غذاهای مفید برای خام گیاه خواران
با این بخش از دلگرم همراه باشید تا با غذا های مفید و مناسب برای گیاه خواران آشنا شوید.
با نکات مثبت و منفی رژیم گیاهی آشنا شوید
جالب است كه با وجود پیشرفت تکنولوژی و ورود آن به تمام جوانب زندگی انسان، گیاهخواری بیشتر از همیشه مورد استقبال مردم جهان قرار گرفته است و روز به روز بر تعداد گیاهخواران اضافه میشود. شاید شیوع و افزایش بیماریهای دوران مدرن ناشی از تغییرات زندگی انسان از جمله بیماریهای قلبی- عروقی و چاقی باعث شده است که افراد به رژیمهای گیاهخواری روی بیاورند.گاهی اوقات نیز علاقه به حیوانات و توجه به حقوق آنها باعث میشود که افراد از گوشت آنها تغذیه نکنند.
اما شما جزو کدام دسته هستید؟
آیا تا به حال این رژیم را امتحان كردهاید؟
گیاهخواری به معنای پرهیز از خوردن گوشت جانوران است که ممکن است شامل پرهیز از غذاهایی مانند شیر، فراورده لبنی، تخممرغ و عسل که خاستگاه جانوری دارند نیز بشود. چندین نوع گیاهخواری وجود دارد که بسته به نوع آن، جهتگیری گیاهخواران در برابر حیوانات دامی و فراوردههای دامی متفاوت است. عدهای از گیاهخواران در کنار نخوردن و یا کمتر خوردن فراوردههای جانوری با آزار و کشتار آنها نیز مخالفند.
برخی از گیاهخواران از پوشیدن لباسهایی مانند چرم، ابریشم و خز که از کشتن جانوران به دست آمده نیز پرهیز میکنند. در وگانیسم (Veganism) که گاهی «گیاهخواری کامل» هم نامیده میشود از همه فراوردههای جانوری، چه از کشتن جانوران به دست آمده باشند و چه با بهرهگیری از آنها (مانند لبنیات، تخم مرغ، عسل، و...) پرهیز میشود.
امروزه در همهٔ کشورهای جهان گیاهخواران وجود دارند و در بعضی کشورها همانند هند، گیاهخواری دارای ریشههای تاریخی و مذهبی است.با اینکه در پیش گرفتن رژیم گیاهخواری به شیوههای گوناگونی امکانپذیر است اما وجه مشترک تمام این شیوهها پرهیز از خوردن گوشت جانور خونگرم است.
مشکلات گیاهخواری
رژیمهای گیاهخواری مشکلات خاص خودش را دارد. برخی از رژیمهای گیاهخواری در درازمدت سلامت فرد را به خطر میاندازند. اگر فرد گیاهخوار شیر، لبنیات و تخممرغ نخورد یا به عبارت دیگر گیاهخوار صرف باشد به تدریج دریافت کلسیم در بدنش کاهش پیدا میكند، زیرا منبع عمده کلسیم، شیر و لبنیات است. در واقع این افراد خود را از این منابع محروم میكنند و در نتیجه تراکم استخوانیشان پایین میآید. علاوه براین، آهن موجود در غذاهای گیاهی بسیار پایین است و قدرت جذب بسیار کمی دارد.
کمبود آهن در نهایت باعث کمخونی و اختلال در یادگیری و کارکرد بدنی میشود. همچنین ویتامین B12 که یکی از ویتامینهای محلول درآب است فقط در غذاهای حیوانی مانند گوشت و جگر یافت میشود. انسان در زمان تولد چیزی حدود 2500 میکروگرم ویتامین B12 از مادر خود به ارث میبرد. بنابراین در کوتاهمدت خیلی جای نگرانی وجود ندارد.
اما یک فرد گیاهخوار برای مدتهای بسیار طولانی این ویتامین را دریافت نمیكند. اگر مادری برای مدت طولانی گیاهخوار باشد و فرزندی به دنیا آورد، فرزند او نیز گیاهخوار به شمار میآید. این موضوع بیشتر برای کسانی مطرح است که از لحاظ عقیدتی گیاهخواری میكنند. کاهش تدریجی غلظت ویتامین B12 در بدن این افراد در نهایت باعث کمخونی ماکروسیتیک مگالوبلاستیک میشود. در این نوع کمخونی گلبولهای قرمز درشت میشوند اما فرد کمخون است.
سویا و خاصیت ضد سرطانی
سویا نوعی پروتئین گیاهی بسیار مفید است که تا حدودی میتواند جای گوشت را بگیرد. کیفیت پروتئین سویا بسیار بالاست. نوع چربیای که در سویا وجود دارد یکی از بهترین انواع چربیهاست. نه تنها این چربی مضر نیست بلکه بسیار مفید است و باعث کمتر شدن غلظت چربیهای بد در بدن میشود. با این حال باید یادمان باشد که در سویای خام و برخی از سویاها موادی وجود دارد که ممکن است برای سلامت مضر باشند،از جملـــه فیتواستــروژنها. مصرف فیتواستروژنها از سرطانها به غیر از یک نوع سرطان سینه (سرطان سینهای که استروژن رسپتور دارد) جلوگیری میكند. در سرطان سینه که ممکن است در خانمها روی دهد، توصیه نمیشود که بیمار سویا مصرف کند. به این دلیل که استروژنهای موجود در سویا باعث افزایش رشد تومور میشوند اما در باقی موارد دیده شده است که سویا باعث کمتر شدن خطر بروز سرطانها میشود.
