درمانی جدید برای کوتولگی (آکندروپلازی)
آکندروپلازی گونهای اختلال ژنتیکی است و به عنوان یکی از علل اصلی بیماری کوتولگی بهشمار میآید. در این اختلال، پروتئین FGFR-3 یا گیرنده افجیاف (FGF)، که در غضروف استخوانها نقش دارد، جهش یافته است. افراد دچار این اختلال قدی کوتاه دارند و در سن بلوغ قد ایشان از ۱٫۲ متر بیشتر نمیشود.سن بالای پدر از عوامل مهم آن است. در حالت هموزیگوت کشنده و در حالت هتروزیگوت نفوذ کامل دارد.
علت بیماریاکندروپلازی؟
که شایع ترین علت کوتولگی در انسان است، نوعی اختلال اتوزومی غالب ناشی از جهش های اختصاصی در FGFR3 می باشد؛ دو جهش، یعنی G1138A (حدود 98 درصد) و G1138C (1تا 2 درصد) مسئول بیش از 99 درصد موارد آکوندروپلازی هستند. بروز آکوندروپلازی، 1 در 40000 تا 1 در 15000 تولد زنده است و همه نژادها را در گیر می کند.
بیماریزایی
FGFR3 ، نوعی گیرنده تیروزین کینازی ورای غشایی است که به عوامل رشد فیبروبلاستی (FGF) متصل می شود . اتصال FGF به قلمروی خارج سلولی FGFR3 ، قلمروی تیروزین کینازی داخل سلولی گیرنده را فعال و نوعی آبشار پیام دهی را آغاز می کند. در استخوان های اندوکوندرال ، فعال شدن FGFR3 مانع تزاید کوندروسیت ها در داخل صفحه رشد می شود و لذا هماهنگ شدن رشد و تمایز کوندروسیت ها با رشد و تمایز سلول های اجدادی استخوان کمک می کند.
جهش های FGFR3 مرتبط آکوندروپلازی ، جهش های «کسب عملکرد» می باشند که سبب فعال شدن سرشتی FGFR3 ، به طور نامتناسبی تزاید کندروسیت ها در داخل صفحه رشد را مهار می کند و در نتیجه سبب کوتاه شدن استخوان های دراز و نیز تمایز غیر طبیعی استخوان های دیگر می شود.
گوانین 1138 در ژن FGFR3 ، یکی از جهش پذیرترین نوکلئوتیدهای شناسایی شده در ژن های انسانی است. جهش این نوکلئوتید، مسئول تقریباً 100 درصد موارد آکوندروپلازی می باشد؛ بیش از 80 تا 90درصد بیماران، نوعی جهش جدید دارند. جهش های جدید گوانین 1138 در FGFR3 منحصراً در رده زاینده پدر رخ می دهند و با افزایش سن پدر (بالای 35 سال) ، فراوانی آنها زیاد می شود.
مشخصات عمده بیمار مبتلا به آکندروپلازی عبارتند از :
- قد کوتاه همراه با اندام های فوقانی و تحتانی کوتاه بخصوص کوتاهی در بازو و ران
- محدودیت حرکت در آرنج و اشکال در باز کردن کامل آن
- سر بزرگ با یک پیشانی برجسته
- انگشتان این افراد کوتاه بوده و انگشتان وسط و انگشتری از هم دور هستند
- هوش این افراد طبیعی است
- آهسته شدن یا قطع تنفس برای یک مدت کوتاه
- چاقی
- عفونت های مکرر گوش
- افزایش تقعر در کمر ( لوردوز) و تحدب در پشت (کیفوز)
- تنگی کانال نخاعی
- پاهای پرانتزی
- کمردرد در سن بلوغ
- کاهش قدرت عضلات
- کلاب فوت
- هیدروسفالی (تجمع مایع در مغز)
آکندروپلازی شایعترین علت کوتاه قدی همراه با اندام کوتاه است. این بیماری از هر 40-15 هزار تولد در یکی دیده میشود. این بیماری به علت جهش ژنتیکی در ژنی به نام FGFR3 ایجاد میشود. ابتلا به آکندروپلازی درنیمی از فرزندان فرد مبتلا به این بیماری وجود خواهد داشت.
با این حال 80 درصد افراد مبتلا به آکندروپلازی والدین طبیعی دارند و ابتلا به این بیماری به علت جهش ژنتیکی بوده است.اگر هر دو والد دچار این بیماری باشند فرزند آنها دچار نوع بسیار شدیدی میشود و یا مرده متولد شده و یا مدت کوتاهی بعد از تولد به علت نارسایی تنفسی فوت میکند.
شخیصپس از شک بر پایه تشخیص آکوندروپلازی معمولاً با یافته های پرتونگاری تأیید می شود. آزمایش DNA از نظر جهش های FGFR3 می توانند در موارد مبهم کمک کننده باشد، اما معمولاً برای گذاشتن تشخیص لازم نیست.
درمان با هورمون رشد و نیز افزایش طول قسمت تحتانی ساق ها به روش جراحی، به عنوان درمان هایی برای کوتاهی قد ارتقا یافته اند هر دو روش درمان، مورد بحث و جدل می باشند.
خطر توارث
در مورد الدین طبیعی دارای فرزندی مبتلا به آکوندروپلازی ، خطر عود در فرزندان آتی آنها بسیار کم است، هرچند به علت موزاییسیسم احتمالی رده زاینده از خطر جمعیت عمومی بیشتر می باشد. در مواردی که یکی از زوجین مبتلا به آکندروپلازی است، خطر عود در هر فرزند 50 درصد می باشد، زیرا آکوندروپلازی نوعی اختلال اتوزومی غالب با نفوذ کامل است. در مواردی که هر زوج مبتلا هستند، هر فرزند به احتمال 50 درصد دچار اکندروپلازی است، 25درصد احتمال اکوندروپلازی هوموزیگوت کشنده دارد، و به احتمال 25 درصد واجد قامت طبیعی می باشد.
تشخیص پیش از تولد قبل از هفته 20 بارداری، صرفاً با آزمایش مولکولی DNA جنینی امکان پذیر است، هرچند در اواخر بارداری با تجزیه و تحلیل عکس اسکلت جنین می توان تشخیص را گذاشت. خصوصیات آکندروپلازی را نمی توان با سونوگرافی پیش از هفته 24 بارداری شناسایی کرد، در حالی که دیسپلازی تانتافوریک شدیدتر را می توان زودتر تشخیص داد.
درمان جدید سبب متوقف شدن فعالیت پروتیینهایی میشود که به صورت غیر طبیعی فعال شدهاند. بررسیهای انجام شده روی موشها نشان داده تزریق روزانه ملکول BMN-111 کمک میکند موشها در عرض 20 روز 10 درصد قد بکشند.در حال حاضر 26 کودک تحت درمان با این دارو قرار گرفتهاند و تا کنون رشد قدی آنها به نسبت خوب بوده است. تحقیقات تا 2 سال آینده ادامه خواهد داشت.
گردآوری شده ی مجله اینترنتی دلگرم
مرجان امینی
- برچسبها
- آکندروپلازی
- کوتولگی
- درمان کوتولگی
۱ دیدگاه