور و تحقق فریب با دادگاه رسیدگی کننده است.
اگر تدلیس از سوی زوجین نباشد و توسط شخص ثالثی انجام یابد، جرم فریب در ازدواج محقق نخواهد بود.

حتماً بخوانید:
پنهان کردن ازدواج قبلی چند سال حبس دارد ؟

پنهان کردن ازدواج قبلی چند سال حبس دارد ؟

آیا پنهان کردن ازدواج قبلی بوسیله مرد، جرم است؟ پنهان کردن ازدواج قبلی بوسیله مرد، تا دو سال حبس دارد.

آیا جرم فریب در ازدواج قابل گذشت است؟

جرم فریب در ازدواج موضوع ماده 674 قانون مجازات اسلامی، به موجب ماده 104 قانون مجازات اسلامی از جرایم قابل گذشت بشمار می آید. این بدین معنا است که شاکی در هر مرحله از تحقیقات مقدماتی، رسیدگی و اجرای حکم می تواند مجرم را گذشت کند. در صورت گذشت شاکی کلیه مجازات ها متوقف می شود و اگر محکوم در زندان یا بازداشت باشد فوراً آزاد می شود.

منبع : وکیل آتی



این مطلب چقدر مفید بود ؟
5.0 از 5 (2 رای)  

دیدگاه ها

اولین نفر برای ثبت دیدگاه باشید !


hits