دستهبندی گیاهخواران
گیاهخواران بر اساس نوع طرز فکر و هدفشان از گیاهخواری به دستههای مختلفی تقسیم میشوند.
وگان (Veganism)
یک روش تغذیه و زندگی است که هدف آن حذف هر نوع محصول حیوانی چه در غذا و چه در مواد مصرفی است. مهمترین دلایل گرایش به وگانیسم افراد، مسائل اخلاقی یا رعایت حقوق حیوانات، حفاظت محیط زیست، حفظ سلامتی، مسائل معنوی یا مذهبی است. بسیاری از افراد وگان با پرورش صنعتی حیوانات و آزمایش روی حیوانات مخالف هستند. از مهمترین محصولات حیوانی که پاک گیاهخواران (وگانها) از مصرف آنها خودداری میکنند میتوان به انواع گوشت (گوشت قرمز، مرغ، آبزیان، ماکیان و...)، لبنیات، تخممرغ، عسل، ابریشم، چرم، خز، و... و نیز محصولاتی که در آنها از فراوردههای حیوانی (مانند ژله که از ژلاتین بدست میآید) استفاده شدهاست اشاره کرد.
خامگیاهخواری (Raw Veganism)
در این روش تغذیه گوشت و لبنیات و فراوردههای آن و تخم مرغ به هیچ نوع و صورتی مصرف نمیشود. خام گیاهخواران از مواد محرکه مانند قهوه، چای، نوشیدنیهای الکلی، یا سیگار خوداری میکنند و آنها را به کار نمیبرند. غذای مصرفی این افراد شامل انواع میوه، سبزی و یا سالاد، آجیل و خشکبار مانند مغز گردو، پسته، فندق، بادام، کنجد و انواع جوانهها از قبیل جوانه گندم، عدس، ماش، نخود، سویا و مواد قندی نظیر عسل، کشمش، خرما، انجیر و شکر قهوهای و غیره است که به صورت خام و طبیعی مصرف مینمایند که میتوان آنها را به صورت غذاهای ترکیبی درآورده و مصرف کرد.
میوهخواری (Frugivore)
آن دسته از وگانها که تنها از میوهها و محصولات گیاهان استفاده میکنند. فروگنها بر این باورند که حیات گیاهان نیز به اندازهٔ حیات حیوانات محترم است. آنها علاوه بر این که مصرف محصولات حیوانی را تحریم میکنند، آن دسته از محصولات گیاهی که باعث مرگ و یا آسیب دیدگی گیاهان میشود را نیز مورد استفاده قرار نمیدهند. فروگنها بر خلاف میوه خواران از غذاهای پخته نیز بهره میبرند.
گیاهخواری حاوی شیر و تخم مرغ (Ovo-lacto vegetarianism)
گیاهخوارانی که انواع گوشت (گوشت قرمز، مرغ، آبزیان، ماکیان و...) و تخم مرغ مصرف نمیکنند اما لبنیات مصرف میکنند.
زرده گیاهخوار (Ovo vegetarian)
گیاهخوارانی که انواع گوشت (گوشت قرمز، مرغ، آبزیان، ماکیان و...) و لبنیات مصرف نمیکنند اما تخم مرغ مصرف میکنند.
شیر گیاهخوار (lacto-vegetarian)
گیاهخوارانی که انواع گوشت (گوشت قرمز، مرغ، آبزیان، ماکیان و...) و تخم مرغ مصرف نمیکنند اما لبنیات مصرف میکنند.
گیاهخواری زیستمحیطی (Environmental vegetarianism)
انتخاب رژیم غذایی است که با هدف بهبود شرایط محیط زیست انجام میشود.
نیمه گیاهخوار (Semi-Vegetarian)
گیاهخوارانی که گوشت قرمز مصرف نمیکنند اما از گوشت مرغ و ماهی استفاده میکنند.
پسکیترینیسم (Pescetarianism)
گیاهخوارانی که گوشت دریایی مانند ماهی و صدف دریایی مصرف میکنند.
گیاهخواران اقتصادی
به کسی گفته میشود که به دلیل اجبار اقتصادی یا انتخاب عمدی شکل زندگی ساده، به گیاهخواری رو آورده باشد.کسانی که -جز گوشت محصولات دریایی- محصولات گوشتی و غیرگوشتی دیگر حیوانات را مصرف نمیکنند.کسانی که -جز گوشت محصولات دریایی- محصولات گوشتی حیوانات را مصرف نمیکنند اما محصولات غیرگوشتی حیوانات را مصرف میکنند.
خوردنیهای گیاهی گوناگون
از آن جایی که بیشتر گیاهخواران از منابع یا غذاهای حیوانی استفاده نمیکنند و نیز با توجه به این که کلسترول یکی از انواع چربیهایی است که تنها در منابع حیوانی وجود دارد، بنابراین میتوان نتیجه گرفت که سطح کلسترول خون گیاهخواران پایین بوده و این امر میتواند سبب جلوگیری از بیماریهایی همچون فشار خون، انسداد عروق و سکته قلبی شود. امروزه ثابت شده کسانی که به مقدار زیاد از فراوردههای گوشتی بهره میبرند بیشتر مستعد ابتلاء به بیماریهای قلبی، کلیوی و سرطانها هستند.
همچنین کمبود چربی در رژیم گیاهخواری سبب جلوگیری از چاقی و چربی خون و همچنین پیامدهای ناشی از آن از جمله سرطان پروستات میشود و نیز به علت بالا بودن میزان فیبر غذایی از یبوست و بروز سرطان روده بزرگ جلوگیری میکند.پژوهشهای جدیدنشان میدهند رژیمهای غذایی مبتنی بر گیاهخواری میتواند کلید زندگی طولانی باشد. بر طبق این بررسیها، کاهش مصرف مواد پروتئینی مانند گوشت میتواند روند پیر شدن را در انسان کاهش داده و امید به زندگی را نیز به طور قابل توجهی افزایش دهد. دانشمندان سالهاست که اعتقاد دارند رژیمهای غذایی کم کالری که میزان مصرف کالری در آنها تقریباً ۶۰ درصد رژیمهای امروزی است میتواند منجر به افزایش عمر انسانها شود.
اما دانشمندان انگلیسی کشف کردند که کلید زندگی طولانی کاهش میزان مصرف پروتئین است و نه کاهش مجموع کالری دریافتی انسانها. به این ترتیب بر اساس کشف جدید، مردم بدون نیاز به کاهش میزان کالری که در طول روز مصرف میکنند میتوانند با مصرف کمتر مواد پروتئینی مانند گوشت، ماهی و... عمر خود را افزایش دهند. دکتر ماتیو پایپر از دانشگاه کالج لندن در این باره گفت: رژیمهای غذایی مبتنی بر گیاهخواری یکی از روشهای رسیدن به این هدف است. پژوهشهای ما نشان میدهند که کاهش ۳۰ درصدی میزان کالری مصرفی در طول روز میتواند خطر ابتلاء به سرطان و حملات قلبی را نزدیک به ۵۰ درصد کاهش داده و طول عمر انسانها را یک سوم افزایش دهد.
دانشمندان با انجام پژوهشهایی روی مگسهای میوه متوجه شدند اسیدهای آمینه تأثیر زیادی روی طول عمر انسانها دارند. به خصوص تغییر در میزان مصرف یک آمینو اسید به نام متیونین بسیار در افزایش طول عمر مؤثر بودهاست. اگرچه بین انسانها و مگسها تفاوتهای زیادی وجود دارد، اما محققان معتقدند نتایج این آزمایشها در دستهٔ عمدهای از حیوانات گوناگون و همچنین روی انسانها صدق میکند. متیونین در شکلگیری بسیاری از پروتئینها لازم است. این ماده به طور طبیعی در غذاهایی مانند ماهی، گوشت و تنقلات وجود دارد.
به باور انجمن تغذیه آمریکا (ADA) رژیمهای غذایی گیاهخواران، شامل گیاهخواران کامل یا وگانها، سالم هستند و نه تنها مواد مغذی لازم برای بدن را تأمین میکنند که در پیشگیری و درمان بیماریهایی همچون چاقی، دیابت و برخی سرطانها سودمندند.
پخته بهتر از خام
توصیه میشود گیاهخواران به جای خامخواری تا حد امکان غذای خود را پخته مصرف کنند، زیرا بعد از پختن، کیفیت پروتئینها افزایش پیدا میكند. یکی از نگرانیهای موجود در رژیم گیاهخواری کیفیت پایین پروتئینهای دریافتی است. بسیاری از پروتئینها در صندوقچههای فیبری غذاهای گیاهی قرار دارند و تا وقتی که غذا پخته نشود پروتئینها از این صندوقچهها بیرون نمیآیند و قابل مصرف نیستند. با پخته شدن غذا، فیبرها گسسته میشوند و دسترسی سیستم گوارش به پروتئینها امکانپذیر میشود البته این موضوع بستگی به نوع غذا دارد.
برای مثال اگر یک هویج خام را با یک هویج پخته مقایسه کنید، میبینید که مواد مغذی هویج مانند کاروتینوئیدها و بتا کاروتن با پخته شدن بسیار راحتتر در اختیار بدن قرار میگیرند. علاوه براین از لحاظ بهداشتی نیز غذای پخته به خام ترجیح داده میشود. بسیاری از مشکلات گوارشی مانند اسهال و استفراغ بر اثر وارد شدن باکتریها از طریق سبزیها و گیاهان روی میدهد. این مشکلات برای گیاهخواران بیشتر اتفاق میافتد.
کالری کمتر و مواد مغذی بیشتر
در یک رژیم گیاهخواری اسیدهای چرب غیراشباع بیشتر مصرف میشوند. این یکی از جنبههای مثبت گیاهخواری است. علاوه براین دریافت آنتیاکسیدانها بالاتر است. این ویژگی خطر بیماریهای قلب و عروق و سرطانها را کاهش میدهد. همچنین مقدار فیبر دریافتی بالاتر است چون بیشتر غذاهای گیاهی دارای مقادیر زیادی فیبر هستند. مصرف فیبر بیماریهای گوارشی و کالری یا انرژی دریافتی را کاهش میدهد و از بروز چاقی و مشکلات حاصل از آن جلوگیری میكند.
دیگر اینکه برخی از مواد فعالی که در غذاهای گیاهی وجود دارند در رژیم گیاهخواری بیشتر وارد بدن میشوند، ازجمله فیتواستروژنها و فلاونوئیدها. از طرفی رژیمهای همهچیزخواری مشکلات خاص خود را دارد از جمله فیبر پایین، اسیدهای چرب اشباع بالا و کالری یا انرژی دریافتی بالا. قاعدتا فردی که گیاهخوار است و غذایی مثل سیبزمینی و سبزیجات پخته میخورد در مقایسه با فردی که ساندویچ همبرگر میخورد، کالری و چربی بسیار کمتری دریافت خواهد کرد.
به طور کلی در رژیمهای گیاهخواری انرژی پایینتر و مواد مغذی بالاتر است. درحالی که در رژیمهای همه چیز خواری و به خصوص رژیمهای غربی که غذاهای گوشتی در آن زیاد مصرف میشود، انرژی دریافتی بالاتر و مواد مغذی پایینتر است.
گیاهخواری خوب است یا بد؟
رژیم گیاهخواری اوو- لاکتو- وگان نسبت به دیگر رژیمهای گیاهخواری ترجیح داده میشود. بنابراین توصیه این است که گیاهخواران حداقل از شیر و لبنیات و تخممرغ هم استفاده کنند. به خصوص برای افراد بالای 03سال که نگرانی زیادی درمورد دریافت گوشت و پروتئینهای حیوانی ندارند، گیاهخواری میتواند الگوی تغذیهای نسبتا خوبی باشد.
به یاد داشته باشیم که در رژیمهای گیاهخواری خطر بیماریهای دوران مدرن از جمله بیماریهای قلب و عروق، سرطانها، بیماریهای التهابی، آسم، دیابت و چاقی کمتر است. بنابراین نمیتوان گفت که گیاهخواری خوب یا بد است. در بسیاری از جوامع مانند جامعه ایالاتمتحده به دلیل اینکه جمعیت وسیعی از افراد گیاهخوار هستند، محصولات گیاهی را به باکتریهای تولیدکننده ویتامین 21B آلوده میكنند. به این ترتیب گیاهخواران دچار کمبود این ویتامین نمیشوند. البته این مواد غذایی در ایران وجود ندارد به همین دلیل به خانمها توصیه میشود تا حد امکان از گیاهخواری صرف خودداری کنند.
افرادی که گیاهخوار صرف هستند، حتما باید از مکملهای ویتامین مینرال استفاده کنند تا سلامتشان به خطر نیفتد. همچنین اگر فرد گیاهخوار در جامعهای زندگی میكند که عمده ید دریافتیاش از ماهیها و غذاهای دریایی است، قطع کردن مصرف غذاهای دریایی میتواند باعث کمبود ید در بدنش شود اما این اتفاق در جامعه ایرانی رخ نمیدهد، زیرا به نمکهای موجود در بازار ید اضافه شده است.
آنهایی كه نباید گیاهخوار شوند
کودکان به واسطه اینکه در سنین رشد قرار دارند نیاز بیشتری به گروههای مختلف مواد غذایی از جمله پروتئینها دارند. از آنجایی که این پروتئینها و اسیدآمینههای ضروری در رژیم گیاهخواری به اندازه کافی موجود نیست و نیاز بدن را برطرف نمیكند، میتواند رشد و تکامل جسمی آنها را تحت تاثیر قرار داده و سطح ایمنی بدنشان را پایین آورد. به این ترتیب بدن آنها در برابر عفونتهای میکروبی یا ویروسی مقاومت کمتری خواهد داشت.
یک خانم باردار داخل رحمش جنینی را حمل میكند که این جنین به سرعت در حال رشد و ساخت بافتهای بدن خودش است، بنابراین اگر خانم باردار بخواهد پروتئینهای حیوانی را نادیده بگیرد و خود را به گروههای غذایی گیاهی منحصر کند قطعا در رشد و تکامل مناسب ساختارهای اساسی و پایهای بدن جنین و نیز تكامل سیستم ایمنی او تاثیر منفی خواهد گذاشت ضمن اینكه سلامت خود مادر نیز تحت تاثیر قرار خواهد گرفت. این موضوع در دوران شیردهی نیز صدق میكند. شیردهی روش بسیار خوبی برای کاهش چربیهای بدن مادر است اما به هرحال نباید نیازهای بدن را نادیده گرفت و پروتئینهای حیوانی را از رژیم روزانه خود حذف كرد.
خوردنیهای گیاهی گوناگون
یک فراتحلیل در سال ۱۹۹۹ نتایج ۵ پژوهش غربی را در این زمینه ترکیب کرد. این فراپژوهش، میزان مرگ و میر را اینگونه گزارش کرد (اعداد کوچکتر نشاندهندهٔ مرگ و میر کمتر است): در بین افراد ماهیخوار ۰٫۸۲، گیاهخواران ۰٫۸۴، گوشتخواران گهگاهی ۰٫۸۴، گوشتخواران منظم و وگانها هم بیشترین میزان مرگ و میر به اندازهٔ ۱ را داشتند. این مطالعه تعداد مرگها را در هر دسته گزارش کردهاست و انتظار طیفهایی از خطاها را دارد که برای هر نسبت و تنظیماتی که روی دادههای صورت گرفتهاست، ممکن است روی دهد.
به هر حال «مرگ و میر کمتر، بسیار بخاطر رواج (به نسبت) کم دخانیات در این گیاهخواران بودهاست.» در دلایل اصلی مرگ که پژوهش شدهاند، تنها یک تفاوت در میزان مرگ و میر به رژیم غذایی نسبت داده میشود که: «گیاهخواران در مقایسه با گوشت خواران به میزان ۲۴٪ مرگ و میر کمتری بر اثر بیماریهای ایسکمیک قلب داشتند و هیچ ارتباطی بین رژیم غذایی گیاهخواری با دیگر دلایل عمدهٔ مرگ برقرار نشد.»
در «مرگ و میر گیاهخواران بریتانیایی»، نتیجهٔ مشابهی به دست آمد: «گیاهخواران بریتانیایی مرگ و میر کمتری در مقایسه با مردم عادی دارند. نرخ مرگ آنها مانند افراد غیرگیاهخوار قابل مقایسه (همتراز) با آنهاست که نشان میدهد، بیشتر این برتری میتواند به فاکتورهای سبک زندگی نامربوط به رژیم غذایی نسبت داده شود، مثل رواج کمتر دخانیات و وضعیت اجتماعی، اقتصادی عموماً بالای آنها، یا جنبههای رژیم غذایی آنها غیر از پرهیز از گوشت و ماهی.»
پژوهش بهداشت و تندرستی اَدوِنتیست، پژوهش در جریانی است از امید به زندگی در بین ادونتیستهای روز هفتم. این تنها پژوهشی است در بین دیگر پژوهشها که گواه مثبتی را برای گیاهخواری دارد. محققین یافتهاند که ترکیب سبکهای زندگی مختلف میتواند امید به زندگی را تا به اندازهٔ ۱۰ سال تحت تأثیر قرار دهد. در بین سبکهای زندگی مختلف بررسی شده، رژیم غذایی گیاهخواری، تخمین زده شد که حدود ۱٬۱/۲–۲ سال به زندگی بیفزاید.
پژوهش بهداشت و تندرستی ادونتیست، در یک پژوهش دیگر نیز به کار گرفته شدهاست با نام «آیا مصرف کم گوشت، امید به زندگی را در انسانها افزایش میدهد؟» که توسط ژورنال آمریکایی تغذیهٔ پزشکی منتشر شدهاست. این فراپژوهش نتیجه گرفت که مصرف کم گوشت (کمتر از یک بار در هفته) و دیگر انتخابهای سبک زندگی به میزان قابل توجهی امید به زندگی را افزایش میدهد.
این پژوهش نتیجه گرفت «یافتهها از یک دستهٔ بزرگسالان سالم این احتمال را بالا میبرد که پیروی طولانی مدت (≥۲ دهه) از یک رژیم گیاهخواری میتواند بعداً به میزان قابل توجه ۳٫۶ سال افزایش در امید به زندگی ایجاد کند.» به هرحال این مطالعه همچنین نتیجه گرفت «بعضی از چند سانیها در مزیت بقا در گیاهخواران ممکن است بر اثر تفاوتهای چشمگیر در بین پژوهشها در این موارد بوده باشد: تطبیقهای آماری، تعریف گیاهخواری، خطای اندازهگیری، توزیع سن، تأثیر داوطلب سالم و خوردن غذاهای گیاهی خاص توسط گیاهخواران.
این پژوهش جلوتر میگوید: «این مسئله، این احتمال را بالا میبرد که یک الگوی غذای کم گوشت و پرگیاه ممکن است عامل محافظتی علّی درست باشد، به جای تنها حذف گوشت از رژیم غذایی» در یک مرور اخیر بر پژوهشهای مربوط به الگوهای رژیم کمگوشت در ارتباط با مرگ ومیر به هر علتی، سینگ (Singh) یادآور میشود که «۵ تا از ۵ پژوهش اشاره میکنند که بزرگسالانی از یک الگوی کم گوشت و پرگیاه پیروی کردهاند، نسبت به الگوهای دیگر خوردن، کاهش قابل توجه یا به طور حاشیهای قابل توجهی (marginally significant) در ریسک مرگ و میر را تجربه میکنند»
مطالعههای آماری، همچون مقایسهٔ امید به زندگی با محل زندگی و رژیم غذایی محلی در اروپا هم، امید به زندگی را به میزان قابل توجهی در جنوب فرانسه بیشتر یافتهاند، که در آنجا رژیم غذایی مدیترانهای کم گوشت و پرگیاه معمول است، در مقایسه با شمال فرانسه که در آن رژیم با محتوای گوشتی زیاد معمول است.
یک پژوهش توسط انستیتو داروهای پزشکی و پیشگیرنده و انستیتو شیمی تنکرد شناختی به مشاهدهٔ یک گروه ۱۹ نفره گیاهخواران (شیرزرده گیاهخوار) پرداخت و از یک گروه مقایسهٔ ۱۹ نفره از همهچیزخواران انتخاب شده از همان منطقه استفاده کرد. یافتههای این پژوهش نشاندهنده این است که این گروه گیاهخواران (شیرزرده گیاهخوار) در مقایسه با گروه غیر گیاهخوار، میزان کربوکسی متیلیزین (carboxymethyllysine) پلاسما و محصولهای نهایی گلیکاسیون پیشرفته (advanced glycation endproducts) (AEGs) قابل توجهی بیشتر داشتهاند.
کربوکسی متیلیزین یک محصول گلیکاسیون (glycation) است که نشاندهندهٔ یک معیار استرس اکسیدگر و آسیب طولانی مدت به پروتئینها در افزایش سن آترواسکلروزیس (atherosclerosis) و دیابت است. «محصول نهایی گلیکاسیون پیشرفته (AEG) ممکن است نقش مهم معکوسی بازی کنند در آترواسکلروزیس، دیابت، افزایش سن و خرابی مزمن کلیه (chronic renal)»
بزرگترین پژوهش (تا به حال) رژیم غذایی در مقابل طول عمر و یک میزبان (host) بیماریهای غربی، پروژهٔ چین (China Project) بودهاست که یک «بررسی نرخ مرگ برای ۱۲ نوع مختلف سرطان برای بیش از ۲۴۰۰ بخش و ۸۸۰ میلیون نفر (۹۶٪) از شهروندان این بخشها» بودهاست که ترکیب شده بود برای مطالعهٔ رابطهٔ بین نرخهای مرگ و میر مختلف و انواع رژیم غذایی، سبک زندگی و ویژگیهای زیستمحیطی در ۶۵ بخش بیشتر شهرنشین چین که به صورت اشتراکی توسط دانشگاه کُرنِل (Cornell) و دانشگاه آکسفورد و آکادمی داروهای پیشگیرندهٔ چین در طول ۲۰ سال انجام شد.
رابطهای قوی میان میزان مصرف و نتیجه (dose-response relationship) بین میزان غذای حیوانی در رژیم غذایی و دلایل اصلی مرگ و میر مانند بیماری قلبی، دیابت و سرطان یافت شد.انسان نقش برادر بزرگتر را برای حیوانات دارد، نه حق دژخیمی و ستمگری بر آنان را.
------------------------------------------------------------------------------------------------
گیاهخواری زیستبوم محور
گیاهخواری زیستبوم محور واکنشی ست به این دغدغه که تولید گوشت و فراوردههای حیوانی برای مصرف گسترده، به ویژه از طریق مزرعههای صنعتی از نظر زیستمحیطی ناپایدار است. طبق پژوهشهای سازمان ملل متحد در سال ۲۰۰۶، صنعت دامداری یکی از بیشترین نقشها را در زوال زیستمحیطی در سطح جهانی ایفا میکند و فعالیتهای نوین پرورش حیوانات برای مصارف غذایی آن هم در مقیاس عظیم به آلودگی هوا و آبها، فرسایش زمینها، تغییرات آب و هوایی، و از دست رفتن تنوع زیستی منجر میشود. این پژوهشهای نشان داد که بخش دامداری یکی از دو یا سه بخشی ست که بیشترین سهم را در ایجاد مشکلات زیستمحیطی جدی-چه در مقیاس منطقهای و چه در مقیاس جهانی – ایفا میکند.
در سال ۲۰۰۹ شرکت نایک و تیمبرلند خرید چرم از بخشهای جنگلزدایی شدهٔ جنگلهای آمازون را متوقف کردند.این عمل تنها چند هفته پس از گزارش سازمان صلح سبز صورت گرفت که نشان میداد گلههای دامداریهای منطقهٔ آمازون باعث تخریب جنگلهای آمازون میشوند. طبق پژوهش آرنولد نیومن هر همبرگری که میخریم باعث از بین رفتن ۶٫۲۵ متر مربع از جنگلهای بارانی میشود.
علاوه بر این، دامداری یک منبع عظیم تولید گازهای گلخانهای ست و مسئول ۱۸٪ از انتشار گازهای گلخانهای جهان است.
اگر بخواهیم مقایسهای انجام دهیم میتوان گفت، تمامی نظام حمل و نقل در سطح جهان (شامل تمامی ماشینها، ماشینهای سنگین، اتوبوسها، قطارها، کشتیها و هواپیماها) تنها مسئول ۱۳٫۵٪ از انتشار دیاکسیدکربن هستند. به عبارت دقیق تر، ۶۵٪ نیترواکسید و ۳۷٪ متانی که توسط فعالیتهای انسان تولید میشود ناشی از فعالیتهای مربوط به دامداری هستند. برای روند گرمایش زمین (GWP)، انتشار متان ۲۱ بار و انتشار نیتروکسید ۲۹۶ بار خطرناک تر از انتشار دی اکسید کربن است.
حیوانات توسط غله تغذیه میشوند و علاوه بر این، آن دسته از حیواناتی که وابسته به گلهچرانی هستند مقدار بسیار بیشتری آب در مقایسه با مقدار آب مورد نیاز برای کاشت غلات نیاز دارند.
طبق پژوهشهای وزارت کشاورزی ایالات متحده آمریکا، تولید غلهٔ مورد نیاز برای تغذیه دامها نیاز به چیزی در حدود نیمی از ذخایر آب آمریکا و ۸۰٪ زمینهای کشاورزی آن دارد. علاوه بر این، در آمریکا، ۹۰٪ دانههای سویا، ۸۰٪ ذرت و به طور کلی ۷۰٪ غلهٔ آمریکا را حیواناتی که برای غذا پرورش داده میشوند مصرف میکنند.وقتی میزان غذای مصرف شده برای تولید حیوانات از علوفه تا مصرف آن، مورد بررسی قرار میگیرد حاکی از آن است که ناکارآمدی گوشت، شیر و تخم مرغ از نسبت ۴ به ۱ تا ۵۴ به ۱(نسبت انرژی صرف شده به پروتئین تولید شده) متغیر است:
علوفه پیش از آنکه توسط دام خورده شود بایستی رشد کند.
مهره داران خونگرم نیاز به مصرف مقدار بسیاری زیادی کالری دارند تا بتوانند بدن خود را گرم نگه دارند (برخلاف گیاهان یا حشرات).
مقیاسی که میتواند به عنوان یک معیار سنجش مورد استفاده قرار گیرد عبارت است از «کارایی تبدیل» غذای وارد شده به تودهٔ بدن که نشان میدهد به عنوان مقال، که تنها ۱۰٪ غذای وارد شده به بدن دام گوشتی به توده بدن تبدیل میشود، در مقابل ۱۹ تا ۳۱٪ در بدن کرم ابریشم و ۴۴٪ در بدن سوسک آلمانی.
پروفسور بومشناسی دیوید پیمنتال عنوان کردهاست، " اگر تمام غلهای که در حال حاضر در آمریکا به مصرف دامها میرسد به طور مستقیم توسط انسانها به مصرف میرسید، این مقدار برای تغذیهٔ نزدیک به ۸۰۰ میلیون نفر کافی بود.آنطور که این پژوهشها نشان میدهند، تولید غذای دام نوعاً در مقایسه با کشت غلات، سبزیجات، بذرها و میوهها کارایی بسیاری پایینتری دارد. با این وجود، ذکر سه نکته لازم به نظر میرسد:
این مسئله برای حیواناتی که بیشتر از آنکه به آنها غذا داده شود میچرند صادق نیست، به ویژه حیواناتی که در زمینهایی میچرند که برای مصارف دیگر مناسب نیستند.این مسئله همچنین در مورد حشراتی که به عنوان غذا پرورش داده میشوند صادق نیست. چرا که این روش میتواند از نظر زیستمحیطی از خوردن غذایی که از دامداریها میآید پایدارتر باشد.گوشتی که در آزمایشگاه تولید شده (in vitro meat) نیز میتواند از نظر زیستمحیطی از گوشتی که به صورت معمول تولید میشود پایدارتر باشد.
بر اساس نظریهٔ پویایی غذایی (trophic dynamics)، از نظر میزان مصرف غلات، برای تغذیهٔ حیواناتی که برای گوشت شان پرورش داده میشوند در مقایسه با تغذیهٔ همان تعداد انسان که گیاهخوار هستند ۱۰ برابر غلهٔ بیشتری مورد نیاز است. در حال حاضر، ۷۰٪ تمامی، گندم، ذرت و سایر غلات تولید شده صرف تغذیهٔ دامها میشود.این مسئله باعث شدهاست که بسیاری از طرفداران گیاهخواری به این نتیجه برسند که از نظر بوم شناختی مصرف گوشت یک بی مسئولیتی ست.
با این وجود، ذکر این نکته نیز لازم است که پرورش تعداد نسبتاً کمی از حیوانات چرنده میتواند سودمند باشد. همانطور که شبکه پژوهشهای غذایی و آب و هوایی در دانشگاه سوری (Surrey) گزارش میدهد که: «بخش کوچکی از تولید دام احتمالاً برای محیط زیست سودمند است.»
سازمان غذا و کشاورزی سازمان ملل متحد (FAO) برآورد کردهاست که میزان انتشار مستقیم گازهای گلخانهای در روند تولید گوشت حدود ۱۸٪ کل انتشار گازهای گلخانهای جهان است. از این رو من میخواهم این حقیقت را مورد تأکید قرار دهم که در میان گزینههایی که برای تغییرات آب و هوایی داریم، تغییر رژیمهای غذایی یکی از چیزهایی ست که باید در نظر گرفتهاست.
------------------------------------------------------------------------------------------------
راجاندرا پاچاوری رئیس هیئت میان دولتی در زمینهٔ تغییرات آب و هوایی
در می۲۰۰۹، شهر قنت (Ghent) در بلژیک گزارش کرد که «اولین شهری در جهان است که میرود تا یک روز در هفته گیاهخوار شود». و این زمانی بود که مسئولان محلی به دلایل زیستمحیطی، تصمیم گرفتند تا یک روز بدون گوشت را در هفته به اجرا بگذارند. مسئولان دولتی با به رسمیت شناختن گزارش سازمان ملل متحد، یک روز در هفته وعدههای غذایی گیاهی میخورند. در این راستا، پوسترهایی برای تشویق مردم به شرکت در روزهای گیاهخواری توسط مسئولان محلی در شهر نصب شد؛ و «نقشه خیابانهای گیاهی» برای معرفی رستورانهای گیاهی به چاپ رسید. در سپتامبر ۲۰۰۹، مدارس در شهر قنت نیز یک روز در هفته غذای گیاهی دارند.
------------------------------------------------------------------------------------------------
گیاهخواری اقتصادمحور
گیاهخواری اقتصادمحور مفهومی شبیه به گیاهخواری زیستبوم محور ست. یک گیاهخوار اقتصادمحور، فردی است که یا به دلیل دغدغههای فلسفی نظیر بهداشت عمومی و مهار گرسنگی در سطح جهان، بر این باور است که مصرف گوشت از نظر اقتصادی غیر معقول است و کنار گذاشتن گوشت را بخشی از حرکت به سوی سادهزیستی میداند؛ یا به طور کلی مصرف گوشت را غیرلازم میبیند. طبق پژوهشهای مؤسسهٔ وردواچ (Worldwatch Institue)، "کاهش عظیم در مصرف گوشت در جوامع صنعتی:
باعث تسهیل مراقبتهای بهداشتی و همینطور تقویت بهداشت عمومی میگردد.
کم شدن تعداد دامها و دامداریها باعث برداشته شدن فشار از روی زمینهای زراعی و زمینهای کشت غلات خواهد شد.به منابع کشاورزی پایه امکان خواهد داد تا احیا شوند.
امکان استفاده کارآمد از زمینهای زراعی و منابع آبی را فراهم میآید. درست در زمانی که جمعیت جهان در حال رشد است. علاوه بر این از این طریق میتوان این بخش عظیمی از غله را که تاکنون صرف تولید گوشت میشدهاست را صرف بهبود وضعیت گرسنگی مزمن جهانی کرد. "
وضعیت کارگران
برخی گروهها، نظیر بنیاد مردمی رعایت اصول اخلاقی در برابر حیوانات (PETA) با این دلیل به ترویج گیاهخواری میپردازند که از این طریق اعتراض خود را در برابر برخورد افتضاح و شرایط ضدانسانی که در صنعت گوشت با کارگران صورت میگیرد اعلام کنند. این گروهها به مطالعاتی اشاره میکنند که نشان میدهد شرایط کار در صنعت گوشت باعث چه آسیبهای روانشناختی در کارگران میشود. این گروهها عنوان میکنند که صنعت گوشت حقوق انسانی کارگرانش را از طریق مجبور کردن آنها به انجام کارهای دشوار و آشفته کننده و عدم ارائهٔ نکات و آموزشهای لازم نقض میکند. با این وجود، باید این نکته را نیز در نظر گرفت که شرایط کاری کارگران بخش کشاورزی نیز به ویژه کارگران غیردائم از شرایط کاری سایر بخشهای اقتصاد پایینتر، بی کیفیت تر و ضدانسانی تر است.
حوادثی نظیر مسمومیتهای ناشی از سموم میان کشاورزان و کارگران مزارع و مجتمعهای کشاورزی در افزایش خطرات تهدید کننده سلامتی و افزایش میران مرگ و میر در میان ایشان نقش دارد.در واقع، طبق پژوهشهای سازمان بینالمللی کار، کشاورزی در سطح جهان سومین شغل پرخطر برای کارگرانی ست که در این شغل فعالیت میکنند،
------------------------------------------------------------------------------------------------
گردآوری شده مجله اینترنتی دلگرم
مرجان امینی
دیدگاه ها